1, 2. (a) Ĩvindanĩ ya Eliya andũ makwatĩtwe nĩ thĩna mwaũ? (b) Naaũ mamũvĩngaa Eliya?

 ELIYA aĩ mũthyanĩ wa Kĩĩma kya Kalimeli asyaĩĩsye nguthu ya andũ mambatĩte kĩĩmanĩ kĩu o kavola. O na kau kwaĩ kwakya tene kũtanamba kũtheatheana, andũ asu masiw’a nĩmeenekee nesa kana me na nzaa na ũkya mwingĩ. Mekalĩtw’e ũu nĩ mũnyao wa myaka ĩtatũ na nusu ũla wakwatĩte nthĩ yoo.

² Nguthunĩ ĩsu ya andũ, vaĩ athani ma Mbaali 450, ala makinyaa meng’athĩlĩĩlye na mang’athĩtye vyũ nũndũ nĩmamũmenete Eliya mwathani wa Yeova. Yeseveli, ũla waĩ mũka wa mũsumbĩ, aĩ oaĩte athũkũmi aingĩ ma Yeova, ĩndĩ Eliya nĩwongamĩte na ĩvĩndĩ ĩ ya mũongo aendeee kũtetea ũthaithi mũtheu. O na vailye ũu, aĩ o weka. Na nĩvatonyeka athembi asu ma Mbaali makethĩwa masũanĩaa kana kamũndũ kamwe take vaiĩ vandũ kamavia. (1 Asu. 18:4, 19, 20) O nake Mũsumbĩ Aavu nĩwookĩte na ĩkasya yake ya mũsumbĩ. Na o ta athani asu, ndamwoneaa Eliya ũthei.

3, 4. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyatumie Eliya akwatwa nĩ wia kũikya? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

³ Mũthenya ũsu ndwesaa kwĩthĩwa wĩ laisi kwa Eliya o na vanini. Eliya e vau kĩĩmanĩ asyaĩĩsye andũ mokĩte, nĩweesĩ kana kũtanatuka andũ nĩmeũmanya nesa vyũ kana Ngai e vinya kwĩ andũ athũku. We eew’aa ata kũikya mũthenya ũsu? Tũyasya kana ndaĩ na wia nũndũ we “aĩ mũndũ o taitũ.” (Soma Yakovo 5:17.) Eliya athyũlũlũkĩtwe nĩ andũ matamũkĩaa Ngai, mũsumbĩ woo ũla watiĩte ũthaithi wa w’o, na athembi ala maĩ oaani. Nũndũ wa ũu, no nginya ethĩwe ew’aa ta wĩ weka.—1 Asu. 18:22.

⁴ Ĩndĩ yo nĩ kyaũ kyatumĩte Aisilaeli malika thĩnanĩ ũũ w’onthe? Na ũndũ ũsu wamakwatie ũkũkonetye ata? Nĩtũũneenea ũndũ Eliya woonanisye mũĩkĩĩo, na tũyona ũndũ ngelekany’o yake ĩtonya kũtũtethya ũmũnthĩ.

5, 6. (a) Andũ ma Isilaeli maĩ na thĩna wĩva? (b) Nĩ ũndũ wĩva Mũsumbĩ Aavu weekĩte akamũvĩtĩsya Yeova mũno?

⁵ Kwa ĩvinda yĩasa, Eliya nĩwoonete andũ ma kwoo maivũthĩĩsya  ũthaithi wa w’o; na ũndũ ũsu nĩwamũũmĩasya mũno nũndũ vayaĩ ũndũ waĩ eka akamasiĩĩa. Aisilaeli aingĩ manyuvĩte ũthaithi wa ũvũngũ vandũ va ũthaithi wa w’o. Nũndũ wa ũũ, kwa ĩvinda yĩasa mathaithaa ngai sya ũvũngũ ila syathaithawa mbaĩnĩ ila syamathyũlũlũkĩte vandũ va kũmũthaitha Yeova Ngai. Ĩndĩ ĩvindanĩ ya Eliya, ũthaithi ũsu wa ũvũngũ waingĩvĩte ũkathonoka.

⁶ Mũsumbĩ Aavu nĩwamũvĩtĩisye Yeova mũno. Atwaie Yeseveli mwĩĩtu wa mũsumbĩ wa Sitoni. Yeseveli nĩwatw’ĩte kusũsya Isilaeli yonthe ũthaithi wa Mbaali na aimina athaithi ma Yeova. Ĩtina wa kavinda kanini Aavu nĩweekwatanisye na mũka. Nĩwaakĩie Mbaali kĩthembeo na atongoesya andũ make mathaithe ngai ĩsu.—1 Asu. 16:30-33.

