1, 2. (a) Ilaragway ang pagpanglakaton nanday Rut kag Noemi kag ang kasubo nga ila ginabatyag. (b) Ano ang kinalain sang pagpanglakaton ni Rut kay Noemi?

MAGKAUPOD nga nagalakat sanday Rut kag Noemi sa dalan nga nagaagi sa mataas kag mahangin nga mga kapatagan sang Moab. Duha na lang sila sa malapad nga kapatagan. Handurawa nga natalupangdan ni Rut nga nagaamat-amat na hapon, dayon gintulok niya ang iya ugangan kag nagpalibog kon bala kinahanglan na nila mangita sang matulugan. Palangga gid niya si Noemi kag himuon niya ang tanan para maatipan sia.

² Masubo gid sila nga duha. Pila ka tuig na nga balo si Noemi, pero nagalalaw naman sia sa bag-o lang niya napatay nga kabataan, sanday Kilion kag Malon. Nagalalaw man si Rut kay bana niya si Malon. Nagapakadto sila ni Noemi sa banwa sang Betlehem sa Israel. Pero may kinalain ang ila pagpanglakaton. Si Noemi mapauli, pero si Rut nagapakadto sa lugar nga wala niya mahibaluan. Bayaan niya ang iya mga paryente, dutang natawhan, kag tanan sini nga kustombre, lakip ang mga diosdios didto.—Basaha ang Rut 1:3-6.

3. Ang sabat sa ano nga mga pamangkot ang makabulig sa aton nga mailog ang pagtuo ni Rut?

³ Ngaa nga amo gid sini ang desisyon sining lamharon nga babayi? Paano niya maatubang ang bag-o nga kabuhi kag maatipan si Noemi? Kon mahibaluan naton ang sabat, mailog naton ang pagtuo ni Rut nga Moabita. (Tan-awa man ang kahon nga “ Malip-ot Lang Pero Maunod.”) Una, binagbinagon naton kon paano ining duha ka babayi nakalab-ot sa sining dalan pa Betlehem.

4, 5. (a) Ngaa nagsaylo ang pamilya ni Noemi sa Moab? (b) Ano nga mga kabudlayan ang naatubang ni Noemi sa Moab?

⁴ Nagdaku si Rut sa Moab, isa ka gamay nga pungsod sa sidlangan sang Patay nga Dagat. Ini nga lugar puno sang matag-as nga mga bukid nga malaka sing kakahuyan kag may madalom nga mga pil-as. Ang “duta sang Moab” sa masami matambok nga ulumhan,  bisan pa nagapalamangag na sa Israel. Ini ang rason kon ngaa nakilala ni Rut si Malon kag ang pamilya sini.—Rut 1:1.

⁵ Ang tiggulutom sa Israel amo ang nagkumbinsi sa bana ni Noemi nga si Elimelec nga mahalin sila sang iya pamilya sa ila lugar kag magsaylo sa Moab subong pangayaw. Posible nga nangin hangkat ini sa pagtuo sang tagsa ka miembro sang pamilya, kay ang mga Israelinhon dapat regular nga magsimba sa balaan nga duog nga ginpili ni Jehova. (Deut. 16:16, 17) Walay sapayan sini, nahuptan ni Noemi nga malig-on ang iya pagtuo. Pero nasubuan gid sia sang napatay ang iya bana.—Rut 1:2, 3.

6, 7. (a) Ngaa nabalaka gid si Noemi sang nangasawa ang iya mga bata sang mga Moabita? (b) Ngaa dalayawon ang pagpakig-angot ni Noemi sa iya mga umagad?

⁶ Mahimo nga nasubuan liwat si Noemi sang nangasawa ang iya duha ka bata sang mga Moabita. (Rut 1:4) Nahibaluan niya nga nanikasog gid ang iya katigulangan nga si Abraham nga makapangita sing asawa para sa iya anak nga si Isaac didto sa iya mga paryente nga nagasimba kay Jehova. (Gen. 24:3, 4) Sang ulihi, ginpaandaman sang Mosaikong Kasuguan ang mga Israelinhon nga indi pagpaminyuon ang ila mga bata sa mga dumuluong, kay basi ang katawhan sang Dios maghimo sing idolatriya.—Deut. 7:3, 4.

