Raica sara na lewena

E Vakadinadinataki ena Parofisai me Baleti Jisu ni o Koya ga na Mesaia?

E Vakadinadinataki ena Parofisai me Baleti Jisu ni o Koya ga na Mesaia?

Kena isau vakaivolatabu

 Io. Ni tiko e vuravura o Jisu a vakayacora e levu na parofisai me baleta na “Mesaia na iLiuliu,” o koya ena “iVakabula kei vuravura.” (Taniela 9:​25; 1 Joni 4:​14) Na gauna mada ga e mate oti kina e vakayacora tiko ga na parofisai me baleta na Mesaia.​—Same 110:1; Cakacaka 2:​34-​36.

 Cava na ibalebale ni “Mesaia”?

 Na vosa vakaIperiu Ma·shiʹach (Mesaia) e tautauvata kei na vosa vaKirisi Khri·stos (Karisito), e kena ibalebale, “Lumuti.” Koya gona o “Jisu Karisito” e kena ibalebale, “Jisu na Lumuti,” se “Jisu na Mesaia.”

 Ena gauna vakaivolatabu ni dua e lesi ena itavi lavotaki ena sova e uluna na waiwai. (Vunau ni Soro 8:​12; 1 Samuela 16:13) Na Kalou a lesi Jisu me Mesaia, na itutu e soli vakalevu kina vua na lewa. (Cakacaka 2:​36) Ia e sega ni lumuti Jisu ena waiwai, e lumuti koya ga ena yalotabu.​—Maciu 3:​16.

 Rawa ni vica vata e vakayacori vei ira na parofisai me baleta na Mesaia?

 Sega. Me vaka ga na kena kilai e dua na tamata ena ivakatakilakila ni qaqalo ni ligana, na vakayacori ni parofisai e dusia ga e dua na Mesaia se Karisito. Ia e kaya na iVolatabu nira na “basika mai na Karisito lasu kei na parofita lasu mera vakaraitaka eso na ivakatakilakila lelevu kei na ka veivakurabuitaki mera veivakacalai kina, ke rawa, o ira mada ga na digitaki.”​—Maciu 24:24.

 E rawa ni basika na Mesaia ena gauna se bera mai?

 Sega. E parofisaitaka na iVolatabu ni na basika na Mesaia mai na yatukawa i Tui Tevita. (Same 89:​3, 4) Ia sa yali na nodra ivolatukutuku ni kawa na Jiu, wili tiko kina na kawa i Tevita. E kena irairai ni vakarusai ena 70 G.V. na gauna era ravuti Jerusalemi kina na kai Roma. a Tekivu ena gauna qori, sega ni dua e rawa ni vakadinadinataka ni cavutu mai na vuvale vakatui i Tevita. Ia e qai kune na ivolatukutuku ni yatukawa qori ena gauna i Jisu, era guce kina na kena meca mera vakalasuya ni kawa i Tevita o Jisu.​—Maciu 22:41-​46.

 E vica na parofisai me baleta na Mesaia e tiko ena iVolatabu?

 E sega ni vakadeitaki rawa na kena iwiliwili. Kena ivakaraitaki, e rawa ni veisau na iwalewale e wiliki kina na levu ni parofisai e vakamatatataki koya tiko na Mesaia. E levu na parofisai me baleta na Mesaia e cavuti ena Aisea 53:​2-7. De dua eso era na okata na veitikina kece qori me dua ga na parofisai, eso tale era na rairai nanuma ni vica vata na parofisai e vakamacalataki tiko kina.

