Myɔ togotogo ɔ, kún susu dó nú nǔ kaka sɔyi sín xlɛ̌ ɖé wɛ. Nǔ ɖokpo ɔ wɛ é nyí xá Jeyɛnu, amɔ̌, é gbɔn vo nú zomɛ e nyí yɔdo kpaa gbɛtɔ́ lɛ tɔn é.

É nyí myɔ tlɔlɔ ǎ

 Wemafɔ Biblu tɔn atɔ́ɔ́n ɖěɖee kɛnu dó “myɔ togotogo . . . ɔ” wu lɛ é xlɛ́ ɖɔ xlɛ̌ ɖé wɛ, lé é kún nyí myɔ tlɔlɔ ó. (Nǔɖexlɛ́mɛ 19:20; 20:10, 14, 15; 21:8) Nǔ ɖěɖee è nɔ bɛ́ kɔn nyi mɛ lɛ é ɖíe:

•   Awoví. (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:10) Ðó Awoví nyí nǔɖiɖó gbigbɔ tɔn ɖé wutu ɔ, myɔ ɖesu tlɔlɔ sixu wà nǔ ɖebǔ n’i ǎ.—Tíntɔ́n 3:2; Hwɛɖɔtɔ́ 13:20.

•   Kú. (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:14) É nyí nǔɖe lě tlɔlɔ ǎ, loɔ, é nɔte nú ninɔmɛ nǔɖemawa tɔn, fí e gbɛ̀ ma ɖè ǎ é. (Nǔnywɛtɔ́xó 9:10) È sixu dó kú zo tlɔlɔ ǎ.

•   “Kanlin ɔ kpo gbeyiɖɔ-nyijɛtɔ́ ɔ kpo.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:14) Ðó xlɛ̌ wɛ nǔ enɛ lɛ nyí wutu ɔ, é sɔgbe ɖɔ è ni wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ myɔ e mɛ è bɛ́ ye kɔn nyi é lɔ nyí xlɛ̌ ɖé à cé?—Nǔɖexlɛ́mɛ 13:11, 12; 16:13.

Kún susu dó nú nǔ kaka sɔyi sín xlɛ̌ ɖé

 Biblu ɖɔ ɖɔ myɔ togotogo ɔ “wɛ nyí kú wegɔ́ ɔ.” (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:14; 21:8) Kú nukɔntɔn é xó Biblu ɖɔ é wɛ nyí nǔ e hwɛhuhu Adamu tɔn jì é. Mǐ na bo tlɛ kú kú enɛ ɔ, è sixu fɔ́n mǐ wá gbɛ̀ ɖò fínfɔ́n sín kú hwenu. Mawu na wá sú kú enɛ sín kún dó.—1 Kɔlɛntinu lɛ 15:21, 22, 26.

 Myɔ togotogo ɔ nɔte nú kú alɔkpa ɖevo, alǒ kú wegɔ́. Kú wegɔ́ ɔ lɔ na bo tlɛ nɔte nú ninɔmɛ nǔɖemawa tɔn bǐ mlɛ́mlɛ́ ɔ, é gbɔn vo, ɖó Biblu ɖɔ nǔ ɖebǔ dó mɛ e na kú kú wegɔ́ ɔ lɛ é sín fínfɔ́n sín kú wu ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ “zomɛ kpo kú kpo sín cávi lɛ” ɖò Jezu sí, b’ɛ xlɛ́ ɖɔ é ɖó acɛ bo na hwlɛn mɛ sín kú e hwɛhuhu Adamu tɔn jí é sí. (Nǔɖexlɛ́mɛ 1:18; 20:13,Bible du roi Jacques) Amɔ̌, cávi myɔ togotogo ɔ tɔn ɖò Jezu alǒ mɛ ɖevo ɖebǔ sí ǎ. Myɔ nǔjlɛdonǔwu tɔn enɛ nɔte nú tódɔnnúmɛ mavɔmavɔ, ee nyí kún susu dó nú nǔ kaka sɔyi é.—2 Tɛsalonikinu lɛ 1:9.

Nyí nǔ ɖokpo ɔ xá Jeyɛnu, Tɔdo Hinnɔmu tɔn ɔ

 Jeyɛnu (géénna ɖò Glɛkigbe mɛ) tɔ́n azɔn 12 ɖò Biblu mɛ. Myɔ togotogo ɔ ɖɔhun ɔ, kún susu dó nú nǔ kaka sɔyi sín xlɛ̌ ɖé wɛ é nyí. Lilɛdógbeɖevomɛ ɖé lɛ lilɛ xókwín enɛ dó “zomɛ,” amɔ̌, Jeyɛnu gbɔn vo nú zomɛ(sheʼôl ɖò Ebléegbe mɛ, haïdês ɖò Glɛkigbe mɛ)

 Xókwín “Jeyɛnu” sín tinmɛ tlɔlɔ wɛ nyí “Tɔdo Hinnɔmu tɔn” bo nɔ dó gesí tɔdo e ɖò Jeluzalɛmu toxo ɔ gudo tútútú é. Ðò Biblu sín táan mɛ ɔ, mɛ e ɖò toxo ɔ mɛ lɛ é sɔ́ tɔdo enɛ dó ɖó zunkɔ́ta. Ye bló bɔ zunkɔ́ lɛ nɔ ɖò jiji wɛ hwebǐnu ɖò finɛ, bɔ wě lɛ nɔ ɖu nǔ ɖěɖee ma jì zo ǎ lɛ é.

