وتباسىڭىز بەرەكەلى بولسىن
جەلى جانە جەتكىنشەك. 1-ٴبولىم: بالاما الەۋمەتتىك جەلىگە رۇقسات بەرەيىن بە؟
جۇرگىزىلگەن ٴبىر ساۋالناماعا ساي، 97 پايىز جەتكىنشەك الەۋمەتتىك جەلىنى پايدالانادى ەكەن. ٴسىزدىڭ بالاڭىز دا سول كوشتەن قالعىسى كەلمەي ٴجۇر مە؟ ولاي بولسا، اتا-انا رەتىندە سىزگە بىرنەشە جايتتى ەسكەرگەن ٴجون.
بۇل ماقالادا
بالا جانە ونىڭ التىن ۋاقىتى
«الەۋمەتتىك جەلىنىڭ ماقساتى سەنىڭ بار نازارىڭدى جاۋلاۋ، سەنى ينتەرنەتكە تەلمىرتىپ، ەكرانعا شۇقشيتىپ قويۋ جانە ٴجىپسىز بايلاۋ»،— دەيدى «ediuGpleH» تور بەكەتى.
«الەۋمەتتىك جەلىگە تەز كىرەمىن دە شىعامىن دەپ ويلايسىڭ، ٴبىراق ەش شىعا المايسىڭ. قالاي ساعاتتاپ وتىرىپ قالعانىمدى اڭعارماي قالامىن. جەلىدەن شىعىپ، ٴبىر پايدالى ىسپەن اينالىسايىنشى دەپ ويلايسىڭ، ٴبىراق، شىنى كەرەك، ٶزىڭدى جەلكەلەپ تۇرعىزباساڭ بولمايدى» (لينن، 20 جاستا).
ويلانىپ كورىڭىز. الەۋمەتتىك جەلىگە قاتىستى ٴسىز ورناتقان ەرەجەنى بالاڭىز ٴجۇز ايتقىزباي ورىنداي الا ما؟ بالاڭىز جەلىدە قانشا وتىراتىنىن ٶزى سانالى تۇردە قاداعالاي الا ما؟
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «قالاي ارەكەت ەتەتىندەرىڭە مۇقيات دەن قويىڭدار،.. دانا بولىپ، ۋاقىتتارىڭدى بارىنشا ٴتيىمدى پايدالانىڭدار» (ەفەستىكتەرگە 5:15، 16).
بالاڭىزعا ەشتەڭەنى تۇسىندىرمەي جاتىپ الەۋمەتتىك جەلىگە رۇقسات بەرۋ — ونى دايىندىقسىز اساۋ اتقا وتىرعىزۋمەن تەڭ
بالانىڭ دوستىققا كوزقاراسى
«الەۋمەتتىك جەلى» ادامدار دوستارىمەن ارالاسسىن، تانىستارىمەن بايلانىستا بولسىن دەپ جاسالعان. الايدا جەلىدەگى دوستىق ادەتتە جەڭىل-جەلپى عانا.
«مەنىڭ ٴبىر بايقاعانىم — جاستار «لايكتارى»، «وقىرماندارى» كوپ بولسا، «جاناشىرلارىم»، «تىلەۋلەستەرىم» دە كوپ بولادى دەپ ويلايدى. ٴبىراق سول ادامداردى ٴتىپتى تانىماۋى دا مۇمكىن» (پاتريسيا، 17 جاستا).
ويلانىپ كورىڭىز. بالاڭىز وقىرماندار مەن «لايكتاردىڭ» كوپ بولعانى ومىردەگى ماڭىزدى نارسە ەمەس ەكەنىن تۇسىنە مە؟ شىن ومىردە ادامدارمەن دوس بولا الا ما؟
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «ناعىز دوس ارقاشان جاقسى كورەر، ول — باۋىرىڭ قيىن شاقتا ارقا سۇيەر» (ناقىل سوزدەر 17:17).
بالانىڭ ىشكى سەزىمدەرى
زەرتتەۋشىلەردىڭ بايقاۋىنشا، الەۋمەتتىك جەلىدە تىم كوپ وتىراتىندار جالعىزدىق سەزىنەدى، مازاسىز كۇي كەشەدى، ٴتىپتى كۇيزەلىسكە ۇشىرايدى.
«سەنىڭ دوستارىڭ سەنسىز كوڭىل كوتەرىپ جۇرگەنىن جەلىدەن كورىپ قالساڭ، كادىمگىدەي كوڭىلىڭ تۇسەدى» (سەرەنا، 19 جاستا).
