Tala mambu

Tala ntu mia mambu

Nga Ozeye?

Nga Ozeye?

Nga Ayuda bayenda muna nkinzi a Pentikosti ya mvu wa 33 wa tandu kieto, “muna zula yawonso ya nza” batuka?

Nzila yazala yo wantu kuna yerusaleme muna pentikosti ya mvu wa 33 T.K.

Vana ntandu a lusansu luyikwanga muna Mavangu 2:5-11, Filo wa nsoneki a musi Yuda, wasoneka vo wantu ayingi bayenda kuna Yerusaleme muna Pentikosti ya mvu a 33 wa tandu kieto.

Filo wakudikila vo: “Batuka muna zula yawonso ya nza, ku este, weste, node ye sude. Muna kwenda kuna nkizi wauna kuna Yerusaleme akaka muna yau kiamalu bayendela, akaka mu nzaza.” Wayika mpe nkanda katwika Angeripa wa 1, ntekolo a Erodi Angeripa kwa Calígula wa ntinu a Roma. Muna nkanda wauna, Angeripa wasoneka mu kuma kia Yerusaleme vo: “E Mbanza Avauka . . . ke mbanz’a kimfumu kia Yuda kaka ko kansi ya kimfumu kia mbanza zakaka za nsi za kinzenza zakala lukufi.”

Angeripa wayika nkutu e nkumbu za mbanza za Ayuda zina zakala kwandá nze Mesopotâmia, node ya Afrika, Ásia Menor, Grécia ye sanga ya Mediterrâneo. Joachim Jeremias wa nkwa ngangu wavova vo: “Kana una vo nkanda wau ke uvovelanga nkangalu Ayuda ko wa kwenda ku Yerusaleme, usonganga vo i diau kikilu bavanganga kadi Ayuda bakanikinwa vo bavanganga nkangalu wauna.”—Nsiku 16:16.

Akweyi balwakilanga ulolo wa wantu bayendanga ku nkinzi Ayuda kuna Yerusaleme?

Fulu kia yowelela kiasololwa kuna Yerusaleme yankulu

Nkinzi tatu miakembelwanga kuna Yerusaleme konso mvu, nkinzi a Nduta, Pentikosti ye nkinzi a Nzo za Sudi. Muna tandu kiantete, mafunda ye mafunda ma Ayuda batukanga muna Isaele ye fulu yakaka bayendanga kuna Yerusaleme muna nsungi yayina. (Luka 2:41, 42; Mavangu 2:1, 5-11) Diavavanga vo bakala ye fulu kia lwakila.

Akaka kwa akundi balwakilanga, akaka mu nzo za mfutila. Akaka batunganga saba muna kati yovo ku mbazi a mbanza. E nkumbu ansuka kakala kuna Yerusaleme, Yesu walwakila mu nzo ya mfutila lukufi ye mbanz’a Betania.Matai 21:17.

Fulu yayingi ya yowelela isololwanga lukufi ye tempelo. Muna fulu yayi i mwau o wantu bayowelelanga vitila bakota muna tempelo. Kimosi muna fulu yayi, kiakala ye masono mesonganga vo Teodoro ona wakala nganga ye mfumu a sambilu muna vata diadina, “watunga sambilu diasadilwanga se fulu kia tangila e nkanda tanu miantete mia Nkand’a Nzambi . . . watunga mpe nzo ya mfutila yakala ye masuku ye pompi mu kuma kia nzenza.”