باقىتقا باستار جول
قاناعات پەن جومارتتىق
كوپ ادام باقىت پەن تابىسقا جەتۋدىڭ سىرى بايلىقتا دەپ جاتادى. وسىنداي پىكىردىڭ جەتەگىندە جۇرگەن ميلليونداعان ادام كوبىرەك اقشا تابۋ ٷشىن بار ۋاقىتتارىن سارپ ەتەدى. بىراق بايلىقتان تۋاتىن باقىت سەزىمى ۇزاققا سوزىلا ما؟ ومىردەگى جاعدايلار نەنى ايان ەتەدى؟
باقىت جايلى ٴبىر جۋرنالدا ادامعا ىشەر اس، كيەر كيىم مەن باسپانا سياقتى نەگىزگى نارسەلەردەن ارتىق ەشتەڭە كەرەك ەمەس بولعاندىقتان، اقشانى كوپتەپ تاپقانى ادامدى باقىتتىراق ەتپەيتىنى ايتىلادى («Journal of Happiness Studies»). ويتكەنى باقىت كوپ كىرىستە ەمەس. ٴبىر ەڭبەكتە ايتىلعانداي، اقشانىڭ سوڭىنان قۋۋ، قايتا، باقىتسىزدىققا دۋشار ەتەدى («Monitor on Psychology»). بۇل سوزدەر كيەلى كىتاپتاعى شامامەن ەكى مىڭ جىل بۇرىن جازىلىپ كەتكەن مىنا سوزدەردى ەسكە سالادى: «اقشاقۇمارلىق — بار جاماندىقتىڭ ٴتۇپتامىرى. كەيبىرەۋلەر سوعان بەرىلىپ،.. كوپتەگەن قايعى-قاسىرەتكە ۇشىرادى» (تىموتەگە 1-حات 6:9، 10). مۇندا قايعى-قاسىرەت دەپ نە تۋرالى ايتىلىپ تۇر؟
دۇنيە-مۇلكىن قورعايمىن دەپ ادام ۇيقىدان قالىپ، ۋايىمعا تۇسەدى. «از جەسە دە، كوپ جەسە دە، ەڭبەكتەنۋشىنىڭ ۇيقىسى ٴتاتتى. ال بايدىڭ مول داۋلەتى وعان ۇيقى بەرمەيدى» (ۋاعىزداۋشى 5:12).
كۇتكەن باقىتى كەلمەگەندە، ادام الدانعانداي بولىپ، كوڭىلى قالادى. سەبەبى اقشاعا دەگەن قۇمارلىقتى قاناعاتتاندىرۋ مۇمكىن ەمەس. «كۇمىستى جاقسى كورەتىن كۇمىسكە تويماس، بايلىقتى جاقسى كورەتىن كىرىسكە تويماس» (ۋاعىزداۋشى 5:10). بايلىق قۇمارتقان ادام ناعىز باقىتقا باستايتىن ماڭىزدى نارسەلەردى قۇربان ەتۋى مۇمكىن. مىسالى، وتباسىمەن نە دوستارىمەن وتكىزەتىن باعالى ۋاقىتىن نەمەسە قۇدايعا قۇلشىلىق ەتۋمەن بايلانىستى ىستەرىن.
اقشا قۇنسىزدانىپ، اينالىمداعى قارجىسى كۇيگەندە، ادام قايعىعا باتىپ، بەرەكەسى كەتەدى. «بايلىق جينايمىن دەپ زورىقپا، ٴسال كىدىرىپ، اقىلعا سال. بايلىققا كوز سالساڭ، لەزدە عايىپ بولار، قانات ٴبىتىپ، بۇركىتتەي ۇشىپ كەتەر» (ناقىل سوزدەر 23:4، 5).
باقىتقا جەتەلەيتىن قاسيەتتەر
قاناعاتشىلدىق. «ٴبىز بۇل دۇنيەگە ەشتەڭە اكەلگەن جوقپىز، ەشتەڭە الىپ تا كەتە المايمىز. ەندەشە ىشەر اس، كيەر كيىم جانە باسپانا بولسا، سونى قاناعات ەتەيىك» (تىموتەگە 1-حات 6:7، 8). قاناعاتشىل ادام نارازىلىق ٴبىلدىرىپ، شاعىمدانۋدان اۋلاق. وسىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ بويىندا قىزعانىشقا ورىن جوق. قالتاسى كوتەرمەيتىن دۇنيەنى كوكسەمەگەندىكتەن، ول ەش پايداسى جوق سترەسس پەن ۋايىمنىڭ قۇربانى بولمايدى.
جومارتتىق. «العاننان گورى بەرگەن باقىتتى» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 20:35). جومارت ادام وزگەلەردى باقىتتى ەتۋدەن باقىت تابادى. ٴتىپتى كىشكەنە ۋاقىتى مەن كۇشىن جۇمساعاننىڭ ٶزى ونى قۋانىشقا بولەيدى. ناتيجەسىندە مۇنداي ادام اقشاعا ساتىپ الىنبايتىن يگىلىكتەرگە قول جەتكىزەدى. مىسالى، سۇيىسپەنشىلىككە، قۇرمەتكە جانە وزىنە دە جومارتتىق تانىتاتىن ادال دوستارعا (لۇقا 6:38).
ادامداردى دۇنيە-مۇلىكتەن جوعارى قويۋ. «جەككورۋشىلىك بار جەردە سەمىز بۇقا ەتىن جەگەنشە، سۇيىسپەنشىلىك بار جەردە كوكونىس جەگەن ارتىق» (ناقىل سوزدەر 15:17). بۇل سوزدەردىڭ ٴمانى نەدە؟ ادامدارمەن جاقسى قارىم-قاتىناس بايلىقتان الدەقايدا باعالى. سۇيىسپەنشىلىكتىڭ باقىتقا جەتۋدەگى ٴرولى جايىندا الدا ٵلى ٴسوز ەتىلەدى.
وڭتۇستىك امەريكادا تۇراتىن سابينا دەگەن ايەل كيەلى كىتاپ قاعيدالارىنىڭ قانشالىقتى قۇندى ەكەنىنە كوز جەتكىزگەن. كۇيەۋى تاستاپ كەتكەننەن كەيىن، وعان ەكى قىزىن اسىراۋ وڭايعا سوقپادى. ەكى جەردە جۇمىس ىستەگەندىكتەن، ول كۇندە تاڭعى تورتتە تۇراتىن. وسىلاي شارشاپ-شالدىعىپ جۇرسە دە، كيەلى كىتاپتى وقىپ-بىلۋگە بەكىنەدى.
سابينانىڭ تۇرمىستىق جاعدايى اسا وزگەرگەن جوق. بىراق ومىرگە دەگەن كوزقاراسى تۇبەگەيلى وزگەردى. ول رۋحاني قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرىپ، باقىتقا كەنەلدى (ماتاي 5:3). قۇدايعا سەنەتىن ادامداردىڭ اراسىنان ادال دوستار تاپتى. كيەلى كىتاپتان بىلگەندەرى جايلى وزگەلەرگە ايتۋ دا سابينانى قۋانىشقا بولەيدى.
كيەلى كىتاپتا: «دانالىق ىستەرىمەن دالەلدەنەدى»،— دەلىنگەن (ماتاي 11:19). قاناعاتشىلدىق پەن جومارتتىق جانە ادامداردى دۇنيە-مۇلىكتەن جوعارى قويۋ دا ٶز ناتيجەلەرىمەن دالەلدەنەتىن دانالىققا جاتادى.
