Mme owo ẹtịn̄ nsio nsio n̄kpọ emi owo akpanamde ke ini owo esie akpade, edi idịghe kpukpru se ẹtịn̄de esinen̄ede an̄wam owo. Etie nte ntak edi ke mme owo isifụhọke n̄kpa owo mmọ ukem ukem, nte ima iketetịn̄. Ekeme ndidi se in̄wamde owo kiet ke ini owo esie akpade idin̄wamke owo en̄wen.

Kpa ye oro, enyene ndusụk n̄kpọ emi ẹsin̄wamde ediwak owo ke ini owo mmọ akpade. Mbiausọbọ emi ẹsinọde owo item ke ini owo esie akpade ẹsiwak ndidọhọ ẹnam mme n̄kpọ emi. Ndusụk se mmọ ẹdọhọde aka nditie nte se Bible ama eketetịn̄, ndien mme item emi ẹn̄wam ediwak owo.

• Ndusụk mbiausọbọ ẹdọhọ ke emi esinen̄ede an̄wam owo emi ofụhọde n̄kpa owo esie. Edi, ekeme ndidọn̄ fi ndidu ikpọn̄ ndusụk ini. Emekeme ndikam nyat esịt ye mbon oro ẹdomode ndin̄wam fi. Edieke emi etịbede, kûfịna sia nte esitiede ediwak mbon emi ẹfụhọde n̄kpa owo mmọ edi oro.

• Kûkere ke ana odu ye mme owo kpukpru ini, edi kûnyụn̄ ubebịn mmọ kpukpru ini sia eyenyene ini emi ediyomde mme owo ẹn̄wam fi. Nam mme owo ẹdiọn̄ọ se oyomde ye se mûyomke.

• Fiọk ini emi okpodude ye mme owo ye ini emi okpodude ikpọn̄, etiene nte etiede fi ke idem.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Owo iba ẹfọn ẹkan owo kiet . . . Koro edieke owo mmọ kiet ọduọde, enye eken ekeme ndimenede nsan̄a esie.”​—Ecclesiastes 4:​9, 10.

• Ndidia nti udia ayan̄wam fi ke ini ofụhọde n̄kpa owo fo sia mfụhọ esisan̄a ye nsio nsio mfịna. Domo ndidia nsio nsio mfri, ikọn̄, ye udia oro mînyeneke ediwak aran.

• N̄wọn̄ ediwak mmọn̄ ye mme mmịn oro ẹsinọde owo n̄kpọ ke idem.

• Edieke mûkemeke ndidia udia awak, dia n̄kpri n̄kpri ediwak ini. Emekeme n̄ko ndibụp dọkta m̀mê enyene ibọk emi akpadade man ọnọ fi se udia ọkpọnọde fi ke idem. a

• Ndisan̄a nsọp isan̄ nnyụn̄ nsịn̄ede idem ke nsio nsio usụn̄ en̄wen ekeme ndinam afiak efere fi ke idem. Ndusụk owo ẹsida ini emi mmọ ẹsịn̄erede idem ẹkere nte uwem mmọ etiede idahaemi mîdịghe ẹda ini oro ẹkere n̄kpọ en̄wen utu ke ndikere n̄kpa owo mmọ.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Akananam baba owo kiet isuaha obụkidem esie; edi ọbọbọk onyụn̄ ama enye.”​—Ephesus 5:29.

• Ọfọn owo enen̄ede ede idap, akpan akpan ke ini enye ofụhọde n̄kpa owo esie sia idem esinen̄ede emem owo ke utọ ini oro.

• Ọkpọsọn̄ mmịn ye n̄kpọ emi caffeine esịnede isiyakke owo ede idap ọfọn. Ntre, kpeme idem ye mme n̄kpọ ntre.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Esisịt nduọkodudu ọfọn akan ekese ọkpọsọn̄ utom ye edifehe mbịne ofụm.”​—Ecclesiastes 4:6.

