LUZIA TO ṢINṢỌ̀N DO AMIYỌNFỌ ETỌN JI. Sọn pẹvi wẹ e bẹ plibọzọ̀n, yèdọ azọ̀n bẹplamẹ de he nọ hù agbasa-kàn lẹ. To whenue Luzia do owhe 16, nawe de he e nọ wazọ́n na dọna ẹn dọ, “Jiwheyẹwhe wẹ yí plibọzọ̀n lọ do to yasana we, na a ma nọ setonuna onọ̀ towe bo nọ sinyẹnta wutu.” To owhe susu godo, Luzia gbẹ́ nọ flin lehe hogbe enẹlẹ hẹn ẹn jẹflumẹ do.

TO WHENUE DOTO MỌ KANSẸẸ APỌ̀NMẸ TỌN NA DAMARIS, otọ́ etọn kanse e dọ: “Etẹwẹ a ṣiwà bọ ehe nado jọ do gowe? Nuylankan de janwẹ a na ko wà. Enẹ wẹ zọ́n bọ Jiwheyẹwhe do to yasana we.” Nuhe e dọ hẹn Damaris jẹflumẹ taun.

Sọn ojlẹ dindẹn die wẹ linlẹn lọ ko tin dọ Jiwheyẹwhe nọ yí azọ̀n do sayanamẹ. Owe de dọ dọ to whenue Klisti to aigba ji, mẹsusu yise dọ “eyin mẹde bẹ azọ̀n de, be vlavo ylando he ewọ lọsu kavi hẹnnumẹ etọn de ko wà wutu wẹ, bọ azọ̀n lọ nọ yin yasanamẹ de na ylando lọ wutu.” (Manners and Customs of Bible Lands) Owe devo dọ dọ to ojlẹ nukunmahun Europe tọn mẹ, “mẹdelẹ lẹndọ Jiwheyẹwhe wẹ yí azọ̀n ylankan lẹ do to yasana yé na ylando yetọn lẹ wutu.” (Medieval Medicine and the Plague) Enẹwutu, be Jiwheyẹwhe wẹ to yasana mẹylankan lẹ to whenue azọ̀n ylankan de hù gbẹtọ fọtọ́n susu to Europe to owhe kanweko 14tọ mẹ ya? Kavi wánvú he nọ bẹ azọ̀n plamẹ de wẹ hẹn azọ̀n lọ wá dile doto dodinnanutọ lẹ dọ do ya? Mẹdelẹ gán kanse dọ, be Jiwheyẹwhe nọ yí azọ̀n do sayana gbẹtọ lẹ na ylando yetọn lẹ wutu nugbonugbo ya? *

LẸNNUPỌN: Eyin Jiwheyẹwhe wẹ nọ yí azọ̀n kavi yajiji do sayana gbẹtọ lẹ, naegbọn Jesu do gbọazọ̀nna mẹhe to azọ̀njẹ lẹ? Be enẹ ma na ko jẹagọdo whẹdida dodo po nuyiwa dodo tọn Jiwheyẹwhe tọn po ya? (Matiu 4:23, 24) Jesu ma na yinuwa nado jẹagọdo Jiwheyẹwhe gbede. Ewọ dọmọ: “Yẹn nọ wà nuhe nọ hẹn homẹhun in lẹ to whepoponu” podọ, “dile Otọ́ ko degbena mi do, mọkẹdẹ wẹ yẹn to wiwà do.”—Johanu 8:29; 14:31.

Nue Biblu dọ họnwun. Jehovah Jiwheyẹwhe “ma nọ dawhẹ agọ̀ gbede.” (Deutelonomi 32:4) Di apajlẹ, Jiwheyẹwhe ma gán hẹn agahun de gbà bo hù homẹvọnọ he to e mẹ lẹpo, na e jlo na sayana mẹdopo de to agahun lọ mẹ wutu! Ablaham he yin devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn dọ gando whẹdida dodo Jiwheyẹwhe tọn go dọ, Jiwheyẹwhe ma “na và dodonọ po mẹylankan po sudo” gbede. E dọ dọ, “e ma sọgan wá linlẹn mẹ gbede.” (Jenẹsisi 18:23, 25) Biblu sọ dọ dọ “Jiwheyẹwhe ma nọ yinuwa po kanyinylan po”; e ma nọ “waylan.”—Jobu 34:10-12.

Yajiji ma nọ yin yasanamẹ sọn Jiwheyẹwhe dè na ylando tangan de wutu. To whenue Jesu po devi etọn lẹ po mọ dawe de he yin nukuntọ́nnọ sọn adọ̀mẹ, nuhe Jesu lọsu dọ họnwun. “Devi etọn lẹ sọ kanse e dọmọ: ‘Labi, mẹnu wẹ waylando, dawe ehe kavi mẹjitọ etọn lẹ, bọ ewọ do yin jiji di nukuntọ́nnọ?’ Jesu gblọn dọmọ: ‘Dawe ehe kavi mẹjitọ etọn lẹ ma waylando gba, ṣigba na azọ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ nido sọgan yin hinhẹn sọawuhia gando ewọ go wutu wẹ.’”​—Johanu 9:1-3.

Sọgbe hẹ linlẹn agọ̀ he gbayipe, e na ko paṣa devi Jesu tọn lẹ to whenue ewọ dọna yé dọ e ma yin dawe lọ kavi mẹjitọ etọn lẹ wẹ waylando wẹ zọ́n bọ e do yin jiji domọ gba. Jesu hùn nukun dawe lọ tọn bo gbọnmọ dali dohia dọ linlẹn lọ dọ Jiwheyẹwhe  wẹ nọ yí azọ̀n do sayana gbẹtọvi lẹ ma sọgbe. (Johanu 9:6, 7) Ehe sọgan miọnhomẹna mẹhe to azọ̀n sinsinyẹn jẹ to egbehe lẹ nado yọnẹn dọ e ma yin Jiwheyẹwhe wẹ to yasana yé.

Owe-wiwe lẹ na mí jide dọ

• “Jiwheyẹwhe ma sọgan yin whiwhlepọn po nuylankan lẹ po, mọjanwẹ ewọ lọsu ma nọ whlé mẹdepope pọ́n to aliho enẹ mẹ.”​—(JAKỌBU 1:13) Na nugbo tọn, “nuylankan lẹ” he ko to yasana gbẹtọ lẹ sọn ojlẹ dindẹn die, ehe bẹ azọ̀n, awufiẹsa po okú po hẹn, na yin didesẹ to madẹnmẹ.

• Jesu Klisti “hẹnazọ̀ngbọna mẹhe ma to gángán lẹpo.”​—(MATIU 8:16) Visunnu Jiwheyẹwhe tọn gbọazọ̀nna mẹhe wá e dè lẹpo, bo gbọnmọ dali do nuhe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wá wà lẹdo aihọn pé hia.

• “Ewọ [Jiwheyẹwhe] nasọ súnsún dasin lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ, okú ma nasọ tin ba, mọjanwẹ aluẹmẹninọ kavi avi kavi awufiẹsa ma nasọ tin ba. Onú hoho lẹ ko juwayi.”​—OSỌHIA 21:3-5.

Bọ naegbọn gbẹtọvi lẹ nọ mọ awufiẹsa bo nọ jiya sọmọ? Sọn ojlẹ dindẹn die wẹ gbẹtọvi lẹ ko nọ kàn kanbiọ enẹ sè. Eyin Jiwheyẹwhe ma nọ hẹn yajiji wá, mẹnu wẹ nọ hẹn ẹn wá lo? Hosọ he bọdego na na gblọndo na kanbiọ enẹlẹ.