1-3. (a) Thĩna ũla wesaa kũkwata nyũmba ya Avikaili wambĩĩie ata? (b) Twĩĩmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa mũndũ mũka ũũ wa mwanya?

 AVIKAILI aĩ mũndũ mũka mũĩ. Mũthenya ũmwe nĩwoonie ũmwe wa athũkũmi make ooka mũsyĩ atelemete mũno. Amũsisya nĩweene nesa kana vaa ve thĩna mũnene. Saa isu, aũme ta 400 ũu maĩ nzĩanĩ mokĩte kũaa Navali mũũme wake vamwe na aũme onthe ma nyũmba yake. Yo nĩ kyaũ kyathatĩtye aũme asu mũno wĩana ũu?

² Thĩna ũsu w’onthe wambĩĩiw’e nĩ ũ Navali. Aneenisye aũme ma Ndaviti e na ngũlũ na amaumanga o ũndũ wamanyĩĩte kũneenasya andũ. Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩĩ eesĩ atesĩ, nũndũ atheie mũndũ ũtatheawa. Ndaviti aĩ na aũme mamanyĩĩtw’e kaũ nesa watongoesye, ala malũmanĩtye nake na mamwendete mũno. Nĩvatonyeka ũkethĩa mũndũũme ũla waeteie Avikaili livoti aĩ ũmwe wa aĩthi ma Navali. Na nũtonya kwĩthĩwa eesĩ nesa kana atavya Avikaili kĩla kyaendeea, ndelea kwĩka ũndũ amatangĩĩe. Ĩndĩ yu ĩkũlyo nĩ, We mũndũ mũka ũmwe aĩ esa kwĩkana ata na nguthu ĩsu ya asikalĩ?

³ Mbee, eka twambe kũneenea o vanini maũndũ mana makonetye mũndũ mũka ũũ wa mwanya. We Avikaili aĩ ũũ? Na nĩ kyaũ kyatumie Navali ambĩĩa kũumangana? Na tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ twasũanĩa mũĩkĩĩo wa Avikaili?

4. Navali aĩ mũndũũme wa mũthemba mwaũ?

⁴ Avikaili na Navali mayaaĩlanĩte o na vanini. Navali ndaĩ esa kũkwata kĩveti kĩngĩ kĩseo ta Avikaili, ĩndĩ we mwene aĩ mũũme wa thĩna mũthei. Vate nzika, Navali aĩ mũthwii. Na nũndũ wa ũu, eeyonaa e wa vata mũno. Ĩndĩ mo andũ ala angĩ mamwonaa ata? Ti laisi kwona mũndũ ũngĩ ũeleetw’e Mbivilianĩ waĩ na nguma nthũku ta sya Navali. Ĩsyĩtwa yake yonanasya “Mũndũ Mũtumanu,” kana “Ndia.” Mo asyai make nĩmo mamũnengie ĩsyĩtwa yĩu asyawa-ĩ, kana eekie kũtw’ĩĩwa nĩ andũ? Tũyĩsĩ. Ĩndĩ o na ethĩwa vailye ata, Navali ekalaa kwosana na ĩsyĩtwa yake. Aĩ mũndũũme “mwai na mũthũku mĩkĩlenĩ yake.” Ĩsu  yaĩ mbũlĩli yathĩnasya andũ na yekalaa ĩmilĩtwe. Nũndũ wa ũu, andũ aingĩ nĩmamũkĩaa na nĩmamũmenete.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Nĩ nguma syĩva sya Avikaili siũkwendeesya mũno? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩthĩwa kyatumie Avikaili atwawa nĩ mũndũ ũtatethya ta Navali?