 Eso na parofisai me baleta na Mesaia e vakayacora o Jisu

Parofisai

Laurai ena

Vakayacori

Kawa i Eparama

Vakatekivu 22:17, 18

Maciu 1:1

Kawa ni luve i Eparama o Aisake

Vakatekivu 17:19

Maciu 1:2

Sucu ena Yavusa o Isireli o Juta

Vakatekivu 49:10

Maciu 1:​1, 3

Mai na yatukawa vakaturaga i Tui Tevita

Aisea 9:7

Maciu 1:1

Goneyalewa savasava o tinana

Aisea 7:​14

Maciu 1:​18, 22, 23

Sucu e Peceliema

Maika 5:2

Maciu 2:​1, 5, 6

Vakatokai me Imanueli b

Aisea 7:​14

Maciu 1:​21-​23

iTekitekivu Lailai

Aisea 53:2

Luke 2:7

Era vakamatei na gone ni oti ga vakalailai nona sucu

Jeremaia 31:15

Maciu 2:​16-​18

Kacivi mai Ijipita

Osea 11:1

Maciu 2:​13-​15

Vakatokai me kai Nasareci c

Aisea 11:1

Maciu 2:​23

Talai e liu e dua na mata

Malakai 3:1

Maciu 11:​7-​10

Lumuti me Mesaia ena 29 G.V. d

Taniela 9:​25

Maciu 3:​13-​17

Vakadonui koya na Kalou me Luvena

Same 2:7

Cakacaka 13:33, 34

Yalogu me baleta na vale ni Kalou

Same 69:9

Joni 2:​13-​17

Daukacivaka na itukutuku vinaka

Aisea 61:1

Luke 4:​16-​21

Vakacila rarama ena nona cakacaka vakaitalatala e Kalili

Aisea 9:​1, 2

Maciu 4:​13-​16

Daucakamana me vakataki Mosese

Vakarua 18:15

Cakacaka 2:​22

Tukuna na vakasama ni Kalou me vakataki Mosese

Vakarua 18:18, 19

Joni 12:49

Vakabula e levu na tauvimate

Aisea 53:4

Maciu 8:​16, 17

Sega ni via rogo

Aisea 42:2

Maciu 12:17, 19

Lomani ira na rarawa tu

Aisea 42:3

Maciu 12:​9-​20; Marika 6:​34

Vakaraitaka na lewadodonu ni Kalou

Aisea 42:​1, 4

Maciu 12:17-​20

Daunivakasala Vuku

Aisea 9:​6, 7

Joni 6:​68

Kacivaka na yaca i Jiova

Same 22:22

Joni 17:6

Vakayagataka na ivakatautauvata

Same 78:2

Maciu 13:34, 35

iLiuliu

Taniela 9:​25

Maciu 23:10

Levu era sega ni vakabauti koya

Aisea 53:1

Joni 12:37, 38

Vatu ni veivakatarabetaki

Aisea 8:​14, 15

Maciu 21:42-​44

Levu era cati koya

Same 118:22, 23

Cakacaka 4:​10, 11

Sega na yavu vinaka ni nona cati

Same 69:4

Joni 15:24, 25

Curu vakaturaga e Jerusalemi ena asa

Sakaraia 9:9

Maciu 21:​4-9

Era vakacaucautaki koya na gone

Same 8:2

Maciu 21:15, 16

Lako ena yaca i Jiova

Same 118:26

Joni 12:12, 13

Liumuritaki koya nona itokani

Same 41:9

Joni 13:18

Liumuritaki ena 30 na tikinisiliva e

Sakaraia 11:12, 13

Maciu 26:14-​16; 27:​3-​10

Era biuti koya nona itokani

Sakaraia 13:7

Maciu 26:31, 56

Beitaki vakailasu

Same 35:11

Maciu 26:59-​61

Galu tu ga e matadra na veibeitaki

Aisea 53:7

Maciu 27:12-​14

Kasiviti

Aisea 50:6

Maciu 26:67; 27:27, 30

Moku na uluna

Maika 5:1

Marika 15:19

Kuita

Aisea 50:6

Joni 19:1

Vosota nona mokulaki

Aisea 50:6

Joni 18:22, 23

Era bukiveretaki koya na iliuliu ni matanitu

Same 2:2

Luke 23:10-​12

Vako ruarua na yavana kei na ligana ena kau

Same 22:16

Maciu 27:35; Joni 20:25

Era vakawirimadigitaka nona isulu

Same 22:18

Joni 19:23, 24

Okati me ivalavala ca

Aisea 53:12

Maciu 27:38

Vakasewasewani, vakacacani

Same 22:​7, 8

Maciu 27:39-​43

Vakararawataki ena vukuda na ivalavala ca

Aisea 53:​5, 6

1 Pita 2:​23-​25

Kena irairai ni guilecavi koya na Kalou

Same 22:1

Marika 15:34

Vagunuvi ena viniqa kei na waini e waki vata kei na wai wiwi

Same 69:21

Maciu 27:34

Karamaca ni bera ni mate

Same 22:15

Joni 19:28, 29

Solia nona bula vua na Kalou

Same 31:5

Luke 23:46

Mate ena vukuda

Aisea 53:12

Marika 15:37

O koya na isoro me bokoci kina na ivalavala ca

Aisea 53:12

Maciu 20:28

Sega ni musu e dua nona sui

Same 34:20

Joni 19:31-​33, 36

Lausua

Sakaraia 12:10

Joni 19:33-​35, 37

Bulu kei ira na vutuniyau

Aisea 53:9

Maciu 27:57-​60

Vakaturi mai na mate

Same 16:10

Cakacaka 2:​29-​31

Sosomitaki o koya a liumuritaki Jisu

Same 109:8

Cakacaka 1:​15-​20

Dabe tiko ena ligaimatau ni Kalou

Same 110:1

Cakacaka 2:​34-​36

a E kaya na ivola na McClintock and Strong’s Cyclopedia: “Sega ni vakataratutu ni a se tu vinaka tu na nodra ivolanikawabula na vuvale kei na yavusa Jiu ni bera na kena rusa o Jerusalemi, e qai kawaboko ga ena veivakarusai oya.”

b Na yaca vakaIperiu Imanueli e kena ibalebale, “Tiko kei Keda na Kalou,” qori e vakamacalataki Jisu sara ga na nona itavi vakaMesaia. Na nona bula e vuravura kei na nona cakacaka e vakadinadinataka ni tiko kei ira nona tamata na Kalou.​—Luke 2:​27-​32; 7:​12-​16.

c Na vosa “Nasareci” e vakadewataki mai na vosa vakaIperiu neʹtser, e kena ibalebale, “kadre.”

d Raica na ulutaga, “E Tukuna na Parofisai i Taniela na Gauna ena Tadu Mai Kina na Mesaia,” me baleta na ivakamacala ni tuvai ni gauna ena iVolatabu e dusia na 29 G.V., na gauna a basika kina na Mesaia.

e Na parofisai qo e tiko ena ivola i Sakaraia, ia e kaya na dauvolai iVolatabu o Maciu ni “cavuta na parofita o Jeremaia.” (Maciu 27:9) Ena so na gauna e dau biu toka ena iwasewase i liu ni iVolatabu na vola i Jeremaia e vakatokai “na Parofita.” (Luke 24:44) De dua ni cavuti “Jeremaia” o Maciu, e dusia na iwasewase taucoko ni ivola, okati kina na ivola i Sakaraia.