Jawng laika san poi hkrat yang gaw, grau nna shakut ra na ngu shadu na re. Ginsup ai lam hta atsawm n lu galaw yang gaw, grau nna shaman ra na ngu shadu na re. Raitim, lahkawng yan hta teng sha ra kadawn nga ai gaw hkru hkra yup la ai re. Hpa majaw kun? ngu ai hpe yu yu ga.

•  Hpa majaw yup hkru ra ai kun?

•  Hpa majaw yup n lu ai kun?

•  Grau lu yup hkra gara hku galaw na kun?

•  Ramma shada tsun ai lam

Ramma law malawng gaw hkying hkum 8 kaw nna hkying hkum 10 laman yup ra ai ngu, hpaji du ni tsun ma ai. Hkru hkra yup la na matu hpa majaw ahkyak ai kun?

• Asan sha myit lu hkra karum ya ai. Yup ai gaw “baw nu a shat” ngu tsun ma ai. Dai gaw, jawng hta, ginsup lam hta, manghkang hparan lam hta rawt jat hkra karum ya ai.

• Yup hkru yang myit ai lam, hkamsha ai lam hta grau kaja ai. Yup n hkru ai ni gaw myit galai shai lawan ai, yawn chye ai, myit daw loi ai, kaga ni hte manghkang byin chye ma ai.

• Yup hkru yang mawdaw gau ai shaloi shim ai lam nga ai. Amerikan mungdan hta sawk sagawn ai lam hku nga yang, mawdaw gau ai asak 16-24 nga ai ni gaw asak 40-59 nga ai ni hte shing daw yu yang, “madaw adawt ai shaloi yup nga taw ai gaw htam lahkawng daram grau law ai” ngu tsun ai.

• Yup ai gaw grau hkam kaja shangun ai. Yup ai gaw hkum hkrang hpe hkang da ya ai. Se (cell) ni, Tit shu (Tissues) ni hte sai lam ni hpe mung bai gram ya ai. Yup hkru yang, ladu lai hpum ai, jit dwi ana hte hkum chyen mi si ai lam ni kaw nna mung koi yan lu ai.

Lahta hta tsun wa ai akyu ni lu na ngu tsun da tim, ramma law malawng gaw ra kadawn ai daram hkru hkra n yup la ma ai. Ga shadawn, asak 16 ning re ai Elen ndai hku tsun ai:

“Sara gaw jawng ma ni hpe galoi aten hta yup ai kun ngu san ai. Law malawng gaw jahpawt hkying 2 da. Nkau mi gaw hkying 5. Marai langai sha hkying 9:30 ngu tsun ai.”

Gara lam ni gaw nang hpe yup n lu shangun ai kun?

Masha nga pra lam. “Yup tung du hkra aten shama na matu grai loi ai. Grau nna gaw, manang ni hte shana sa wam hkawm ai shaloi re.”​—Panmela.

Lit ni. “Yup ai hpe ngai ra ai. Raitim, galaw ra na grai law ai majaw, yup n hkru ai.”​—Anna.

Ladat hpaji. “Ngai n lu yup ai madung lam gaw phone a majaw re. Yup ra hta phone n lu yu yang, n chye nga ai.”​—Anisa.

• Yup ai hte seng nna na a ningmu hpe jep yu u. Chyum Laika hta “myit pyaw let latup mi sha lu ai gaw, myit ru myit yak ai hte nbung hpe shachyut let, lata lahkawng hpring lu ai hta, akyu grau nga ai” ngu tsun ai. (Hpaji 4:6) Yup ai gaw ra nan ra kadawn ai lam re. N yup la yang, bungli hpe atsawm n lu galaw ai. Ban sa la tim pyaw na n re.

• Yup n lu ai madung lam ni hpe ginhka chye u. Ga shadawn, shana hta manang ni hte kanawn chye ai kun? Nta bungli ni, jawng laika ni galaw ra na grai law ai ngu hkamsha ai kun? Phone a majaw yup hpang hkrat ai, shing nrai, phone a majaw hprang wa ai ni nga ai kun?

Myit yu na lam: Yup n lu ai na a madung lam hpe tawt lai lu na matu aten la ra tim, akyu nga ai. Ga Shagawp 21:5 hta “shakut sharang ai wa a myit mamyit gaw, law htam wa na lam rai nga ai” ngu tsun da ai.

Marai langai hte langai yup pyaw hkra galaw ai lam gaw n bung ai. Ga shadawn, nkau mi gaw shani hta chyahkring mi yup la ai gaw shana hta grau yup pyaw lu ai. Nkau mi chyawm gaw shani hta yup la yang, shana hta n lu yup mat ai. Na a matu kaja htum hpe galaw u. Lawu na lam nkau gaw karum ya lu na re:

• Hkring sa na matu aten la u. Yup ra n shang shi yang, shawng hkring sa la yang alawan yup pyaw lu ai.

  “Nta bungli ni, kaga lit ni hpe jau jau galaw ngut da yang, yup ra shang ai shaloi dai ni hpe myit n tsang ra sai.”​—Maria.

• Tinang a masa hpe lajang la u. Byin nga ai masa lam ni hku sha n hkang ai sha, yup hkru na matu ra kadawn ai aten hpe lajang la u.

  “Ngai gaw shana shagu nayi hkum 8 yup la ra ai. Dai majaw, jahpawt jau jau rawt ra ai nga yang, shana hta jau jau yup ai.”​—Wenset.

• Yup ra shang ten bung nga na matu shakut u. Hkum hkrang na nayi hpe shaman da yang she akyu nga na re. Shani shagu yup ten, rawt ten bung nga na matu hpaji du ni gaw matsun jaw da ai. Shata mi daram shakut u. Gade daram kaja mat ai hpe yu yu u.

  “Shana shagu yup ai aten bung ai nga yang, hpang shani hta myit asan sha rai nga na re. Dai gaw nang galaw ai lam shagu hta akyu jaw lu ai.”​—Jeret.

• Na a nga sat nga sa mung rap ra nga u. Chyum Laika hta “sadi sahka” ai akyang nga na matu tsun da ai. Dai hta bansa lam mung lawm ai.​—1 Timohti 3:2, 11.

  “Shana de hkan, kanawn mazum ai lam ni hpe shadawn sharam galaw chye wa ai. Ban sa ai lam hpe n sharam yang, lama ma gaw hkra machyi ai. Law malawng gaw yup n hkru ai re.”​—Rebeka.

• Na a phone mung “yup” u ga! N yup shi yang, yawm htum hkying hkum langai daram tau nna, Internet hta tam yu mayu ai myit, manang ni hpe yup tung hta laika sa mayu ai myit ni hpe ninghkap u. TV, phone, electronic jak rai ni kaw na pru ai wan gaw yup pyaw na matu yak chye ai ngu hpaji du ni tsun ma ai.

  “Masha ni gaw nang aten tup, rau nga na matu myit mada ma ai. Raitim, yup hkru na matu phone hpe n mai lang ai.”​—Julisa.