كيەلى كىتاپتىڭ ايتارى
مۇسانىڭ 1-جازباسى * 2:4 تە بىلاي دەلىنگەن: «بۇل — اسپان مەن جەردىڭ جاراتىلۋ تاريحى». كيەلى كىتاپ عالامشارىمىزدىڭ پايدا بولۋى جايلى بايانداۋىن وسىلاي تامامدايدى. كيەلى كىتاپتا ايتىلعاندار عىلىمي دەرەكتەرمەن ۇيلەسە مە؟ ٴقازىر بىرنەشە مىسالعا توقتالايىق.
اۋەل باستا. عالام مەن جەر جاراتىلدى
عالام ٵردايىم بار بولعان با؟
مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:1 دە: «اۋەل باستا قۇداي اسپان مەن جەردى جاراتتى»،— دەلىنگەن.
XX عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيىن كوپتەگەن بەتكە ۇستار عالىمدار عالام ٵردايىم بار بولعان دەپ سەنىپ كەلگەن. ٴبىراق ٴقازىر عالىمداردىڭ باسىم بولىگى سوڭعى عىلىمي جاڭالىقتارعا سۇيەنىپ، عالامنىڭ باستاماسى بار ەكەنىن مويىندايدى.
اۋەلدە جەردىڭ كورىنىسى قانداي بولعان؟
مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:2، 9 دا «جەر رەتسىز، قاڭىراپ بوس» تۇرعانى ٵرى سۋ باسىپ جاتقانى ايتىلادى.
عالىمداردىڭ سوڭعى اشقاندارى دا بۇل سوزدەردىڭ راس ەكەنىن كورسەتەدى. بيولوگ پاتريك شيحتىڭ ايتۋىنشا، باسىندا جەردەگى «اتموسفەرا وتتەگىسىز، تىنىس الۋعا جارامايتىن،.. ال جەر بەدەرى تۋرا عىلىمي فانتاستيكالىق كينوداعىداي بولعان». «استرونوميا» جۋرنالىندا بىلاي دەلىنگەن: «سوڭعى زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا، ەجەلدە جەر بىردە-ٴبىر قۇرعاق جەرى جوق سۋ ورداسى بولعان».
اتموسفەرا ۋاقىت وتە قالاي وزگەردى؟
مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:3—5-تارماقتارعا ساي، جارىق اتموسفەرا قاباتىنان العاش وتە باستاعاندا، جەر بەتىنەن بۇل جارىقتىڭ كوزى كورىنبەگەن. كۇن مەن اي ٴبىرشاما ۋاقىتتان كەيىن عانا جەر بەتىنەن انىق كورىندى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:14—18).
كيەلى كىتاپتا جەردەگى كۇللى تىرشىلىك 24 ساعاتتان تۇراتىن 6 كۇندە جاراتىلدى دەلىنبەگەن
سميتسون قورشاعان ورتانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ايتۋىنشا، العاشىندا اتموسفەرادان وتكەن جارىق جەر بەتىنە شاشىراپ قانا تۇسكەن. وندا تاعى بىلاي دەلىندى: «اۋاداعى مەتان تامشىلارى ەندى پايدا بولعان جەر شارىن تۇمانمەن قاپتاپ تۇردى». كەيىن «بۇل تۇمان سەيىلىپ، اسپان اشىلىپ، كوگىلدىر بولدى».
جەردەگى تىرشىلىك قانداي رەتپەن پايدا بولدى؟
مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:20—27-تارماقتاردا الدىمەن بالىقتار، قۇستار، جەردەگى جانۋارلار، ال ەڭ سوڭىندا ادام جاراتىلعانى ايتىلعان. عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، تەڭىزدەگى بالىقتار سۇتقورەكتىلەردەن الدەقاشان ەرتە، ال ادامدار الدەقاشان كەشىرەك پايدا بولعان.
كيەلى كىتاپتا ٴتىرى اعزالار ۋاقىت وتە وزگەرىسكە ۇشىرامايدى دەلىنبەگەن
كيەلى كىتاپتا نە ايتىلماعان؟
كەيبىر ادامدار كيەلى كىتاپتاعى ايتىلعاندار مەن سوڭعى عىلىمي جاڭالىقتار ٴبىر-بىرىنە كەرەعار دەپ جاتادى. ٴبىراق بۇنداي پىكىرلەر ٴجيى كيەلى كىتاپتى دۇرىس تۇسىنبەگەننەن تۋىندايدى.
كيەلى كىتاپتا عالامنىڭ يا جەردىڭ پايدا بولعانىنا 6000 جىل عانا بولدى دەپ ايتىلماعان. كيەلى كىتاپ جەر مەن عالامنىڭ قانشا ۋاقىت بۇرىن پايدا بولعانى جايلى ناقتى ەشتەڭە ايتپايدى. وندا تەك قانا ولاردىڭ «اۋەل باستا» جاراتىلعانى ايتىلعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:1).