⁷ Bisan pa sini, nangasawa gihapon sang Moabita sanday Malon kag Kilion. Nabalaka man ukon nasubuan si Noemi, gintinguhaan niya gihapon nga ipakita ang iya putli nga kaayo kag gugma sa iya mga umagad nga sanday Rut kag Orpa. Mahimo nagalaum sia nga mangin sumilimba sila ni Jehova sa ulihi. Kon ano gid man, ginpalangga sia sang iya mga umagad. Nakabulig sa ila ang ila maayo nga kaangtanan sang nag-abot ang trahedya. Antes pa sila makaangkon sing anak, nabalo na sila.—Rut 1:5.

8. Paano nakilala ni Rut si Jehova?

⁸ Nakabulig bala kay Rut ang iya gindak-an nga relihion nga maatubang ini nga trahedya? Mahimo nga wala. Madamo sing ginasimba nga dios ang mga Moabita, kag ang panguna sini amo si Kemos. (Num. 21:29) Posible nga ang relihion sang mga Moabita nalakip sa mga relihion nga kilala sa kapintas kag kahadlok nga kinaandan sadto, lakip ang paghalad sang mga bata. Mahimo nga nangin maathag gid kay Rut sa iya natun-an kay Malon ukon kay Noemi ang kinatuhayan sang mahigugmaon kag maluluy-on nga Dios sang Israel nga si Jehova. Nagagahom si Jehova paagi sa gugma, indi sa kahadlok. (Basaha ang Deuteronomio 6:5.) Sang natabo ining trahedya, mahimo nga nangin suod pa gid si Rut kay Noemi kag namati sing maayo sa iya ugangan samtang ginasugid sa iya ang parte sa labing gamhanan nga Dios nga si Jehova, sa  makatilingala nga mga binuhatan Niya, kag sa mahigugmaon kag maluluy-on nga pagpakig-angot Niya sa Iya katawhan.

9-11. (a) Ano nga desisyon ang ginhimo nanday Noemi, Rut, kag Orpa? (b) Ano ang matun-an naton sa mga trahedya nga natabo kanday Noemi, Rut, kag Orpa?

⁹ Sa bahin naman ni Noemi, nalangkag sia nga mahibaluan ang kahimtangan sa iya lugar. Isa ka adlaw nabalitaan niya, ayhan sa isa ka nagalakbay nga negosyante, nga natapos na ang tiggulutom sa Israel. Ginbuligan na ni Jehova ang iya katawhan. Nangin matuod liwat ang kahulugan sang Betlehem nga “Balay sang Tinapay.” Namat-od si Noemi nga magpauli.—Rut 1:6.

¹⁰ Ano ang himuon nanday Rut kag Orpa? (Rut 1:7) Nangin suod sila kay Noemi bangod sang ila nadangatan. Si Rut ilabi na nga nagsuod kay Noemi bangod sang kaayo kag katutom sini kay Jehova. Naglakbay pa Juda ang tatlo ka balo.

¹¹ Ang sugilanon ni Rut nagapahanumdom sa aton nga ang trahedya nagakatabo sa maayo kag malain nga mga tawo. (Man. 9:2, 11) Ginapakita man sini nga kon makaeksperiensia kita sang grabe nga trahedya, maalamon nga mangayo kita sing paumpaw sa iban, ilabi na sa mga nagadangop kay Jehova, ang Dios nga ginasimba ni Noemi.—Hulu. 17:17.

12, 13. Ngaa gusto papaulion ni Noemi sanday Rut kag Orpa, kag ano ang reaksion nila sang primero?

¹² Samtang nagalayo ang ginalaktan sang tatlo ka balo, may ginakabalak-an pa gid si Noemi. Ginapamensar niya ang parte sa duha niya ka umagad kag sa pagpalangga nila sa iya kag sa iya mga bata. Indi niya mabatas nga magpabug-at pa sa ila. Kon bayaan nila ang ila dutang natawhan kag mag-upod sa iya, ano ang iya mahimo sa ila didto sa Betlehem?

¹³ Sang ulihi si Noemi nagsiling: “Lakat kamo, magbalik ang tagsa sa inyo sa balay sang iya iloy. Ang GINOO maghisayo sing malolo sa inyo, subong sang paghisayo ninyo sa mga napatay kag sa akon.” Ginpabutyag man niya ang iya paglaum nga pagapadyaan sila ni Jehova sing bag-o nga bana kag bag-o nga pangabuhi. “Niyan ginhalukan sila niya,” siling sang rekord, “kag ginbayaw nila  ang ila tingug kag naghibi.” Indi mabudlay hangpon kon ngaa palangga gid nanday Rut kag Orpa ining mabuot kag maalwan nga babayi. Padayon sila nga namilit: “Indi, kondi magapauli kami kaupud nimo sa imo katawohan.”—Rut 1:8-10.