⁵ Avikaili aĩ kĩvathũkany’o vyũ na Navali. Ũalyũlo wa ĩsyĩtwa yake nĩ “Ĩthe Wakwa Nũtanaa.” Aa-ĩthe aingĩ nĩmatanaa kwĩthĩwa na eĩtu anake, ĩndĩ mũndũũme ũla mũĩ atanaa mũno amanya kana mwĩĩtu wake e na nguma nzeo. Kaingĩ, andũ ala ombe nesa mayonaa ve vata wa kwĩthĩwa na nguma nzeo ta ũmanyi, ũĩ, ũkũmbaũ, kana mũĩkĩĩo. Ĩndĩ Avikaili ndailye ũu. Mbivilia nĩmũkathaa mũno nũndũ wa ũmanyi na wũmbe wake mũseo.—Soma 1 Samueli 25:3.

⁶ Andũ amwe nĩmatonya kũseng’a nĩkĩ mũndũ mũka wa mũika na wĩ kĩlĩko ũtonya kwĩthĩwa atwaiwe nĩ mũndũ ũtatethya ta Navali. Lilikana kana ĩvindanĩ ya tene mĩtwaano mingĩ yavangawa nĩ asyai. Na ethĩwa ti ũu, ũla wanyuva mũtwaane nake yaĩ no nginya etĩkĩlwe nĩ asyai. Yo nĩvatonyeka ũkethĩa asyai ma Avikaili meetĩkĩlanile na mũtwaano ũsu nĩkwĩthĩwa Navali aĩ mũndũ mũthwii na wĩ nguma? Kana noĩthwa mavinyĩĩwe mũno nĩ ũkya? O na ethĩwa vailye ata, ũthwii wa Navali ndwaatuma ethĩwa e mũũme mũseo.

7. (a) Ũmũnthĩ asyai maĩle kwĩvathana na kyaũ nĩ kana matetheesye syana syoo syĩthĩwe na woni ũla waĩle ĩũlũ wa mũtwaano? (b) Avikaili atw’ĩte kwĩka ata?

⁷ Asyai ala oĩ nĩmatetheeasya syana syoo syĩthĩwe na woni waĩle ĩũlũ wa mũtwaano. Mayĩkĩaa syana syoo vinya itwawe aĩ nũndũ wa mbesa, kana kũithing’ĩĩsya syambĩĩe kwĩvaany’a kana kwĩvaaw’a syĩ nini o na itesĩ mũtwaano nĩ kyaũ. (1 Ako. 7:36) O na vailye ũu, nũndũ we Avikaili aĩ atwaiwe, nde ũndũ waĩ eka akavĩndũa maũndũ. Ĩndĩ o na ethĩwa nĩ kyaũ kyatumĩte atwawa nĩ Navali, nĩwatw’ĩte kwĩka kyonthe kĩla ũtonya alũlũmĩĩlye mũtwaano wake o na maũndũ mate laisi.

8. Navali aĩ anaumanga ũũ, na nĩkĩ ũtonya kwasya kana ũsu waĩ ũndũ wa ũtumanu?

⁸ Ve ũndũ Navali waĩ aneeka ũkatuma Avikaili omĩwa nĩ maũndũ kwĩ ĩvinda yĩngĩ o na yĩva. Aĩ anaumanga Ndaviti, mũthũkũmi mũĩkĩĩku wa Yeova. Na mwathani Samueli aĩ anamwĩtĩkĩsya mauta, kwonany’a kana Ngai nĩwamũnyuvĩte asumbĩke vandũ va Saulo. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Ĩvindanĩ yĩu Ndaviti asembete akĩĩte Mũsumbĩ Saulo, ũla waĩ na kĩwĩu na wendaa kũmũaa. Eevithĩte weũnĩ e na asikalĩ 600, ala maĩ amanyĩsye kaũ na malũmanĩtye nake vyũ.

9, 10. (a) Nĩ mawetu meva Ndaviti na aũme make makomanaa namo kĩsionĩ kĩla maĩ? (b) Nĩkĩ Navali waaĩlĩte kũtũnga mũvea nũndũ wa kĩla Ndaviti na aũme make mamwĩkĩte? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela ma kalungu ka 10.)