7. (a) Nĩkĩ ũthaithi wa Mbaali waĩ mũthũku mũno? (b) Nĩkĩ tũtasya kana Mbivilia nĩyĩvĩngaa yĩla ĩkũelesya nĩ ĩvinda yĩana ata kweethĩiwe mũnyao mĩthenyanĩ ya Eliya? (No ũneenee maũndũ ala me  ĩsandũkũnĩ.)

⁷ Nĩkĩ ũthaithi wa Mbaali waĩ mũthũku mũno? Ũthaithi ũsu nĩwatumĩte andũ meelelũka makaeka kũmũthaitha Ngai ũla wa w’o. O na ĩngĩ, maũndũ ala meekawa ũthaithinĩ ũsu maĩ mathũku mũno na ma ũng’endu. Kwa ngelekany’o, athaithi ma Mbaali nĩmathembaa syana, aũme na aka nĩmakũnaa ũmalwaya ĩkalũnĩ, na o na maithaitha nĩmeethĩawa na andũ meũmanyana kĩ-mwĩĩ me kĩkundi aĩ nĩ kana matanĩthye ngai syoo. Nũndũ wa ũu, Yeova nĩwatũmie Eliya vala ve Aavu akamũtavye kana nthĩ ĩsu nĩkwĩthĩwa na mũnyao nginya yĩla mwathani wake ũkaweta mũthya waw’o. (1 Asu. 17:1) Nĩvavĩtie myaka kauta Eliya aikaaĩsa kũsyoka ĩngĩ vala ve Aavu. Yĩla wasyokie, eeie Aavu ombany’e andũ vamwe na athani ma Mbaali mathi Kĩĩmanĩ kya Kalimeli. *

8. Ngewa ĩno ĩkonetye ũthaithi wa Mbaali yĩtũmanyĩsya kyaũ ũmũnthĩ?

⁸ Yo nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩno? Amwe no masye kana ngewa ya ũthaithi wa Mbaali ndĩtũkonetye, nũndũ ĩvindanĩ yĩĩ tũyonaa ithembeo sya Mbaali itũthyũlũlũkĩte. Ĩndĩ ũw’o nĩ kana ve maũndũ ma vata tũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩno o na kau nĩ ya tene. (Alo. 15:4) Ũalyũlo wa ndeto Mbaali nĩ “mwene” kana “vwana.” We tyo wĩtĩkĩle kana o na ũmũnthĩ andũ nĩmathũkũmaa mavwana aingĩ vandũ va kũmũthũkũma Ngai Mwene Vinya W’onthe? Ũmũnthĩ, andũ nĩmeyumasya kũsembany’a na mbesa, wĩa, kwĩtanĩthya, kwĩka maũndũ ma kũmanyana kĩ-mwĩĩ, kana o kwĩka maũndũ angĩ monekaa me ma vata kwĩ Yeova. O na ethĩwa nĩ kyaũ methĩawa meyumĩsye, kĩu nĩkyo vwana woo. (Mt. 6:24; Soma Alomi 6:16.) Ũndũ ũsu wĩonany’a ata? Wĩonany’a kana ũmũnthĩ andũ methĩawa na mĩtuo o ta ĩla yaĩ na athaithi ma Mbaali. Kũsũanĩa ĩũlũ wa ngewa ĩsu ĩkonetye  ũthaithi wa Yeova na ũthaithi wa Mbaali no kũtũtetheesye kũtw’a kwa ũĩ nũũ ũla tũũthaitha.

9. (a) Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Kĩĩmanĩ kya Kalimeli nĩvo vaaĩle vyũ kũmbanĩsya andũ nĩ kana mone ũthaithi wa Mbaali waĩ wa ũvũngũ? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.) (b) Eliya eeie andũ ata?

