Dhɛɛˈˈ ˗nu ˈö mɛn ˗nu ˗wa kpɔ
«Dhebɔ» ˗mɛɛn ˈö Isaïe 60:1 ˗yö ˗wɩ ˗a ˈka? ˈYö ˗yö «˗luu» ˈö ö «ˈbhü dɔ» ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
Isaïe 60:1 ˗ya ˗pö: «ˈAa dhebɔ, ˗bhö luuˈˈ kö ˈü ü ˈbhü dɔ, ˈyö sü ꞊dhɛ ü ˈbhü ˗ya ˗wo. Zoova ˗bha ˈtɔbhɔdhe ˈbhü ˗ya yö ü ˗bha.» ˈWɔn ˗nu ˈwo ˗kë ˗wa ˗zɔn ꞊dhɛ «dhebɔ» ˈö bhë ˈnën ˗tɔ Siɔn ˗tɔn ɛɛnˈˈ Zedhizadhɛmö ˗pö ˈö kun Zuda ˗bha ˈˈkwipö ˈkpii˗ ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈgü. a (Is. 60:14; 62:1, 2) Zedhizadhɛmö ˗pö ˗kun ˈzü Izraɛdhö ˗sɛ ˗todhʋ̈sü ˗bha ˈˈkwipö ˈkpii˗ ˈka. Dhɛɛˈˈ ꞊plɛ ˈwo ˗gban Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗a ˗bha, ˗kwa ˗an ˗yɔ mɛɛnˈˈ. ˗A ˗blɛɛsü ꞊nɛn: «ˈˈTʋ̈ŋ ˗mɛɛn ˈö Zedhizadhɛmö ˗pö ˗yo «꞊luu» ˗a ˈka kö ˈö ö ˈbhü dɔ?» ˗A ꞊plɛ ˗bha ˗naan: «Izai ˗wo ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗yökodhiʋ̈sü ˈkpii˗ ˗yö ˗kë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈö yö ˗a ˈgü ˗ee?»
ˈˈTʋ̈ŋ ˗mɛɛn ˈö Zedhizadhɛmö ˗yo «꞊luu» ˗a ˈka kö ˈö ö ˈbhü dɔ? Zedhizadhɛmö ˗pö waa˗ ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkëgükɔ ˗wo ˗kun ˈˈkpaandhɛ ˈka ˈˈtʋ̈ŋ ˈö Zuifö ˗nu kun ˗a ˈka ˈˈgan ˈgü Babidhɔnö ˗kwɛ 70 ˈˈpiʋ̈ bhë, ˗a ˈgü. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ Mɛdömɛn waa Pɛsömɛn ˗nu ˈwo Babidhɔnö ˗dhɛ kun, Izraɛdhömɛn ˗nu ˈwo kun ˗pɛn ˗sü ˈka Babidhɔnö bhë, ˗wo wo ꞊kwaa˗ ˗an ˗zü ˈwo wo ꞊yɛɛ˗ ˗kë wo ˗gɔ ˈˈsɛ ˈgü kö ˗wo Zoova ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ˗ya mü. (Esd. 1:1-4) ˗Kwɛ 537 K.Y.B zübhodhɛ ˈgü, Izraɛdhö ˈˈsɛgɔ 12 ˈwo kun ˗klu ˗sü ˈka ˗Zlan bhë, ˈwo wo ꞊yɛɛ˗ ˗kë. (Is. 60:4) ˗Wo ˗ya ˈˈsaa˗ ˗bho Zoova ˗dhɛ ˗sü, ˈwlaan˗ kë ˗sü waa ˗Zlan ˗dhɔkëgükɔ dɔ ˗sü ˗bha. (Esd. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Zoova ˗bha ˈtɔbhɔdhe ˈbhü ˗ya dɔ ˗sü ˗bha ˈzü Zedhizadhɛmö ˗pö ɛɛnˈˈ ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗bha. ˗Zlan ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗de ˈpö ˗an ˈbhü ˗yö ˗yö ˈˈsɛ ˗nu ˈö ˈwaa Zoova dɔ ˗an ˗bha.
ˈˈKɛɛ ˈwɔn ˈö Izai ˗ya ꞊blɛɛ ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈdɛdɛ ˈnën yökodhiʋ̈ Zedhizadhɛmö ˗pö ˈö kun ꞊kwɛŋzü ˗a ˗bha. Izraɛdhömɛn ꞊vadhɛ ˗nu ˈti ˈwɔnman Zoova ˗ta kö ˗wo ˈdho ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈. (Néh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) ꞊Taabha ˗wo ˗kɔ ˗ʒiaanwo Mesi ˈö kun Yesu Klito ˈka bhë, ˗a ˈka. (Mat. 27:1, 2) Zedhizadhɛmö ˗pö waa˗ ˗bha ˗Zlan ˗dhɔkëgükɔ -an ˈgü ˗yö ˗shiʋ̈ ˗kwɛ 70 K.Y., ˗a ˈgü.