⁹ Navali ekalaa taoni yeetawa Maoni, ĩndĩ veonekana athũkũmaa  vakuvĩ na taoni ĩngĩ yeetawa Kalimeli, na aĩ na mũũnda kw’o. * Taoni isu syaĩ vandũ vokĩlĩĩle na vaĩ na nyeki nzeo ya kũĩthya malondu, na ũ Navali mwene aĩ na malondu 3,000. Ĩndĩ kĩsio kĩla kyathyũlũlũkĩte kyaĩ kĩtheka kĩthei. Ngalĩko ya ĩtheo nĩvo vaĩ na weũ wa Valani. Nayo ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa nĩvo vaĩ Ũkanga wa Mũnyũ. Ũivika ũkanganĩ ũsu wesĩlaa yalatanĩ yeethĩawa na matw’ĩku na ngunga mbingĩ. Isionĩ isu nĩvo Ndaviti na aũme make meevithĩte. Me kũu nĩmathĩnaa na makomĩanĩsya na mawetu maingĩ nũndũ ti laisi kwĩkala weũnĩ. Na vate nzika, yaĩ no nginya masyĩme nĩ kana makwate kyaũya. Kũu nĩkw’o makomanĩaa na ala aũme maĩ aĩthi ma Navali.

¹⁰ Mo asikalĩ asu maĩ kĩthito ũu mekalanasya ata na aĩthi asu? Waĩ o ũndũ wĩ laisi kwoo kũyaa malondu asu mavinda kwa mavinda nĩ kana makwate kĩndũ kya kũya, ĩndĩ mayaatata kwĩka ũu. Vandũ va kwĩka ũu, meekaa kũsũvĩa athũkũmi asu ma Navali vamwe na ndĩthya yake. (Soma 1 Samueli 25:15, 16.) Aĩthi vamwe na ndĩthya syoo nĩmakomanaa na mĩisyo mingĩ. Kĩsio kĩu kyaĩ nyamũ mbingĩ mbai na mũvaka wa ngalĩko ya ĩtheo wa Isilaeli waĩ vakuvĩ. Na nũndũ wa ũu, ing’ei na ikundi ila syaendaa iitavĩa andũ syumĩte nthĩ ingĩ nĩsyakothaa kũlika kĩsionĩ kĩu mavinda maingĩ. *

11, 12. (a) Ndaviti oonanisye ũĩ na ndaĩa ata yĩla watũmanaa kũla kwĩ Navali? (b) Navali asũngĩie Ndaviti kwa nzĩa nthũku ata?

¹¹ Ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kũĩthya aũme asu maingĩvĩte ũu weũnĩ. Kwoou mũthenya ũmwe Ndaviti nĩwatũmie aũme make kwa Navali etĩtye ũtethyo. Ndaviti eekie ũu ĩvindanĩ yĩla yaĩle. Yaĩ ĩvinda ya kũtila malondu wia, na ĩvindanĩ yĩu andũ nĩmeethĩawa na mboka na nĩmoonanasya ũlau. O na ĩngĩ, Ndaviti nĩwanyuvie ndeto nzeo sya kũtũmĩa na syĩkwonany’a kana nũnengete Navali ndaĩa. O na aitũmana kũla kwĩ Navali aisye ewe, “Ndaviti mwana waku” nĩwe ũtũmanĩte, na noĩthwa eekie ũu kwonany’a kana nũkũnenga Navali ndaĩa nũndũ wa myaka yake. Ĩndĩ Navali asũngĩie ata?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Navali eekie kũthata! Mwanake ũla waeteie Avikaili livoti aisye kana Navali eekie ‘kũmauma.’ Nũndũ wa ũtoonu wake, Navali ambĩĩie kũmatetya na wasya mũnene nũndũ wa mĩkate yake, kĩw’ũ, na nyama ila wathĩnzĩte. Atũmĩie ndeto sya kĩvũthya, asya kana Ndaviti nĩ mũndũ vathei mũno, na amũelekany’a na mũthũkũmi wĩvithĩte vwana wake. Navali aĩ na woni o ta ũla waĩ na Saulo, ũla wamenete Ndaviti. Vaiĩ ũmwe katĩ woo waĩ na woni ta wa Yeova. Ngai nĩwamwendete Ndaviti, na ndamwonaa ta ngombo ĩleete kwĩnyivĩsya vwana wayo.  Ĩndĩ amwonaa ta mũsumbĩ wa ĩvinda yũkĩte wa Isilaeli.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Mbeenĩ Ndaviti eekie ata aumwa nĩ Navali? (b) Mwolooto ũla wĩ nthĩnĩ wa Yakovo 1:20, wonanĩtye kyaũ ĩũlũ wa kĩla Ndaviti weekie?