⁹ Mũndũ e Kĩĩmanĩ kya Kalimeli ĩũlũ vala vekalaa vakũnĩtwe nĩ nzeve mbingĩ, aĩ atonya kwona vaasa. Kwa ngelekany’o, aĩ atonya kwona kalũsĩ ka Kisoni kala kaĩ ĩtheo wa Ũkanga Mũnene (Ũkanga wa Menditelenia) ũla waĩ vakuvĩ na iĩma sya Levanoni ngalĩko ya ĩũlũ vyũ. * Ĩndĩ kĩla mũndũ waĩ vau kĩĩmanĩ asisya nthĩ ĩsu yĩathĩtwe nĩ syũa ya kwakya, nĩwoonaa nesa vyũ kana yaĩ mbĩndũku mũno. O na kau nzyawa sya Avalaamu iinengwa nthĩ isu nĩ Yeova yaĩ nou vyũ, yu  yailye yalata. Yavĩte nĩ syũa ĩkoma vyũ, na ekali mayo, ala maĩ andũ ma Ngai, nĩmaaĩtye nzĩa vyũ. Andũ asu mamina kũmbana, Eliya nĩwamathengeeie na amakũlya: “Mũkaendaa mũkĩthua katĩ wa ngalĩ ilĩ ĩvinda yĩana ata? ethĩwa Yeova nĩwe Ngai, mũatĩĩei; ĩndĩ ethĩwa nĩ Mbaali, mũatĩĩei ĩndĩ.”—1 Asu. 18:21.

10. Nĩ kwa nzĩa yĩva andũ ĩvindanĩ ya Eliya ‘maendaa makĩthua katĩ wa ngalĩ ilĩ,’ na nĩ ũw’o wĩva wa vata moolĩtwe nĩw’o?

¹⁰ We Eliya oonanasya ata yĩla wakũlilye andũ, “Mũkaendaa mũkĩthua katĩ wa ngalĩ ilĩ ĩvinda yĩana ata?” Amakũlilye ũu nũndũ mayamanyaa kana nĩmaĩle kũnyuva methaitha Yeova, kana nĩ Mbaali. Moonaa ta matonya kũkwatanĩsya mothaithi asu elĩ; atĩ mamũtanĩthye Mbaali na maũndũ ma ũthatyo ala mamanyĩĩte kwĩka, na ĩvindanĩ o yĩu maimũvoya Yeova Ngai amaathime. Nĩvatonyeka ũkethĩa masũanĩaa kana meeka ũu, Mbaali aĩ atonya kũathima mĩũnda yoo na indo, nake “Yeova wa nguthu” aimasũvĩa mathi kaũnĩ. (1 Sam. 17:45) Ve ũw’o wa vata mũno moolĩtwe nĩw’o, ũla o na ũmũnthĩ andũ aingĩ mataũeleawa. Nĩmoolĩtwe kana Yeova ndamba kũthaithanĩw’a na ngai ingĩ. We endaa athaithwe e weka na vate nzika nĩwaĩle vyũ kũthaithwa. Tũkamũthaitha tũmũkwatanĩsye na ngai ingĩ ndesa kwĩtĩkĩla ũthaithi witũ, na o na wĩthĩwa wĩ ũthatyo kwake.—Soma Kuma 20:5.

11. Ndeto ila Eliya waneenie e Kĩĩmanĩ kya Kalimeli itonya kũtũtetheesya ata kũmanya ũndũ ũthaithi witũ ũilye na kĩla tũvĩtasya mbee thayũnĩ witũ?

¹¹ Kwoou, Aisilaeli asu meĩtwe maendaa ‘makĩthua’ nũndũ meekaa o ta mũndũ ũkũtata kũatĩĩa nzĩa ilĩ ĩvindanĩ yĩmwe. Andũ aingĩ ũmũnthĩ mekaa oou kwa kwĩtĩkĩlya syĩndũ ingĩ syose mwanya wa ũthaithi ũla maĩlĩte kũmũnenga Ngai. Ũtao wa vata ũla Eliya waumisye no ũtũtetheesye kwĩyĩosya tũmanye ũndũ ũthaithi witũ ũilye, na kĩla tũvĩtasya mbee thayũnĩ witũ.

12, 13. (a) Nĩ mũtiani wĩva Eliya weekĩĩie athani ma Mbaali? (b) O ta Eliya, tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũmũĩkĩĩte Yeova?