14, 15. (a) Ano ang ginbalikan ni Orpa? (b) Paano ginkumbinsi ni Noemi si Rut nga magbiya sa iya?

¹⁴ Pero indi madali kumbinsihon si Noemi. Nangatarungan sia nga wala sia sing mahimo para sa ila sa Israel, kay wala sia sing bana nga magasagod sa iya kag wala sia sing bata nga ila pamanahon. Ginpabutyag niya nga nasubuan gid sia kay indi niya sila maatipan. Narealisar ni Orpa nga husto si Noemi. May pamilya sia sa Moab, may iloy, kag may puluy-an nga nagahulat sa iya. Mas praktikal nga magpabilin sia sa Moab. Gani bisan pa nasubuan sia, ginhalukan niya si Noemi kag nagbalik.—Rut 1:11-14.

¹⁵ Kamusta naman si Rut? Matuod man sa bahin niya ang ginsiling ni Noemi. Pero aton mabasa: “Si Rut nagkupo sa iya.” Mahimo nga nagpadayon sa paglakat si Noemi pero natalupangdan niya nga nagasunod gihapon sa iya si Rut. Naghambal sia: “Yari karon, ang imo bilas nga babayi nagbalik sa iya katawohan kag sa iya dios; balik ka sonod sa imo bilas nga babayi.” (Rut 1:15) Ang ginsiling ni Noemi nagapakita sang importante nga detalye para sa bumalasa. Nagbalik si Orpa indi lamang sa iya katawhan kundi sa “iya [man] dios.” Kontento na sia sa pagsimba kay Kemos kag sa iban pa nga butig nga dios. Amo man bala sina ang ginbatyag ni Rut?

16-18. (a) Paano nagpakita si Rut sing mainunungon nga gugma? (b) Ano ang matun-an naton kay Rut parte sa mainunungon nga gugma? (Tan-awa man ang piktyur sang duha ka babayi.)

¹⁶ Samtang nagaatubangay sila ni Noemi sa sinang mamingaw nga dalan, sigurado si Rut sa iya ginabatyag. Ginahigugma gid niya  si Noemi, kag ang Dios ni Noemi. Gani nagsabat si Rut: “Dili ako pagpilita sa pagbiya sa imo ukon sa pagbalik gikan sa pagsonod sa imo; kay bisan diin ka makadto magakadto ako, kag bisan diin ka mapabilin magapa-bilin ako; ang imo katawohan mangin-akon katawohan, kag ang imo Dios akon Dios; kon diin ka mapatay ako mapatay, kag didto ako ilubung. Himoon sang GINOO sa akon ang amo kag labi pa man kon bisan ang kamatayon magbulag sa imo kag sa akon.”—Rut 1:16, 17.

¹⁷ Tumalagsahon ang ginhambal ni Rut kay nahibaluan gihapon ini sang mga tawo bisan pa 3,000 ka tuig na ang nagligad. Ginapakita sini ang isa ka matahom nga kinaiya, ang mainunungon nga gugma. Ang gugma nga nabatyagan ni Rut mabaskog gid amo nga maupod sia kay Noemi bisan diin ini makadto. Kamatayon lang ang makabulag sa ila. Ang katawhan ni Noemi mangin iya katawhan, kay handa si Rut nga bayaan ang tanan niya nga kilala sa Moab, bisan ang mga dios didto. Indi pareho kay Orpa, si Rut makasiling gid nga gusto niya nga ang Dios ni Noemi, nga si Jehova, mangin Dios man niya. *

¹⁸ Gani nagpadayon sila sa paglakbay, duha na lang sila sa sining malawig nga dalan pakadto sa Betlehem. Suno sa pagbulubanta, ang ila paglakbay mahimo maglawig sang isa ka semana. Sigurado gid nga nakabatyag sila sing kaumpawan sa isa kag isa.

19. Paano naton mailog ang mainunungon nga gugma ni Rut sa pagpakig-angot naton sa aton pamilya, mga abyan, kag sa kongregasyon?