كيەلى كىتاپتا جەردەگى كۇللى تىرشىلىك 24 ساعاتتان تۇراتىن 6 كۇندە جاراتىلدى دەلىنبەگەن. كيەلى كىتاپتا «كۇن» دەگەن ٴسوز 24 ساعاتتىق تاۋلىكتى ەمەس، بەلگىلى ٴبىر ۋاقىت كەزەڭىن بىلدىرەدى. مىسالى، وندا: «سول كۇنى ەحوبا * قۇداي جەر مەن اسپاندى جاراتتى»،— دەلىنگەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:4). مۇنداعى «كۇن» دەگەن ٴسوزدىڭ ىشىنە عالامشارىمىز بەن ونداعى تىرشىلىك جاراتىلعان ۋاقىت جانە مۇسانىڭ 1-جازباسىنىڭ 1 تاراۋىندا ايتىلعان التى جاراتىلىس «كۇنى» كىرىپ كەتەدى. دەمەك، قۇداي جەردى تىرشىلىك ٷشىن دايىنداپ، تىرشىلىكتى جاراتقان التى «كۇننىڭ» ٵرقايسىسى وتە ۇزاق ۋاقىت كەزەڭىن بىلدىرەدى.
كيەلى كىتاپتا ٴتىرى اعزالار ۋاقىت وتە وزگەرىسكە ۇشىرامايدى دەلىنبەگەن. كيەلى كىتاپتا جانۋارلاردىڭ «ٴتۇر-تۇرىمەن» جاراتىلعانى ايتىلعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:24، 25). كيەلى كىتاپتاعى «ٴتۇر» دەگەن ٴسوز بەن عىلىمداعى «ٴتۇر» دەگەن تەرمين بىردەي ەمەس. كيەلى كىتاپتاعى «ٴتۇر» ٴسوزىنىڭ ماعىناسى اۋقىمدىراق. كيەلى كىتاپتىڭ «ٴتۇر» دەگەن ٴسوزى عىلىمداعى ٴتىرى نارسەلەردىڭ ٴتۇرلى كلاسسيفيكاسياسىن قامتىپ كەتەدى. سوندىقتان كيەلى كىتاپ ماعىناسى بويىنشا ٴبىر «تۇرگە» جاتاتىن ٵرى ٴبىر جەردە تىرشىلىك ەتەتىن ٴتىرى نارسەلەر ۋاقىت وتە ٶز ىشىندە كەيبىر وزگەرىسكە ۇشىراۋى مۇمكىن.
ٴسىز نە ويلايسىز؟
كورىپ وتىرعانىمىزداي، عالامنىڭ باستاماسى، جەردىڭ باستاپقى كورىنىسى مەن تىرشىلىكتىڭ پايدا بولۋى جايلى كيەلى كىتاپتا قىسقا دا نۇسقا تۇسىندىرىلگەن. ەندەشە، وسىنىڭ ٴبارىن جاراتقان تۇلعا جايلى دا كيەلى كىتاپ تۋرا وسىلاي ناقتى ايتىپ بەرە الا ما؟ «بريتان ەنسيكلوپەدياسىندا» بىلاي دەلىنگەن: «تىرشىلىك تابيعاتتان تىس كۇشتىڭ اسەرىنەن پايدا بولدى دەگەن پىكىر سوڭعى عىلىمي جاڭالىقتارعا ساي كەلەدى» *.
^ 2-ابزاس كيەلى كىتاپتىڭ باسقا اۋدارمالارىندا «مۇسانىڭ 1-جازباسى» «جاراتىلىس» دەپ اتالادى.
^ 17-ابزاس ەحوبا — كيەلى كىتاپقا ساي، قۇدايدىڭ ادامزاتقا اشقان ەسىمى.
^ 20-ابزاس «بريتان ەنسيكلوپەدياسى» تىرشىلىك جاراتىلدى دەگەن پايىمدى قۇپتامايدى.
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
كيەلى كىتاپ. سۇراقتار مەن جاۋاپتار
عىلىم كيەلى كىتاپپەن ۇيلەسە مە؟
كيەلى كىتاپتا عىلىمي قاتەلىكتەر بار ما؟
كيەلى كىتاپ. سۇراقتار مەن جاۋاپتار
قۇداي تىرشىلىكتىڭ سان الۋان ٴتۇرىن جاراتۋ ٷشىن ەۆوليۋسيانى قولداندى ما؟
كيەلى كىتاپتا ايتىلعاندار ٴبىر ٴتۇردىڭ ىشىندە اركەلكى تۇرلەر پايدا بولادى دەگەن عىلىمي دەرەكتەرگە قايشى كەلمەيدى.