¹² Eliya nĩwavangie kwĩthĩwe na mũtiani. Waĩ mũtiani wĩ laisi wa kũvuany’a Ngai ũla wa w’o nĩ wĩva. Athembi ma Mbaali maĩ make kĩthembeo, mailĩĩle nthembo yoo vo, na ĩndĩ maivoya ngai yoo ĩmakanĩsye mwaki. O nake Eliya aĩ eke oou. Eliya aisye atĩĩ: “Ngai ũla wĩsũngĩa na mwaki, nĩethĩwe Ngai.” Eliya nĩweesĩ nesa Ngai wa w’o nũũ. Na aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu mũno nũndũ ndaakĩa kũnenga amaitha make mwanya ũla mũseo vyũ maĩkĩĩthye kana ngai yoo nĩ ya w’o. Mbee, nĩwambie kũnenga mwanya athani asu ma Mbaali mambĩĩe nemo. Kwoou nĩmanyuvie nzaũ ĩla meũthemba na mamĩseũvya nĩ kana mathembee Mbaali. *—1 Asu. 18:24, 25.

 ¹³ Yeova ndekaa syama ĩvindanĩ yĩĩ yitũ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, we ndaavĩndũka. Na no tũmũĩkĩĩe vyũ o tondũ Eliya wamũĩkĩĩe. Kwa ngelekany’o, yĩla andũ maleana na kĩla Mbivilia ĩmanyĩĩtye, tũyaĩle kũkĩa kũmanenga mwanya meyĩelesye. O ta Eliya, nĩtwaĩle kũeka Ngai ũla wa w’o alũnge maũndũ. Na twĩkaa ũu yĩla twatũmĩa Ndeto yake mbeveee ĩla ĩandĩkĩtwe kwondũ wa “kũlũnga maũndũ.”—2 Tim. 3:16.

14. Eliya athekeeie athani ma Mbaali ata, na nĩkĩ weekie ũu?

¹⁴ Athani ma Mbaali mamina kũseũvya nthembo, nĩmamwĩkaĩlile ngai woo. Mookĩlasya wasya ĩngĩ na ĩngĩ mayasya: “We, Mbaali, twĩw’e”! Mavoyie nginya mekwonaa ta ũndũ mũnini, masaa mambĩĩa kũsonga. Ĩndĩ o na mekĩte ũu, Mbivilia yaĩtye: “Vatyaĩ wasya, kana ũmwe waasũngĩa.” Yĩla masaa ma mũthenya mavikie, Eliya nĩwambĩĩie kũmathekeea na kũmatavya ndeto sya kĩvũthya. Ameie no nginya Mbaali ethĩwe akwatene mũno ũndũ ũtamasũngĩa, na ethĩwa ti ũu nũtonya kwĩthĩwa athũkĩte vandũ etethye kana akomete too nginya ũkethĩa vaĩle kũthi mũndũ akamũamũkye. Asyokie eea akengani asu: “Ũkĩlyai wasya mũnene.” Eliya nĩweesĩ kana Mbaali ti ngai wĩ thayũ na wa w’o, na endaa andũ ma Ngai meyonee nesa ũndũ ũsu.—1 Asu. 18:26, 27. *

15. Ũndũ ũla wakwatie athembi ma Mbaali wĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹⁵ Eliya amina kũmathekeea athembi ma Mbaali, mambĩĩie kwĩkany’a ta me na ndũũka “na mookĩlya wasya mũnene, na meetemanga na tũvyũ na tũwenzi o tondũ mekaa, mũvaka nthakame yamanyũlũlũkĩla mũno.” Ĩndĩ o na meekĩte ũu, vaiĩ kĩndũ kyaendeea! “Vatyaĩ wasya, kana wa kũsũngĩa o na wĩva, kana ũla waaona ta ũndũ.” (1 Asu. 18:28, 29) Ũw’o nĩ kana Mbaali ndaĩ vo. Ũsu waĩ o ũvũngũ weekĩĩtwe ilĩkonĩ sya andũ nĩ Satani nĩ kana amelelũkye maeke kũmũthaitha Yeova. Ũndũ ũsu wĩtũmanyĩsya kana kũnyuva kũthũkũma vwana ũngĩ eka Yeova, kũtumaa andũ mesa ũkw’a ngoo na kũkwatw’a nĩ nthoni.—Soma Savuli 25:3; 115:4-8.

16. (a) Eliya atonya kwĩthĩwa alilikanasya andũ kyaũ yĩla waakie kĩthembeo kya Yeova kĩla kyaĩ Kĩĩmanĩ kya Kalimeli? (b) Nĩ kyaũ kĩngĩ Eliya weekie kwonany’a kana nĩwamũĩkĩĩte Ngai wake vyũ?