¹³ Yĩla aũme ma Ndaviti masyokie na mamũelesya kĩla kyaendeea, athatie mũno. Ameie atĩĩ: “Ĩvotoei kĩla mũndũ ũvyũ wake.” Amina kũmea ũu, o nake nĩweevotoie ũvyũ wake na atongoesya aũme make 400 makavithũkĩe mũsyĩ wa Navali. Eevĩtie aasya kana ndeeka mũndũũme o na ũmwe wa Navali ekale thayũ. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Ndaviti aĩ na kĩtumi kĩseo kya kũthata, ĩndĩ oonanisye ũthatu wake kwa nzĩa ĩtaĩle. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũthatu wa mũndũ ndũetae ũlũngalu wa Ngai.” (Yak. 1:20) Ĩndĩ yu Avikaili esaa kwĩka ata nĩ kana atangĩĩe mũsyĩ wake?

14. (a) Avikaili oosie ĩtambya yĩva ya mbee nĩ kana amine thĩna ũla wambĩĩw’e nĩ Navali? (b) Nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya twasũanĩa kĩvathũkany’o kĩla kyaĩ vo katĩ wa Navali na Avikaili? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)

¹⁴ Kũvikĩĩa vau, Avikaili nĩwoosete ĩtambya ya mbee nĩ kana alũnge maũndũ. Ĩtambya yĩva? Kĩvathũkany’o na mũũme wake Navali, we nĩweethukĩĩisye nesa kĩla wataviw’e. Ũla mwanake aielesya ĩũlũ wa Navali aisye kana ũsu “nĩ mũndũ ũte kĩĩĩ ũndũ mũndũ ũtatonya kũneena nake.” * (1 Sam. 25:17) Ũndũ wa kũmakya nĩ kana Navali eeyonaa e wa vata mũno ũkethĩa o na ndesa kwĩthukĩĩsya andũ angĩ. O na ũmũnthĩ, andũ aingĩ mailye o take; me ngũlũ na mĩtũlyo. Ĩndĩ mũka wake, Avikaili, aĩ kĩvathũkany’o vyũ, na nĩkyo kĩtumi mwanake ũsu waendie kũmũelesya thĩna ũla waĩ vo.

15, 16. (a) Avikaili oonanisye ata kana ailye ta ũla mũndũ mũka mwaĩlu ũwetetwe ĩvukunĩ ya Nthimo? (b) W’o ũndũ ũla Avikaili weekie wĩonany’a kana ndaaĩnyivĩsya ũkũmũ wa mũũme?