• Ti ke mme owo isifụhọke n̄kpa owo mmọ ukem ukem. Afo ke idemfo ọdiọn̄ọ se idin̄wamde fi ke ini ofụhọde.

• Ediwak owo ẹdọhọ ke nditịn̄ nte etiede mmimọ ke idem nnọ mbon en̄wen esinam ikeme ndiyọ se iwọrọde mmimọ, edi ndusụk owo isitịn̄ke nte etiede mmọ ke idem. Ndusụk mbiausọbọ ẹdọhọ ke owo nditịn̄ nte etiede enye ke idem nnọ mbon en̄wen esin̄wam, ndusụk ẹdọhọ ke isin̄wamke. Edieke ọsọn̄de fi nditịn̄ nte etiede fi ke idem nnọ owo, emekeme nditọn̄ọ nsịtnsịt ye edima ufan fo.

• Ndusụk owo ẹdọhọ ke nditua esin̄wam mmimọ ikeme ndiyọ se iwọrọde mmimọ, edi mbon en̄wen ẹdọhọ ke se isikam in̄wamde mmimọ edi nditre ndinen̄ede ntua.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Esịt owo ọfiọk mfụhọ ukpọn̄ esie.”​—Mme N̄ke 14:10.

• Ndusụk mbon oro ẹfụhọde n̄kpa owo mmọ ẹsin̄wọn̄ mmịn ẹbe ubọk mîdịghe ẹda ibọk ke idiọk usụn̄ man ẹfre ẹban̄a se iwọrọde mmọ. Ọkpọkọm etie nte ke ọkpọsọn̄ mmịn m̀mê ọkpọsọn̄ ibọk anam owo efre uwa, emi esidi ke ibio ini ndien esiwak ndida ikpọ mfịna en̄wen ndi. Ntre, kûdi sia mûyomke esịt etịmede fi, afo akanam n̄kpọ emi edidade mfịna en̄wen edi.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Ẹyak nnyịn iyet kpukpru se isabarede obụkidem . . . ifep ke idem nnyịn.”​—2 Corinth 7:1.

• Ediwak owo ẹkụt ke ndinam n̄kpọ emi edinamde mmọ ẹkûkere ẹban̄a n̄kpa owo mmọ kpukpru ini, esin̄wam mmọ ẹyọ se iwọrọde mmọ.

• Ndusụk n̄kpọ oro ekemede ndinam man ubiak fo afiak osụhọde edi ndinam mbufa ufan, ndinam n̄kpọ nnọ mme ufan fo, ndikpep obufa n̄kpọ, m̀mê ndinam n̄kpọ emi esinọde fi inemesịt.

• Nte ini akade, oyokụt ke ini oro adade anam mme n̄kpọ emi awak akan ini oro adade etie ekere n̄kpa owo fo.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Ẹmenịm ini ẹnọ kpukpru n̄kpọ, . . . ini eke ẹtuade eyet ye ini eke ẹsakde imam; ini eke ẹsemede ye ini eke ẹnekde unek.”​—Ecclesiastes 3:​1, 4.

• Edieke ekemede, sọsọp domo ndifiak ntọn̄ọ nnam mme n̄kpọ emi ekesinamde.

• Edieke enyenede ini emi esidụkde idap, ini emi anamde utom, ye ini emi anamde mme n̄kpọ eken, oyokụt ke ayafiak ọtọn̄ọ ndinam n̄kpọ nte ekesinamde.

• Ndinam nti n̄kpọ ayanam ubiak n̄kpa owo fo afiak osụhọde.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Enye idiwakke nditi mme usen uwem esie, koro ata Abasi anamde esịt esie ọyọhọ ye idara.” ​—Ecclesiastes 5:20.

• Ediwak mbon oro ẹkesọpde-sọp ẹbiere mme akpan n̄kpọ ke owo mmọ ama akakpa ẹma ẹtua n̄kpọfiọk.