¹⁹ Madamo ang nasubuan subong. Sa sining “makahalanguyos nga mga tion nga mabudlay atubangon,” siling sang Biblia, nagaeksperiensia kita tanan sang kasubo kag kasakit. (2 Tim. 3:1) Gani ang kinaiya nga matun-an naton kay Rut ilabi nga importante subong. Ang mainunungon nga gugma—isa ka sahi sang gugma nga magaunong gid sa isa kag indi magabiya—makabulig gid sa aton sa sining kalibutan nga puno sang kabudlayan. Kinahanglan naton ini sa pag-asawahay, sa kaangtanan sang pamilya, sa pagpakig-abyan, kag sa Cristianong kongregasyon. (Basaha ang 1 Juan 4:7, 8, 20.) Samtang ginapalambo naton ini nga sahi sang gugma, ginailog naton ang maayo gid nga halimbawa ni Rut.

20-22. (a) Paano naapektuhan si Noemi sang iya pagkabuhi sa Moab? (b) Ano ang sala nga pagtamod ni Noemi sa iya mga kabudlayan? (Tan-awa man ang Santiago 1:13.)

²⁰ Lain ang paghambal lang nga may mainunungon ka nga  gugma; lain man ang pagpamatuod sini paagi sa buhat. May kahigayunan subong si Rut nga ipakita ang iya mainunungon nga gugma indi lamang kay Noemi kundi sa Dios man nga iya ginpili, si Jehova.

²¹ Nakalab-ot gid man sila sang ulihi sa Betlehem, isa ka banwa nga mga 10 kilometros sa bagatnan sang Jerusalem. Daw bantog sanday Noemi kag ang iya pamilya sa sining gamay nga banwa kay naglapta dayon ang balita parte sa iya pagbalik. Ginasid-ing sia sang mga babayi kag nagasiling, “Amo bala ini si Noemi?” Maathag nga daku ang nagbag-o sa iya sang pagkadto niya sa Moab; makita sa iya hitsura ang kabudlay kag kasubo nga iya inagihan.—Rut 1:19.

²² Ginsugid ni Noemi sa iya mga paryente kag mga kaingod anay kon daw ano kabudlay ang iya kabuhi. Nagbatyag pa gani sia nga dapat islan ang iya ngalan nga Noemi, nga nagakahulugan sing “Akon Kalipay,” sang Mara, nga nagakahulugan sing “Mapait.” Makaluluoy gid matuod si Noemi! Pareho kay Job sadto, nagpati sia nga si Jehova nga Dios amo ang naghatag sa iya sang mga kabudlayan.—Rut 1:20, 21; Job 2:10; 13:24-26.

23. Ano ang ginpaligban ni Rut, kag ano ang kahimusan sang Mosaikong Kasuguan para sa mga imol? (Tan-awa man ang footnote.)

²³ Sang nag-istar na sila sa Betlehem, ginpaligban ni Rut kon paano niya saguron ang iya kaugalingon kag si Noemi. Natun-an niya nga ang Kasuguan nga ginhatag ni Jehova sa iya katawhan nga Israel naglakip sa isa ka mahigugmaon nga kahimusan para sa mga imol. Ginatugutan sila nga magkadto sa uma kon tig-alani kag magsunod sa mga mangangani para saghawon ang mga nabilin lakip ang sa panghigaron sang uma. *—Lev. 19:9, 10; Deut. 24:19-21.

24, 25. Ano ang ginhimo ni Rut sang natabuan nga nakakadto sia sa uma ni Boaz, kag daw ano kabudlay ang pagpanaghaw?

²⁴ Tig-alani sadto sang sebada, mahimo nga Abril sa aton moderno nga kalendaryo, kag  nagkadto si Rut sa uma para tan-awon kon sin-o ang mapasaghaw sa iya. Natabuan nga nakakadto sia sa uma ni Boaz, isa ka manggaranon nga tag-iya sang duta kag paryente sang napatay nga bana ni Noemi nga si Elimelec. Bisan pa ginhatagan sia sang Kasuguan sing kinamatarong nga managhaw, wala niya ini gin-abusuhan; naglisensia anay sia sa pamatan-on nga lalaki nga amo ang nagadumala sa mga mangangani. Ginpasugtan si Rut, kag nanaghaw sia dayon.—Rut 1:22–2:3, 7.