¹⁵ Avikaili aĩ mũndũ wa kũsũanĩa na kwĩka maũndũ na mĩtũkĩ. Mbivilia yaĩtye: “Nĩvo ĩndĩ Avikaili wekalaatile.” Ngewanĩ ĩno yĩ yoka nũeleetw’e mavinda ana ayĩka maũndũ ekalaatĩte. Ĩvindanĩ yĩĩ nĩwoombanisye syĩndũ mbingĩ atwaĩe Ndaviti na aũme make ta mũthĩnzĩo. Mũthĩnzĩo ũsu waĩ wa imũtũ, mbinyu, malondu, lĩu wa mbaa ngetha mũkaange, itũngo sya nzavivũ mbovu, na tũkũmbwa twa makũyũ. Vate nzika, Avikaili nĩweesĩ syĩndũ ila syĩ nyũmbanĩ yake, na nĩwaũngamĩaa nesa mawĩa ma mũsyĩ wake o ta ũla mũndũ mũka mwaĩlu ũwetetwe ĩvukunĩ ya Nthimo. (Nth. 31:10-31) Ambie kũtũma athũkũmi make maendae na mĩthĩnzĩo ĩsu woombanĩtye, na ĩndĩ ĩtina  esa kũmaatĩĩa. “Ĩndĩ ndaatavya mũũme wake Navali” ĩũlũ wa ũndũ ũsu.—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Ĩndĩ ũu nĩ kwonany’a kana Avikaili nĩwaleile kwĩnyivĩsya ũkũmũ wa mũũme e mũtwe wa mũsyĩ? Aiee! Lilikana kana Navali aĩ anavũthya mwĩtĩkĩw’a mauta wa Yeova. Ũndũ ũsu wesaa kũtuma we vamwe na aũme onthe ma nyũmba yake mate mavĩtyo moawa. Takethĩwa Avikaili ndaaosa ĩtambya, yo noĩthwa o nake aĩ atonya kũtalĩlwa mavĩtyo nũndũ wa kĩla mũũme weekie? Ũndũnĩ ũũ, yaĩ no nginya Avikaili enyivĩsye Ngai wake kwĩ mũũme.

17, 18. Avikaili eekie ata akomana na Ndaviti, aisye ata, na nĩ kyaũ kyatumie ndeto syake syĩthukĩĩw’a?

¹⁷ Ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ, Avikaili nĩwakomanie na Ndaviti na aũme make. Vaa nĩtũkwona Avikaili ayĩkalaata ĩngĩ. Nĩweekalaatile auma ĩng’oinĩ yake, na avalũka na ũthyũ wake mbee wa Ndaviti. (1 Sam. 25:20, 23) Na ĩndĩ amũtulũĩla ngoo yake, na amwĩsũva mũno nĩ kana amwony’e tei kwondũ wa mũũme na andũ ma nyũmba yake. Nĩ kyaũ kyatumie Ndaviti amwĩthukĩĩsya?

¹⁸ Nĩweetĩkĩlile kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa mavĩtyo ma mũũme, na kwoou akũlya Ndaviti amũekee newe. Nĩweetĩkĩlile kana kwa w’o mũũme wake aĩ mũtumanu o tondũ ĩsyĩtwa yake yoonanasya, na nĩvatonyeka akethĩwa atavisye Ndaviti ũu nĩ kana one kana ti ũndũ wa ũĩ mũndũ take kũthĩnany’a na ndia ta ĩsu. O na nĩwaeleisye Ndaviti kana nũmũĩkĩĩĩte tawe mwĩtĩkĩw’a mauta wa Yeova na nĩwĩsĩ kana nĩwũkitaa “makaũ ma Yeova.” O na ĩngĩ, nĩwaeleisye Ndaviti kana nĩweesĩ Yeova nũmwathĩte kũmũtw’ĩkĩthya mũsumbĩ. Amwĩie atĩĩ: “Yeova . . . akwiĩte mũnene wĩ mbee ũsumbĩnĩ ĩũlũ wa Isilaeli.” Ĩtina, Avikaili nĩweeie Ndaviti ndakatate kwosa ĩtambya yĩtonya kũtuma eta nthakame ĩte na ĩvĩtyo, nũndũ ũndũ ũsu waĩ ũtonya kwĩsa kũmũetee “woo.” Veonekana aneeneaa kũthĩnw’a nĩ wasya wa ngoo. (Soma 1 Samueli 25:24-31.) Ndeto isu syamũkiitie Ndaviti ngoo mũno.