• Edieke ekemede, bet kan̄a mbemiso ebierede ndiwọrọ n̄kodụn̄ ke ebiet en̄wen, ndikpụhọ utom, m̀mê ndiduọn̄ọ n̄kpọ akpan̄kpa oro ekerede ke udûyomke.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “N̄kọkibuot owo nsịnifịk itreke ndinyene ufọn, edi kpukpru owo eke ẹnamde n̄kpọ ke ibụmede iditreke ndidu ke unana.”​—Mme N̄ke 21:5.

• Ediwak mbon oro owo mmọ akpade ẹdọhọ ke ndinam n̄kpọ oro esinamde iti owo mmimọ oro esidọn̄ mmimọ esịt.

• Emekeme nditan̄ ndusụk ndise owo fo oro akakpade m̀mê mme n̄kpọ oro edidade iti enye mbon ke ebiet emi edisọpde ikụt, mîdịghe ewet mbụk esie m̀mê mme n̄kpọ oro enye akanamde, oro mûyomke ndisọp mfre.

• Nịm mme n̄kpọ emi ẹditide fi nti n̄kpọ emi aban̄ade owo oro, sinyụn̄ se mme n̄kpọ oro ke ini ekerede ke ọyọdọn̄ fi esịt.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Ti mme usen eset.”​—Deuteronomy 32:7.

• Emekeme ndika nduọkodudu ke itie en̄wen.

• Edieke mûkemeke ndika nduọkodudu ebịghi, emekeme ndida usen kiet m̀mê iba nnam n̄kpọ emi edinamde esịt enem fi, utọ nte ndika esụk m̀mê ndisan̄a nse obio.

• Ọkpọkọm ada ekpri ini anam mme n̄kpọ emi, oro ekeme ndin̄wam fi ọyọ se iwọrọde fi.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Mbufo ẹdi ke idem mbufo ikpọn̄ ke ndobo ndobo ebiet ẹdiduọk odudu esisịt.”​—Mark 6:31.

• Ti ke afo n̄ko eyetiene adia ufọn ke ini anamde n̄kpọ ọnọ mbon en̄wen.

• Emekeme ndibem iso n̄n̄wam mbon oro ẹtienede ẹfụhọ n̄kpa owo fo, utọ nte mme ufan fo ye iman fo, sia utọ mbon oro ẹsiyom owo emi edifiọkde nte etiede mmimọ ke idem.

• Ndin̄wam nnyụn̄ ndọn̄ mbon en̄wen esịt ekeme ndinam esịt afiak enem fi onyụn̄ anam okụt ke osụk enyenyene se ekemede ndinam.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.”​—Utom 20:35.

• Se itịbede inọ fi oro ekeme ndinam afiak ekere se inen̄erede idi akpan n̄kpọ inọ fi.

• Da ini emi fiak kere nte afo odude uwem.

• Edieke okụtde ke oyom okpụhọde se adade ke akpan n̄kpọ, nam oro.

SE BIBLE ETỊN̄DE: “Ọfọn ndika ufọk ntuan̄a akan ndika ufọk usọrọ, koro oro edide utịt ofụri ubonowo; ndien odu-uwem ekpenyene ndikere emi ke esịt esie.”​—Ecclesiastes 7:2.

 Imọdiọn̄ọ ke idụhe se ikemede ndinam n̄kpa owo fo etre ndibiak fi ofụri ofụri. Edi, ediwak mbon oro owo mmọ akakpade ẹdọhọ ke ndinam mme n̄kpọ oro inemede ke ibuotikọ emi ama enen̄ede an̄wam onyụn̄ ọdọn̄ mmimọ esịt. Emi iwọrọke ke imetịn̄ ofụri se owo akpanamde ke ini owo esie akpade. Edi edieke anamde ndusụk se itịn̄de mi, oyokụt ke emi ekeme ndinam afiak efere fi ke idem.