Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Estonia Yɔse “Mɔdɛŋbɔɔ Kpele Ko”

Estonia Yɔse “Mɔdɛŋbɔɔ Kpele Ko”

Be ni Estonia nɔyeli lɛ hã ahala woji kɛ nibii ni afee yɛ Estonia wiemɔ mli yɛ afi 2014 koni ahã juromɔ nɔ yɛ he lɛ, ahala Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ Biblia lɛ ni afee yɛ Estonia wiemɔ mli lɛ afata he. Be ni agbe oshikifɔɔ lɛ naa lɛ, Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ baye gbɛhe ni ji etɛ yɛ woji kɛ nibii 18 ni ahala lɛ ateŋ.

Kristiina Ross, ni eji wiemɔ he nilelɔ kpanaa, ni etsɔɔ nii yɛ Estonia skul ko ni ji Institute of the Estonian Language lɛ, ji mɔ ni hala Biblia shishitsɔɔmɔ hee ni ajie lɛ kpo yɛ August 8, afi 2014 lɛ kɛhã juromɔ nɔ lɛ. Ejie Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ yi akɛ “ekanemɔ ŋɔɔ, ni eshishinumɔ waaa,” ekɛfata he akɛ: “Mɔdɛŋ ni abɔ kɛfee wolo nɛɛ eye ebua Estonia wiemɔ shishitsɔɔmɔ nitsumɔ lɛ waa, ni ehã etee hiɛ.” Nuu ko ni atsɛɔ lɛ Rein Veidemann, ni eji Estonia wiemɔi kɛ kusumii ahe woloŋlelɔ kpanaa lɛ tsɛ Estonia Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ akɛ “mɔdɛŋbɔɔ kpele ko,” loo nɔ ko kpele.

Akala Biblia muu lɛ fɛɛ yɛ Estonia wiemɔ mli klɛŋklɛŋ kwraa yɛ afi 1739, ni kɛjɛ no sɛɛ kɛbaa nɛɛ afee akala Biblia shishitsɔɔmɔi krokomɛi hu yɛ Estonia mli. Mɛni hewɔ mɔ ni Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ bafeɔ “mɔdɛŋbɔɔ kpele ko” lɛ?

Eja jogbaŋŋ. Estonia Biblia ko ni ale waa ni akala yɛ afi 1988 lɛ tsɔɔ Nyɔŋmɔ gbɛ́i shishi akɛ “Jehoova” (Jehovah) nɔ ni fa fe 6,800 yɛ Hebri Ŋmalɛi lɛ amli (Kpaŋmɔ Momo). * Estonia Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ efee nɔ ni fe nakai kwraa. Hei ni sa akɛ akɛ Nyɔŋmɔ gbɛ́i lɛ awo yɛ Kristofoi A-Hela Ŋmalɛi (Kpaŋmɔ Hee) lɛ amli lɛ, akɛwo jɛmɛ.

Eshishinumɔ waaa. Ani Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ shɛɔ taomɔnii ni akɛ, esa akɛ efee nɔ ni ja ni ekanemɔ hu waaa hu lɛ he? Biblia shishitsɔɔlɔ ko ni abuɔ lɛ waa, Toomas Paul ŋma yɛ Eesti Kirik (Estonia Sɔlemɔ) lɛ adafitswaa wolo ko mli akɛ “atsɔɔ Biblia ni ji Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ shishi jogbaŋŋ kɛtee Estonia wiemɔ mli bɔ ni ekanemɔ waaa kwraa.” Ekɛfata he akɛ: “Manyɛ makɛɛ bo kɛ nɔmimaa akɛ diɛŋtsɛ akɛ, enɛ ji klɛŋklɛŋ kwraa ni anyɛ atsu nɔ ko tamɔ nɛkɛ.”

Mɛi miiná woji kɛ nibii ni atsɔɔ shishi kɛtee Estonia wiemɔ mli lɛ ahe sɛɛ

Bɔ ni Estonianbii here Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ lɛ nɔ amɛhã lɛ sa kadimɔ waa. Maŋ lɛ redio nitsumɔhe ko to nifeemɔ ko he gbɛjianɔ, ni eŋɔ minitii 40 sɔŋŋ kɛsusu Biblia hee nɛɛ he. Osɔfoi kɛ sɔlemɔbii fɛɛ ebi Yehowa Odasefoi koni ahã amɛ Biblia lɛ eko. Shikatsɛmɛi askul ko ni yɔɔ Tallinn lɛ bi koni ahã amɛ Jeŋ Hee Shishitsɔɔmɔ Bibla lɛ 20 koni akɛtsɔɔ skulbii lɛ anii. Estoniabii sumɔɔ woji waa, ni eŋɔɔ Yehowa Odasefoi lɛ anaa akɛ amɛkɛ Biblia lɛ ni hi fe wojo fɛɛ lɛ shishitsɔɔmɔ ni ja, ni mli kã shi jogbaŋŋ ehã.

^ kk. 5 Be ni Ain Riistan ni eji sɛinɔtalɔ kɛhã Kpaŋmɔ Hee lɛ he Nikasemɔ yɛ Tartu Yunivɛsiti lɛ etsɔɔ bɔ ni fee ni Estoniabii bɔi Nyɔŋmɔ tsɛmɔ akɛ “Jehoova” sɛɛ lɛ, emu naa akɛ: “Misusuɔ akɛ Jehoova ji gbɛ́i ni sa jogbaŋŋ amrɔ nɛɛ. Ekɔɔɔ he eko he ni eshishifã jɛ lɛ, yinɔbii babaoo ená gbɛ́i nɛɛ . . . He shishinumɔ krɛdɛɛ ko ni he hiaa waa lɛ​—Jehoova ji Nyɔŋmɔ, mɔ ni tsu e-Bi lɛ koni ebakpɔ̃ adesai lɛ gbɛ́i.”