 Jezu zán Jeyɛnu b’ɛ nyí kún susu dó nú nǔ kaka sɔyi sín xlɛ̌ ɖé. (Matie 23:33) É ɖɔ ɖɔ fí e “wě lɛ ma nɔ kú ɖè ǎ, bɔ zo ma ka nɔ cí ɖè gbeɖé ǎ é” wɛ Jeyɛnu nyí. (Maki 9:47, 48) Mɔ̌ mɛ ɔ, é ɖò gesí dó ninɔmɛ ɖěɖee ɖò ayǐ ɖò Tɔdo Hinnɔmu tɔn mɛ lɛ é wɛ, bo lɛ́ ɖò gesí dó nǔɖɔɖ’ayi e ɖò Ezayíi 66:24 mɛ é wɛ, finɛ ɖɔ: “Nú è tɔ́n sín Jeluzalɛmu toxo ɔ mɛ ɔ, è na nɔ mɔ mɛ e fɔ́n gǔ dó jǐ ce lɛ sín cyɔ; wě e na ɖò ye ɖu wɛ lɛ na kú gbeɖé ǎ; myɔ e mɛ ye ka na ɖè ɔ na cí gbeɖé ǎ.” Nǔjlɛdonǔwu Jezu tɔn ɖò xó ɖɔ dó yadonúmɛ ɖò zomɛ wu wɛ ǎ, loɔ, kún súsú dó nú nǔ bǐ mlɛ́mlɛ́ xó ɖɔ wɛ é ɖè. Wě lɛ nɔ ɖu cyɔ lɛ alǒ agbaza mɛkúkú lɛ tɔn lɛ bɔ myɔ lɔ nɔ ɖeɖɛ ye, é nyí mɛ e ɖò gbɛ̀ lɛ ǎ.

 Biblu ɖɔ xó ɖebǔ dó mɛ fínfɔ́n sín kú sín Jeyɛnu mɛ wu ǎ. “Myɔ togotogo . . . ɔ” kpo “Jeyɛnu” kpo bǐ nɔte nú kún súsú dó nú nǔ kaka sɔyi.—Nǔɖexlɛ́mɛ 20:14, 15; 21:8; Matie 18:9, nwt.

Nɛ̌ ye ka “na ɖò ya ɖaxó ɖé jì wɛ zǎn kéze kaka sɔyi” gbɔn?

 Nú myɔ togotogo ɔ nyí kún susu dó nú nǔ sín xlɛ̌ ɖé ɔ, etɛwu Biblu ka ɖɔ ɖɔ Awoví, kanlin ɔ, kpo gbeyiɖɔ-nyijɛtɔ́ ɔ kpo “na ɖò ya ɖaxó ɖé jì wɛ zǎn kéze kaka sɔyi”? (Nǔɖexlɛ́mɛ 20:10) Hwɛjijɔ e wu yadonúmɛ enɛ ma ɖò gesí dó yadonúmɛ ɖò zomɛ tlɔlɔ wɛ ǎ é ɛnɛ ɖíe:

1.   Nú è na dóya nú Awoví ɖò zomɛ kaka sɔyi wɛ ɔ, é na kpò ɖò gbɛ̀ kaka sɔyi. Amɔ̌, Biblu ɖɔ ɖɔ è na hu acɛ n’i, alǒ sú kún tɔn dó.—Eblée lɛ 2:14.

2.   Gbɛ̀ mavɔmavɔ ɔ, nǔnina Mawu tɔn wɛ, é nyí tódɔnnúmɛ ǎ.—Hlɔmanu lɛ 6:23

3.   Kanlin ɔ kpo gbeyiɖɔ-nyijɛtɔ́ ɔ kpo ɔ, xlɛ̌ lɛ wɛ ye nyí bɔ è sixu dóya nú ye ɖò zomɛ tlɔlɔ ǎ.

4.   Ninɔmɛ e mɛ Biblu ɖɔ xó ɔ ɖè é xlɛ́ ɖɔ ya e na dó nú Awoví wɛ è ɖè é ɔ, kún súsú dó nú nǔ kaka sɔyi wɛ.

 Xókwín e è lilɛ dó “yadonúmɛ” ɖò Biblu mɛ é sín tinmɛ wɛ nyí “glɔ́n dó gankpá mɛ.” Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xókwín Glɛkigbe tɔn e è lilɛ dó “yadonúmɛtɔ́ lɛ” ɖò Matie 18:34, nwt mɛ é ɔ, lilɛdógbeɖevomɛ gegě lilɛ dó “gantɔ́cɔ́tɔ́ lɛ,” dó xlɛ́ kancica e ɖò xókwín “yadonúmɛ” kpo “gankpá” kpo tɛntin é. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, tan mɔ̌hun é ɖò Matie 8:29 kpo Luki 8:30, 31 kpo mɛ é jlɛ́ “yadonúmɛ” dó “domaɖó-azan” e nyí fí nǔjlɛdonǔwu tɔn e è ma nɔ wà azɔ̌ ɖebǔ alǒ kú ɖè ǎ é wu. (Hlɔmanu lɛ 10:7, nwt; Nǔɖexlɛ́mɛ 20:1, 3) Nǔgbo ɔ, azɔn gegě wɛ wema Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn zán xókwín “yadonúmɛ” ɔ ɖò nǔjlɛdonǔwu linu.—Nǔɖexlɛ́mɛ 9:5; 11:10; 18:7, 10.