19. Ndaviti eekie ata eew’a ndeto sya Avikaili, na nĩkĩ wamũkathie?

¹⁹ Ndaviti eekie ata eew’a ndeto sya Avikaili? Nĩweetĩkĩlile mĩthĩnzĩo ĩla Avikaili wakuĩte na amwĩa: “Nataĩwe Yeova, Ngai wa Isilaeli, ũla ũkũtũmie ũmũnthĩ ũkomane nakwa: na ũathimwe ũmanyi waku, na ĩthĩwa wĩ mũathime we, ũla ũnziĩĩie ũmũnthĩ ndikethĩwe na ĩvĩtyo ya kwĩtĩkya nthakame.” Ndaviti nĩwamũkathie nũndũ wa kwĩkalaata oke kũkomana nake, na eetĩkĩla kana nĩwamũsiĩĩa ndaketĩkye nthakame ĩte na ĩvĩtyo. Asyokie amwĩa: “Ambata na mũuo nyũmbanĩ yaku; sisya, nĩnĩthukĩĩisye wasya waku.”—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Wĩĩmanyĩsya kyaũ wasũanĩa ũndũ Avikaili wasyokie ĩngĩ kwa mũũme wake ateũlasimĩthw’a? (b) Avikaili oonanisye ũĩ na ũkũmbaũ ata ainyuva ĩvinda yĩla yaĩle ya kũneena na Navali?

²⁰ Avikaili enũkĩte ndalea kwĩthĩwa aendeeie kũsũanĩa kĩla kyaĩ kĩnaendeea akomana na Ndaviti, na ndalea kwĩthĩwa oonie kĩvathũkany’o  kĩnene katĩ wa Ndaviti, ũla waĩ mũĩkĩĩku na wendete ũseo, na mũũme wake ũla waĩ mũng’endu. Ĩndĩ ndaaendeea kũsũanĩa maũndũ asu. Mbivilia ĩendeee kwasya atĩĩ: “Na Avikaili avika vala ve Navali.” Kwoou nĩwasyokie kũla kwĩ mũũme na aendeea kwĩanĩsya kĩanda kyake nesa ũndũ vatonyeka e kĩveti, o tondũ watw’ĩte kwĩkaa mavinda onthe. Nĩwaaĩlĩte kũtavya mũũme ĩũlũ wa mĩthĩnzĩo ĩla waĩ anatwaĩa Ndaviti na aũme make. Navali e mũũme wake, nĩwaaĩlĩte kũmanya maũndũ asu. O na ĩngĩ, yaĩ kavaa Avikaili newe atavye mũũme ĩũlũ wa mũisyo ũla wesaa kũmũkwata ĩndĩ aũsiĩĩa, kwĩ ese kũsyĩw’a na andũ angĩ, nũndũ kĩu kyaĩ kĩtonya kwĩkĩĩthya mũũme nthoni mũno. Ĩndĩ ndaĩ atonya kũmũelesya mũũme ĩũlũ wa maũndũ asu saa isu. Amwĩthĩie aendeee kwĩtanĩthya ta mũsumbĩ na anyw’ĩte akamilwa vyũ.—1 Sam. 25:36.

²¹ Kwoou Avikaili nĩwoonanisye ũĩ na ũkũmbaũ ĩngĩ, na eeteela nginya ũnĩ wake kwakya nĩ kana mũũme ambe kũmilũkwa. Nĩweesĩ kana saa isu mũũme aĩ atonya kũelewa nesa kĩla ũkũmũtavya. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, no weesĩ kana ate mũmile ve mũisyo mũnenange wa mũũme kũkwatwa nĩ kĩtai. O na vailye ũu, nĩwamũtavisye maũndũ asu onthe. Vate nzika nĩweesĩ mũũme nũtonya kũmũkũthũkĩa athatĩte kana o na akokĩlya kaũ. Ĩndĩ vandũ va ũu, Avikaili amina kũmũtavya ũu, Navali eekie kwĩkala akilĩtye ateũnyaunyia.—1 Sam. 25:37.

22. Navali akwatiwe nĩ kyaũ, na kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa onthe ala mekaa maũndũ ma ũng’endu nthĩnĩ wa mĩsyĩ?