Zoova ˗yö ˗wëëwɔn ˈö bhë ˗a ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ ꞊blɛɛ. (Dan. 9:24-27) ˗Ya ˗zɔn ˈˈpuu ˈka ꞊dhɛ Zoova ˗zopiʋ̈wɔn ˈyaa ˈnën ˗tɔ kö ˗wo ˗nu ˈwo Isaïe ˈˈɲan ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ 60 ˈgü bhë ˗an ꞊gban ˗wo yökodhiʋ̈ Zedhizadhɛmö ˗pö ˈö ˈˈsɛ ˗ta yö ˗a ˗bha.
Izai ˗wo ˗nu ˈwo bhë ˗an ˗yökodhiʋ̈sü ˈkpii˗ ˗yö ˗kë kwa ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ ˈgü ˗ee? ꞊Ii. ˈˈKɛɛ ˗yö ˗gban ˈzü dhebɔ do ˈˈwɛɛ ˗bha. ˗A dhebɔ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈnën ˗tɔ «Zedhizadhɛmö ˗pö ˈdhɛ ˈö dhang˗ ˈgü.» Bɔmɛn Pɔdhö ˗ya ˗wɔn ˗blɛɛ ˈö˗ pö: «Yö ꞊në ꞊dhɛ kwa dhe ˈdhö.» (Ga. 4:26) Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dhɛ ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˈnën ˗tɔ ˗Zlan ˗bha ˗kɔlokota ˈˈpian ˈö dhaŋ˗ ˈgü ˈö˗ ˗bha ˈˈkiö ˗nu ˈwo ˗klu ˗a ˗bha ˈwo˗ ˈgü. ˗Kɔlokota ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha «ˈnën ˗nu» ˈnën ˈwo ˗tɔ Yesu waa ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu 144.000 ˈö˗ mɛn do ˗kë bɔmɛn Pɔdhö ˈka, ˈwo dho kë dhaŋ˗ ˈgü. ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗lokotasü ˈnën ˗tɔ «ˈˈsɛgɔ ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈» ˈwo˗ ˗dhɛ ˈzü «˗Zlan ˗bha Izraɛdhö.»—1 Piɛ. 2:9; Ga. 6:16, NWT.
Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dhɛ ˈö dhaŋ˗ ˈgü bhë ˗yö «˗luu» ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ˈö ö «ˈbhü dɔ»? ˗Yö ˗bɔ ö ˗bha ˈnën ˗nu ˈwo ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈka ˈˈsɛ ˗ta yö ˗an ˗ta, ˈö˗ ˗kë ˈˈdhʋ̈. ˈWɔn ˗nu ˈwo bɔ ˗an ˈgü, ˗kɔ ˈwo ˗bɛ ˗a ˈka Isaïe ˈˈɲan ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ 60 ˗bha ˗kwa ˗an ˗ga.
ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wo «˗luu,» ˈyö sü ꞊dhɛ ˗wo ˗kun ˗dhɛtiidhɛ ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˗gban ˗Zlan ˗gɔ ˗mɛn ˗nu ˗wo ˈsa ˗a ˈka kö bɔmɛn ˗nu ˗wa ga bhë, ˗a ˈgü. (Mat. 13:37-43) ˈˈTʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈka, ˗wo ˗kun Babidhɔnö ˗pö ˈkpii˗ ˈö ˗kë ꞊sua ˗zlanwo ˈˈpɛpɛ ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa ˗an ˗lokotasü ˈka bhë ˗a ˗gɔ ˈˈgan ˈgü. ˈˈƝɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗wo ˗to ˈˈgan ˈgü ˈö dho ˈö yö ˗a ˈka «ˈˈkpʋngtaadhɛ yën ˈˈtʋ̈ng» ˈö˗ zü ˗yö dɔ ˗kwɛ 1914 ˈgü bhë, ˗a ˗bha. (Mat. 13:39, 40) ˈDhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗yö ˗ʒiö ˗kwɛ 1919 ˈgü, ˗wo ˗go ˈˈgan ˈgü ˈö to mü ˈö ˗an ˈbhü ˗ya dɔ ˗sü ˗bha ˗Zlan ˗bha ˗Gblüdëdhɛ nɔɔn˗ ˗së pö ˗sü ˈka. b ˗Kwɛ ꞊va ˈˈpiʋ̈, mɛn ˗nu ˗wo ˗go ˈˈsɛ ˈˈpɛpɛ ˈgü ˈwo nu ˗an ˈbhü ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ ˗Zlan ˗bha Izraɛdhö ˈˈsɛgümɛn ˗nu ˈdhɛ ˈwo to ˈö Isaïe 60:3 ˗yö ˗an ˗dhɛ «˗gblüdë ˗nu» bhë.—˗Dhɛ. 5:9, 10.
˗Dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü, ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˗dho Zoova ˗bha ˈˈwo ˈbhü dɔ ˈzü ˈgbɛ ˗dhɛ ꞊gban ˈgü. ˗Kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗Wa wo bo ga ˗sü ˈka ˈˈsɛ ˗ta yö, ˗wo ˗dho kë «Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dɛɛ» ˈgümɛn ˗nu ˈka ɛɛnˈˈ mɛn 144.000 ˈwo dho kë gblüdë waa ˈˈsaabhomɛn ˗nu ˗an ˈka Klito ˈˈpiʋ̈ bhë, ˗an ˈka.—˗Dhɛ. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dɛɛ ˗wɔn ˗dho kë ˈˈgbