'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

ˈWƆN ˗GƆ 03

Ü ˗mɔn ˗a ˗bha ˈü ü ˗zo yö Biblö ˗dhɛ ˗ee?

Ü ˗mɔn ˗a ˗bha ˈü ü ˗zo yö Biblö ˗dhɛ ˗ee?

Biblö ˗yö ˈwɔn ˗së ꞊va ˈˈplüün ˗bho kwa ˗dhɛ, ˈö ˗dhioo ˗nu dɔ kwa ˗ta. ˗A ˈbhaa ˗ya kë kö pë ˈö˗ ˈgü ü˗ ˈˈpiʋ̈ ˈü˗ dɔ, ˈˈkɛɛ ˈö ˈbhaa ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ꞊dhɛ ˗yö gagade ˗pö. Kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗zo yö ˈpë ˈsëëdhɛ ˗be zii ˈö bhë ˈö˗ pö ˗a ˗dhɛ, kö ˈkwa˗ ˗bha ˗dhioo ˗nu ꞊bhlëë ˗ya ˗ee? Biblö ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö kwa ˗takun ꞊dɛɛ ˗ee? ˈPë ˈö˗ pö ˈö ˗gban ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗bha, kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗zo yö ˗a ˗dhɛ ˗ee? Mɛn ꞊vadhɛ ˗wo wo ˗zo ˗yö ˗a ˗dhɛ. ˈYö bhi ˗zë ꞊wɛ? Yi ü ꞊faan ˗mën kö bhi ꞊dede ˈü dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn.

1. Biblö ˗yö gagade ˗pö ˗ee ɛɛnˈˈ ˗kwɛzlan ꞊suasü ˗nu ˈnën ˈwo˗ ˈgü ˗ee?

Biblö ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö ˗an pö ‹˗wo gagade ˈka ˈö ˈwo kpɛnŋdhö. (Ecclésiaste 12:10) ˈWɔn ꞊dede ˗nu ˈwo ˗kë waa mɛn ˗nu ˈwo kun ˗dhö ˈyö ˗an ˗wɔn ꞊blɛɛ. (Dhukö 1:3; 3:1, 2 ˗wo pö.) ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü ˗an blɛɛmɛn ˗nu waa pë zii ˗nu ˈwo ˈˈsɛɛdhö ˗an mɛɛnmɛn ˗nu ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an pö ˈö ˈwo ˗gban ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu, mɛn ˗nu, ˗dhɛ ˈtɔ ˗nu waa ˈwɔn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü ˗an ˗bha bhë, gagade ˗mü.

2. ˈMën ˗kë ˈö ˈkwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa˗ pö Biblö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ yö ˈti ʒiö?

Gagade ˗nu ˈwo ˗gban ˈwɔn ꞊vadhɛ ˗bha, Biblö ˗yö ˗an ˗to ˈˈdhiʋ̈ ꞊gblɛɛn ˈö ˗an pö. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ pë ˈö ˗gban ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu draanpë ˗bha, ꞊yaa˗ pö ˗yö ˗kë gagade ˈka. ˈˈKɛɛ Biblö ˗ya ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü, pë ˈö mɛn ꞊vadhɛ ˗wa pö ˈö ˗gban ꞊klaŋ ˗nu draanpë ˗bha waa˗ ˈdhɛ Biblö ˗ya pö ˈwaa kun do. ˈDhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˗ya ʒiö ˈyö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wa yö ꞊dhɛ ˗a ˈdhɛ Biblö ˗ya pö ˈyö gagade ˈka. Biblö ˗wo ˗nu ˗wo ‹˗zo ˗yö ˗an ˗dhɛ ˗pë ˗nu ˈka ˗kplawo ꞊dɛɛ, ˈwo˗ ˈka ˗toëpö ˈka.›​—Psaume 111:8.

3. ˈMën ˗kë ˈö ˈkwa ˗dho kwa ˗zo yö pë ˈö Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗bha ˗a ˗dhɛ?

«ˈWɔn ˗nu ˈö wo ˈti kë ꞊köŋ» ˈö ˈwo ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˗wo ˗bɛnzë ˗sü ˈka Biblö ˈgü. (Isaïe 46:10) ˈWɔn ꞊vadhɛ ˗nu ˈö ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü, ˗yö ˗an ˗to ˈˈdhiʋ̈ ꞊gblɛɛn ˈö ˗an pö. ˈWɔn ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ ˈpö ˗yö ˗an ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˈkpakpadhö. Pë ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, kwa ˗dho ˗an ˈbhaa ˗nu ˗wɔn blɛɛˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü. ˗Kɔ ˈwo yö ˗a ˈka ˈko ˈˈdhiʋ̈, ˗a ˈwɔn ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ü kun.