²² Kyo nĩ kyaũ kyatumie Navali ekala ateũnyaunyia? Mbivilia yaĩtye kana mũka amina kũmũtavya maũndũ asu “ngoo yake [nĩyakwie] nthĩnĩ wake, na atw’ĩka ta ĩvia.” Noĩthwa Navali akũniwe nĩ stroke. Na ĩtina wa mĩthenya ĩkũmi, nĩwakwie, ĩndĩ tũyasya nesa ki kana ooaiwe nĩ ũwau ũsu. Mbivilia yaĩtye kana “Yeova [nĩwamũkũnie] Navali, na ĩndĩ akw’a.” (1 Sam. 25:38) Ũsilĩlo ũsu wa ũlũngalu nĩwatumie Avikaili athyũmũa kumana na mũtwaano ũsu waĩ wa mathĩna mathei. O na kau ũmũnthĩ Yeova ndalikĩlĩĩlaa na kwĩka maũndũ kwa nzĩa ya kyama, ngewa ĩno yĩtũlilikany’a kana nĩwĩthĩawa ene onthe ala mekaa maũndũ ma ũng’endu nthĩnĩ wa mĩsyĩ. Na ĩvindanĩ yĩla yaĩle, akaete ũsili wa katĩ.—Soma Luka 8:17.

23. Nĩ ũathimo ũngĩ wĩva Avikaili wakwatie, na oonanisye ata ndaambĩĩa kwĩyona e wa vata mũno nũndũ nũkũtw’ĩka kĩveti kya Ndaviti?

²³ O vamwe na Avikaili kũtaananw’a na mũtwaano wĩ na mathĩna, ve ũathimo ũngĩ wakwatie. Yĩla Ndaviti weewie kana Navali nũkwie, nĩwatũmie athũkũmi make makamũkũlye kana nũkwĩtĩkĩla amũtwae. Avikaili asũngĩie atĩĩ: “Sisya, mũthũkũmi waku mwĩĩtu nĩ mũthũkũmi wa kũthambya maũũ ma athũkũmi  ma mwĩaĩi wakwa.” Kwa w’o, Avikaili ndaambĩĩa kwĩyona e wa vata mũno nũndũ nũkũtw’ĩka kĩveti kya Ndaviti. Ĩndĩ o na eeyumisye ethĩwe mũthũkũmi wa athũkũmi make! Vaa nĩtũkwona Avikaili ayĩkalaata ĩngĩ. Ĩvindanĩ yĩĩ eekalaataa athi kwa Ndaviti.—1 Sam. 25:39-42.

24. Avikaili akomanie na mawetu meva atwawa nĩ Ndaviti, ĩndĩ mũũme wake na Ngai wake mamwonaa ata?

²⁴ Ti atĩ mavinda onthe Avikaili esaa kwĩkala ateũkwatwa nĩ mathĩna atwawa nĩ Ndaviti. Ndaviti aĩ na kĩveti kĩngĩ kyeetawa Ainoamu. O na kau ĩvindanĩ yĩu Ngai nĩweetĩkĩlĩtye mũndũ kũtwaa iveti mbingĩ, vate nzika mũtwaano wa mũthemba ũsu weethĩawa na mathĩna, na mũno mũno, kwa aka ala mamwendete Ngai. Ĩvindanĩ yĩu, Ndaviti ndaĩ anatw’ĩka mũsumbĩ, na kwoou nĩwesaa kũkomana na mathĩna maingĩ ayĩsa kũkwata kĩanda kĩu. Ĩndĩ Avikaili nĩwamũkwatie mbau mathĩnanĩ asu onthe, na ĩtina esa kũmũsyaĩa kavĩsĩ. Nĩwesie kũmanya kana nĩwakwatie mũũme ũmwonaa e wa vata na ũmũsũvĩaa. O na ĩvindanĩ yĩmwe mũũme nĩwamwovoisye atavĩtwe! (1 Sam. 30:1-19) Kwoou Ndaviti aĩ na woni ta wa Yeova Ngai, ũla wendete aka oĩ, me ũkũmbaũ, na me mũĩkĩĩo mũlũmu.