ويلانىپ كورىڭىز. «بالاڭىز جەلىدە ماقتانىپ، باسقالارمەن جارىسىپ كەتىپ جۇرمەي مە؟ باسقالاردىڭ سۋرەتتەرىن كورىپ، كوڭىلى ٴتۇسىپ جۇرمەي مە؟»
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «اتاققۇمار بولىپ، ٴبىر-ٴبىرىمىزدى باقتالاستىققا يتەرمەلەمەيىك، ىشتارلىق تا جاسامايىق» (عالاتتىقتارعا 5:26).
بالانىڭ ٶزىن ۇستاۋى
الەۋمەتتىك جەلى — كيبەربۋللينگ، سەكستينگ جانە پورنوگرافيانىڭ اشىق الاڭى. بالاڭىز بۇندايعا ارالاسپاسا دا، ونى سوعان تارتىپ اكەتۋى مۇمكىن.
«الەۋمەتتىك جەلىدەگى كونتەنت بەيكۇنا بولىپ كورىنۋى مۇمكىن، ٴبىراق شىندىعىندا ولاي ەمەس. جامان سوزدەر مەن ۇياتسىز اندەرگە ٶزىڭ بايقاماي تاپ بولىپ قالاسىڭ» (ليندا، 23 جاستا).
ويلانىپ كورىڭىز. بالاڭىز ينتەرنەتتى اقىلمەن قولدانا الا ما؟ جامان نارسەنى كورمەۋگە ونىڭ ەرىك-جىگەرى جەتە مە؟
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «ارالارىڭدا ازعىندىق، ارقيلى ارام ىستەر مەن اشكوزدىكتىڭ ٴتىپتى اتى دا اتالماسىن... ۇياتسىز ٴجۇرىس-تۇرىس، اقىماق ٴسوز، تۇرپايى قالجىڭ سياقتى نارسەلەر دە ورىنسىز» (ەفەستىكتەرگە 5:3، 4).
الەۋمەتتىك جەلى كەرەك پە؟
ومىردە الەۋمەتتىك جەلىسىز-اق قىزىقتى ٵرى باقىتتى ٶمىر كەشۋگە بولادى. جاستاردىڭ كوبى الەۋمەتتىك جەلىسىز ٶمىر ٴسۇرۋدى شەشكەن. تاعى بىرەۋلەر كەزىندە پايدالانىپ، ال كەيىن جەلىدەن باس تارتۋدى ٴجون ساناعان.
«اپكەم الەۋمەتتىك جەلىدەن كوپ زيان كوردى، ونىڭ قينالعانىن كورىپ، مەن جەلىنى پايدالانبايمىن دەپ شەشتىم. سودان كەيىن ٶزىمدى باقىتتىراق سەزىندىم، شىن ومىردە الەۋمەتتىك جەلىسىز-اق تالاي قىزىق بار ەكەن عوي» (ناتان، 17 جاستا).
ٶيتۇيىن. بالاڭىزعا الەۋمەتتىك جەلىگە رۇقسات بەرمەس بۇرىن، ونىڭ شىن ومىردە باسقالارمەن دوس بولا الا ما، وتىراتىن ۋاقىتىن قاداعالاي الا ما جانە جامان نارسەلەرگە كىرمەي مە — سونى جاقسىلاپ تەكسەرىڭىز.
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «پاراساتتى ٵر قادامىن ويلاپ باسادى» (ناقىل سوزدەر 14:15).
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
نەكە جانە وتباسى
بالاڭىزعا الەۋمەتتىك جەلىنى اقىلمەن قولدانۋدى ۇيرەتىڭىز
بالاڭىزدى الەۋمەتتىك جەلىنىڭ تۇزاعىنان ساقتاندىرىڭىز.
نەكە جانە وتباسى
بالاما سمارتفون قاجەت پە؟
كەلتىرىلگەن سۇراقتاردىڭ كومەگىمەن بۇنداي جاۋاپكەرشىلىككە ٶزىڭىز جانە بالاڭىز دايىن با — سونى تەكسەرىپ كورىڭىز.
فلوماستەرلىك انيماسيا
الەۋمەتتىك جەلىنى اقىلمەن قولدان
دوستارىڭمەن ونلاين ارالاسۋىڭ قىزىقتى دا قاۋىپسىز بولسىن.
ويانىڭدار!
ەلەكتروندى تەحنيكانىڭ بالالارعا اسەرى
مىنا زاماننىڭ بالالارى «گادجەتتىڭ قۇلاعىندا» ويناسا دا، ولاردى ٴبارىبىر ۇيرەتۋ كەرەك.