¹⁶ Masaa ma ĩ ya mawĩyoo nake Eliya nĩweeyũmbanisye nĩ kana aumye nthembo. Aseũvisye kĩthembeo kya Yeova kĩla kyaanangĩtwe nĩ andũ ala mamenete ũthaithi mũtheu. Atũmĩie mavia 12, na nĩvatonyeka  akethĩwa eekie ũu nĩ kana alilikany’e andũ aingĩ ala maĩ ungu wa ũla ũsumbĩ wa mbaĩ 10 sya Isilaeli kana Mĩao ĩla yanengetwe mbaĩ syonthe sya Isilaeli syĩ 12 no yo maaĩle kũatĩĩa. Amina kũseũvya kĩthembeo nĩwailĩĩile nthembo yake na amyũmba kĩw’ũ kingĩ kĩla kĩtonya kwĩthĩwa kyatavĩtwe Ũkanganĩ wa Menditelenia ũla waĩ o vau vakuvĩ. O na nĩwaisye mũtaũ wĩnzwe kũthyũlũlũka kĩthembeo kĩu na ausũsya kĩw’ũ. Eliya nĩwaĩ ananenga athani ma Mbaali mwanya mũseo wa kwĩka kyonthe kĩla matonya nĩ kana maĩkĩĩthye kana ngai woo nĩ wa w’o. Ĩndĩ ngalĩ ĩ ya Yeova, eekie maũndũ matonya kũtuma o na mwaki ũtaakana ĩũlũ wa nthembo yake, na kĩu kyoonanasya ũndũ wamũĩkĩĩte Ngai wake vyũ.—1 Asu. 18:30-35.

17. Mboya ya Eliya yavuanisye ata maũndũ ala woonaa me ma vata, na tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o yake ata yĩla tũũvoya?

¹⁷ Eliya amina kũmbany’a kĩla kĩndũ, nĩwavoyie. Avoyie mboya nguvĩ na yumĩlĩtye maũndũ ala ma vata ũtheinĩ. Ũndũ ũla wa mbee na wa vata wendaa andũ mamanye nĩ kana Yeova nĩwe “Ngai nthĩnĩ wa Isilaeli” ĩndĩ ti Mbaali. Ũndũ wa kelĩ, endaa andũ onthe mamanye kana we aĩ o mũthũkũmi wa Yeova, na nguma syonthe syaaĩlĩte kũnengwa Ngai. Na ũndũ wa mũthya, nĩwoonanisye kana nĩwendete andũ make nũndũ aĩ na mea ma kwona Yeova aialyũla “ngoo syoo ĩngĩ.” (1 Asu. 18:36, 37) Eliya no wamendete, o na kau nĩmeekĩte maũndũ maingĩ mathũku nũndũ wa kũlea kũmũĩkĩĩa Ngai. Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Yĩla tũũvoya, nĩtwaĩle kwonany’a kana twĩ na wĩnyivyo, nĩtũũthĩnĩkĩa ĩsyĩtwa ya Ngai, na nĩtũũmew’ĩa ĩnee ala methĩwa mayenda ũtethyo.

18, 19. (a) Yeova asũngĩie mboya ya Eliya ata? (b) Eliya eeie andũ ala maĩ vau meke ata, na nĩkĩ athembi ma Mbaali mataaĩlĩte kwĩw’ĩwa tei?

¹⁸ Eliya atanamba kumya mboya, nguthu ya andũ ĩla yaĩ vau noĩthwa yeekũlasya kana o nake Yeova nũkũemwa nĩ kũsũngĩa mboya ta Mbaali. Ĩndĩ ĩtina wa mboya, ũvoo wa kwĩkũlya makũlyo nĩwathelile. Na twĩasya ũu nũndũ Mbivilia yaĩtye: “Nĩvo ĩndĩ mwaki wa Yeova watheeie, na wavĩvya nthembo ya kũvĩvw’a, na ngũ, na mavia, na kĩtoo, na wanyenya manzĩ ala maĩ mũtaũnĩ.” (1 Asu. 18:38) Ũsu waĩ wonany’o wĩ ũtheinĩ vyũ kana Yeova nĩwe Ngai wa w’o! Mo andũ meekie ata moona ũu?