²⁵ Handurawa nga nagasunod si Rut sa mga mangangani. Samtang nagaani sila sang sebada, ginapulot niya ang nagakawigit, ginahugpong ini, kag ginadala sa isa ka lugar diin linason niya sa ulihi. Makakalapoy ini nga obra samtang nagaudto. Pero nagapadayon gihapon sia, nagadulog lamang sing makadali para pahiran ang iya balhas kag manyaga “sa balay”—mahimo nga isa ka payagpayag nga ginhimo para pasilungan sang mga nagaulubra.

26, 27. Ano nga sahi sang tawo si Boaz, kag paano niya gintratar si Rut?

²⁶ Mahimo nga wala nagapaabot si Rut nga matalupangdan, pero natabo gid ini. Nakita sia ni Boaz kag ginpamangkot sini ang manugdumala kon sin-o sia. Si Boaz, nga isa ka matutom nga sumilimba ni Jehova, nagtamyaw sa iya mga trabahador—nga ang pila sa ila nagaobra lang sing inadlaw ukon ang iban gani mga dumuluong pa—sang mga tinaga nga: “Ang GINOO mag-upud sa inyo!” Kag amo man sini ang ila sabat. Ining tawo nga si Boaz nga nagahigugma kay Jehova, nagpakita sing pag-ulikid kay Rut pareho sang isa ka amay.—Rut 2:4-7.

²⁷ Nagatawag sa iya nga “anak ko nga babayi,” ginsilingan niya si Rut nga magbalikbalik lang sa iya uma para managhaw kag indi  magbulag sa mga pamatan-on nga babayi sang iya panimalay para indi sia paghilabtan sang mga mangangani. Ginsiguro man niya nga may palanyagahon si Rut. (Basaha ang Rut 2:8, 9, 14.) Pero labaw sa tanan, gintinguhaan niya nga hatagan sia sing komendasyon kag palig-unon. Ngaa?

28, 29. (a) Ano ang reputasyon ni Rut? (b) Paano ka makadangop kay Jehova pareho kay Rut?

²⁸ Sang ginpamangkot ni Rut si Boaz kon ngaa gintratar sia sing maayo bisan dumuluong sia, nagsabat si Boaz nga nabatian niya ang tanan nga ginhimo sini para sa iya ugangan nga si Noemi. Mahimo nga gindayaw ni Noemi ang iya pinalangga nga si Rut sa mga babayi sa Betlehem, kag nakalab-ot ini kay Boaz. Nahibaluan man niya nga nangin sumilimba ni Jehova si Rut, kay sia nagsiling: “Magtumbas ang GINOO sang imo binuhatan, kag tuman nga balus ihatag sa imo sang GINOO, ang Dios sang Israel, nga sa idalum sang iya mga pakpak nagkari ka sa pagdangup!”—Rut 2:12.

²⁹ Mahimo nga nagpalig-on gid ini kay Rut! Nagdangop gid man sia sa idalom sang mga pakpak ni Jehova nga Dios, pareho sang boto nga ginaluuban sang munga. Ginpasalamatan niya si Boaz sa pagpalig-on sa iya. Kag nagpadayon sia sa pagpanaghaw asta maggab-i.—Rut 2:13, 17.

30, 31. Ano ang matun-an naton kay Rut parte sa kapisan, pagkamapinasalamaton, kag mainunungon nga gugma?

³⁰ Ang pagtuo ni Rut isa gid ka maayo nga halimbawa para sa aton tanan subong nga nagaatubang sang kabudlayan sa ekonomiya. Wala sia maghunahuna nga may kabalaslan ang iban sa iya, gani gin-apresyar niya ang tanan nga gintanyag sa iya. Wala sia nahuya nga magbakabaka para atipanon ang iya pinalangga, bisan pa daw hilikayan ini nga obra. Ginbaton niya sing malipayon kag ginsunod ang maalamon nga laygay kon paano mag-obra nga malayo sa katalagman kag mag-upod sa maayo nga kaupdanan. Labaw sa tanan, wala niya ginkalimtan kon sin-o ang iya matuod nga dalangpan—ang iya Amay nga nagaamlig sa iya, si Jehova nga Dios.

³¹ Kon magpakita kita sing mainunungon nga gugma kaangay ni Rut kag sundon ang iya pagkamapainubuson, kapisan, kag pagkamapinasalamaton, ang aton pagtuo makabulig man sa iban. Pero paano gin-amanan ni Jehova sanday Rut kag Noemi? Binagbinagon naton ini sa masunod nga kapitulo.