¿MBAʼE PROVLÉMAPA OĨ RAʼE? Umi oskrivi vaʼekue la Biblia ha umi ojapóva kópia chugui ojepokuaa vaʼekue oipuru papíro ha pergamíno (2 Timoteo 4:13). * Ha ojepuru haguére koʼã materiál ikatu vaʼekue ojeperde pe mensáhe oĩva la Bíbliape. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva?

Pe papíro osoro, ojeʼo ha ojegasta rei. Mokõi karai ostudiáva umi ehípsio istória, hérava Richard Parkinson ha Stephen Quirke, heʼi voi peteĩ papíro kon el tiémpo ikatuha oñembyaipaite ha opyta ikusuguéntema térã yvytimbo rei. Heʼi avei hikuái: “Peteĩ rróllo oñeñongatúramo ikatu havẽmba ha itujupa, ha oñeñotỹramo ikatu hoʼupa umi animalʼi térã umi vícho, koʼýte umi kupiʼi”. Oĩ avei papíro ojetopa rire oñemoĩva hesakãitereihápe térã iñumedahápe, ha upévare pyaʼeve oñembyaipa.

Pe pergamíno oiko areve pe papírogui, péro oñembyaínte avei ojepuru vaíramo térã oñemoĩramo umi lugár hoʼysã térã hakuetereihápe, iñumedahápe térã hesakãitereihápe. * Ha umi vichoʼi ikatu avei okaru pe pergamínore. Upévare peteĩ lívro heʼi voi umi mbaʼe ojeskrivi vaʼekue yma apytépe saʼieterei oĩha opytáva koʼág̃a peve, enterove lénto oñehundipa (Everyday Writing in the Graeco-Roman East). Upéva oikórire la Bíbliare, nog̃uahẽmoʼãi kuri ñandéve pe mensáhe oĩva pype.

¿MBAʼÉREPA NOÑEHUNDÍRI LA BIBLIA? Pe léi hudía heʼi vaʼekue umi rréi ojapo vaʼerãha peteĩ kópia pe Léigui, haʼéva hína umi cinco lívro omoñepyrũva la Biblia (Deuteronomio 17:18). Hiʼarive, oĩ vaʼekue hénte ojededikáva voi ojapo hag̃ua kópia la Bíbliagui. Haʼekuéra ojapo hetaiterei manuskríto, upévare umi apóstol tiémpope oĩ vaʼekue manuskríto umi sinagogaháre Israélpe ha avei Macedóniape jepe, opytáva mombyry upégui (Lucas 4:16, 17; Hechos 17:11). ¿Mbaʼérepa koʼág̃a peve jareko unos kuánto manuskríto yma guare?

Peteĩ expérto hérava Philip Comfort ha ostudiáva pe Nuevo Testaméntore heʼi: “Umi hudío oñongatúmi harrón térã kambuchípe umi rróllo ojeskrivihápe Ñandejára Ñeʼẽ oiko areve hag̃ua”. Por lo vísto umi kristiáno osegi avei ojapo upéicha. Upévare, ojetopa heta manuskríto yma guare kambuchípe, koty saʼi hesakãhápe, kuévape ha umi lugár isekoitereihápe.

¿MBAʼÉPA OIKO UPE RIRE? Hetaiterei manuskríto pedasokue ojeskrivi haguépe la Biblia oĩ gueteri koʼag̃aite peve, umíva apytépe oĩ ojapómava mas de 2.000 áño ojeskrivi hague. Umi ótro lívro yma guare ndaupeichaiete, pórke umi manuskríto ojeskrivi hague ndahaʼéi la ymaiterei guaréva ha ndahetái voi ave oĩ.