˗KAA ˈˈPIƲ̈ ˈPƆN

Pë ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an pö ˈö ˈwo ˗gban ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu draanpë ˗bha waa ˗wɔnmɛnkunwɔn ˗nu ˈö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, ˗kwa ˗an ˗ga.

4. Biblö waa ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗an ˗wo ˗yö do.

ˈÖ kun ꞊kwɛŋzü mɛn ꞊vadhɛ ˗wo ˗kun wo ˗zota ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˈˈsɛ kpö ˗yö ˗ya ˗sü ˈka pë ˈbhaa ˗ta. ˗Kaa VIDEO ˗ga.

ˈSëëdhɛ ˗be do ˈö Biblö ˈgü ˈwo˗ ˗dhɛ Job, pë ˈö˗ pö ˈö˗ ˗kwɛ ˗ya ˗mɔn 3.500 ˗bha ꞊dɛɛ, ˗kwaa ˗ga. ˗Ka Job 26:7 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˈö yö ˗a ˗yɔ mɛɛnˈˈ:

  • ˗A pö ˈö Biblö ˗ya wo ˈˈsɛ ˗yö dun ˗sü ˈka «˗dhɛfuöödhɛ ˗ta» bhë, ˈmën ˗kë ˈö˗ ˈwɔn ˗yö kwa kun?

ˈƝënŋ˗ ˗ya ˈbhü ꞊weeyi ˗ta, ˈyö ˗kë ˈˈdhuu ˈka ˈö dho dhaŋ˗ ˈgü, ˈyö˗ ˈˈdhuu ˗kë dha ˈka ˈö ban, ˈyö˗ ˈˈyi ˗yö dho ˈzü ꞊weeyi ꞊bhaa. ˈDhɛ ˈö ˈkwa ˗da ˗kwɛ 1.800 ˈgü, ˈyö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wa ˈwɔn dɔ ˈˈdhʋ̈. ˈˈKɛɛ Biblö ˗zë ˗yö ˗kwɛ ˈˈgblü ꞊va ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ˈˈdhʋ̈. ˗Ka Job 36:27, 28 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:

  • ˈWɔn ˈö bhë ˗a ˈgü ˈˈpʋ ˗kɔ ˗bhaasü ˈö Biblö ˗ya ˗kë bhë, ˈmën ˗kë ˈö˗ ˈwɔn ˗yö mɛn kun?

  • Biblö ˈˈɲan ˗nu ˈö ˈkwa ˗an ˗wo pö bhë, ˗wo ü ˗bha ˗zo ˗yö Biblö ˗dhɛ ˗sü ˗gɛn ˗gban ˗ee?

5. Biblö ˗yö ˈwɔn ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ.

˗Ka Isaïe 44:27-45:2 ˗an ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˈö yö ˗a ˗yɔ mɛɛnˈˈ:

  • ˗Mën ˈö Biblö ˗yö ˗kwɛ 200 to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ˈö ˗gban Babidhɔnö ˗pö ˗bha ˈwü ˗sü ˗bha?

ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ Pɛsö ˗gblüdë Sidhisö waa ö ˗bha ˈˈsɔdha ˗nu ˗wo Babidhɔnö ˗pö ˗kun ˗kwɛ 539 ˈgü kö Yesu yö ˈti bhɔ ꞊köŋ. ˈˈYiga ˈö kun ˈˈkwipö ˈö bhë ˗a ˗zü bhë, ˗wa ˈˈgblʋʋ ˈˈwɛɛ ˗pɔn ˈö ꞊bhuʋ̈ʋ̈. ˈˈKwee ˗nu ˈö ˈwaa kun ta ˗sü ˈka, ˗wo ˗bɔ ˗an ˈka ˈö ˈwo ˗da ˈplöö ˈö ˈwo ˈˈkwipö bhë ˗a kun ˈˈkɛɛ kö wo ˈti ˈko zë. ˗Ya ˗mɔn ˗kwɛ 2.500 ˗bha ꞊dɛɛ ˈö Babidhɔnö ˗ya kë ˈˈkpaandhɛ ˈka. Pë ˈö Biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ ꞊blɛɛ, ˗kwaa ˗ga.