¹⁹ Onthe mookĩlilye mawasya moo masya: “Yeova, nĩwe Ngai; Yeova, nĩwe Ngai.” (1 Asu. 18:39) Yu maĩ mamanya nesa vyũ ũw’o wĩ ngalĩ yĩva. Ĩndĩ vaiĩ ũndũ waĩ ũtonya kũĩkĩĩthya kana yu me na mũĩkĩĩo. Na twĩasya ũu nũndũ o kwĩtĩkĩla kana Yeova nĩwe Ngai wa w’o aĩ nũndũ nĩmoona mwaki wauma ĩtunĩ na wavĩvya nthembo kwosana  na mboya ya Eliya, ti kwasya maĩ manamũĩkĩĩa Yeova. Kwoou Eliya nĩwameie meke ũndũ ũtonya kũthima kana me na mũĩkĩĩo. Ameie meke ũndũ maaĩlĩte kwĩthĩwa meekie myaka mingĩ mĩvĩtu. Maaĩlĩte kwĩka kĩla Mĩao ya Yeova yaaĩtye. Mĩao ĩsu yaĩtye kana athani ma ũvũngũ na athaithi ma mĩvw’anano maaĩlĩte kũawa. (Kũt. 13:5-9) Athembi aa ma Mbaali nĩmeeyumĩtye vyũ kũtw’ĩka amaitha ma Yeova Ngai, na mamanyĩasya maũndũ meũvĩngana na ieleelo syake o mesĩ. Mo nĩmaaĩlĩte kwĩw’ĩwa tei? Nĩ kana matw’ĩke nĩmaĩle kwĩw’ĩwa tei, mo ene maaĩle kwamba kwĩw’ĩa tei syana syonthe ite mavĩtyo ila syavĩvaw’a syĩ thayũ ta nthembo kwondũ wa Mbaali. (Soma Nthimo 21:13; Yel. 19:5) Kwa w’o mayaaĩle kwĩw’ĩwa tei o na vanini. Kwoou, Eliya nĩwaisye moawe, na ũu nĩw’o vaendie.—1 Asu. 18:40.

20. Nĩkĩ andũ ala maumanasya Mbivilia mate na kĩtumi kyaĩle kya kũneenea naĩ ĩtambya yĩla Eliya woosie ya kũaa athembi ma Mbaali?

²⁰ Ũmũnthĩ, andũ ala maumanasya Mbivilia nĩmaneeneaa naĩ ĩtambya yĩla yooseiwe athembi asu ma Mbaali. Amwe maasya kana atongoi ma ndĩni no metĩkĩlye aatĩĩi moo meke andũ ma ndĩni ingĩ maũndũ mathũku na ma ũng’endu atĩ nũndũ Eliya nĩweekie ũu. Na ũndũ wa kũmakya nĩ kana ve andũ aingĩ ma ndĩni me kĩmena kingĩ na mekaa andũ ma ndĩni ingĩ maũndũ ma mũthemba ũsu. Ĩndĩ Eliya ndailye ũu. Ooaie athembi asu nũndũ methonĩ ma Yeova maaĩle kũawa. O na ĩngĩ, Aklĩsto ma w’o nĩmesĩ kana mayaĩlĩte kwosa ĩtambya ta yĩla Eliya woosie ya kũaa andũ ala athũku. Ĩndĩ vandũ va ũũ, maatĩĩaa ndeto ii Klĩsto watavisye Vetelo: “Tũnga ũvyũ waku vala wĩkalaa, nũndũ ala matũmĩaa ũvyũ makaminwa na ũvyũ.” (Mt. 26:52) Nĩmesĩ kana Yeova nĩwe ũkasilĩla andũ athũku na akatũmĩa Mwana wake kwĩka ũu.

21. Ngelekany’o ya Eliya ĩtonya kũtethya Aklĩsto ma w’o ata ũmũnthĩ?

²¹ No nginya Mũklĩsto wa w’o onany’e e na mũĩkĩĩo mũlũmu kwĩsĩla meko make. (Yoa. 3:16) Na ũndũ ũmwe ũtonya kũtũtetheesya kwĩka ũu nĩ kũatĩĩa ngelekany’o ya aũme ala maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu ta Eliya. We nĩweeyumĩtye vyũ kũmũthaitha Yeova, na nĩwatetheeasya angĩ meke ũu. E na ũkũmbaũ, nĩwavuanisye ũvũngũ wa ndĩni ĩla Satani watũmĩaa nĩ kana elelũkye andũ maeke kũmũthaitha Yeova. Na nĩwamwĩkwatĩtye Yeova alũnge maũndũ newe vandũ va kwĩkwatya ũĩ na ũtonyi wake mwene. Eliya nĩwateteie ũthaithi mũtheu. Ekai ithyonthe twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta wake!