˗Ka Isaïe 13:19, 20 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˈö yö ˗a ˗yɔ mɛɛnˈˈ:

  • Pë ˈö Biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö bhë, ˗yö ˗yö ˈkodhiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

Babidhɔnö ˈˈkpaandhɛ ˈö Irakö ˈˈsɛ ˈgü ꞊dɛɛ

6. ˈWɔn ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ, Biblö ˗yö ˗an ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ.

ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈkwa˗ ˈgü ꞊dɛɛ, Biblö ˗ya ˗dhɛ «ˈˈkpʋngtaadhɛ yën ˈˈtʋ̈ng.» (2 Timote 3:1) ˈPë ˈö˗ pö ˈö ˗gban ˗a ˗bha, ˗kwaa ˗ga.

˗Ka Matiö 24:6, 7 ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˈö yö ˗a ˗yɔ mɛɛnˈˈ:

  • Biblö ˗ya ˗pö, ˈmën ˗dho kë ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü?

˗Ka 2 Timote 3:1-5 ˗an ˗wo pö, kö ˈka dhɛɛˈˈ ˗nu ˈwo yö ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ:

  • Biblö ˗ya ˗pö mɛn ˗nu ˈˈta ˗kɔ ˗dho kë ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü?

  • Mɛn ˗nu ˈˈta ˗kɔ ˈö ˗an ˗wɔn ꞊blɛɛ bhë, ˗a ˗mɛɛn ˈü˗ yö ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ?

MƐN ˈBHAA ˗NU ˗WA ˗PÖ: «˗Kwɛzlan ꞊suasü ˗nu ˈnën ˈwo Biblö ˈgü.»

  • Ü ˗bha ˈgü, ˗mën ˈö˗ ˗zɔn ꞊dedewo ꞊dhɛ kwa dua ˗mü kö ˈkwa kwa ˗zo yö Biblö ˗dhɛ?

˗A ˈDHƐ TO KWA ˈˈƝAAN

ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗kë ꞊kwɛŋzü, ˈpë ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗wa pö waa ˈwɔn ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ, ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈkwa kwa ˗zo ˗yö Biblö ˗dhɛ.

˗Zobuödhe

  • ˗Kwɛzlan ꞊suasü ˗nu ˈnën ˈwo Biblö ˈgü ˗ee ɛɛnˈˈ ˈwɔn ꞊dede ˗nu ˗mü ˗ee?

  • ˗Wɔn ˗mɛɛn ˗nu ˈö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu waa Biblö ˗an ˗wo ˈdhö do ˗a ˈgü?

  • Ü ˗bha ˈgü Biblö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˈwɔn ˈö ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˈö˗ ꞊blɛɛ ˗ee? ˈMën ˗kë ˈü˗ pö ˈˈdhʋ̈?

Pë ˈü ˗dho ˗a kë˗

˗AN ˗GA ˈPÖ

Pë ˈbhaa ˈö Biblö ˗ya pö ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu draanpë ˗bha ˈö ˈyaa gagade ˈka ˗yö ˗dhö ˗ee?

«Biblö waa ꞊klaŋ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˗an ˗wo ˗yö do ˗ee?» (ˈWɔn ˗gɔ ˈö jw.org ˗ta)

ˈWɔn ˗nu ˈwo kë ˗ni ˈgü ‹ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ɲën ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ꞊dɛɛ› ˈmën ˈwo˗ ˗zɔn?

«ˈWɔn 6 ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˈö ˈwo kë ˗ni ˈgü ꞊dɛɛ» (˗Kwɛ 2011 ˈMɛn 1 ˗bha ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn)

Pë ˈö biblö ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ˈö ˗gban Glɛkö ˗mɛn ˗nu ˗bha ˗gblüdëdhɛ bha, ˗kɔ ˈö yökodhiʋ̈ ˗a ˈka, ˗a ˗ga.

«ˈPë ˗Zlan ˗Wo ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö» ˗yö kwa ꞊faan ˗mën (5:22)

Pë ˗nu ˈö Biblö ˗yö ˗an to ˈˈdhiʋ̈ ˈö ˗an ꞊blɛɛ ˗wo gɔndë do ˗takun ˈö˗ ˗bha biblö yö ˗kɔ ˗yö go ˈˈgblʋʋ. ˗Kɔ ˈö ˗kë ˗a ˈka ˗a ˗ga.

«N ˗man ˈgü ˗be ˗Zlan ˈyaa ˗dhö» (˗Kwɛ 2017 ˗bha ˈˈGlaadhiʋ̈ ˗Tɔn No. 5)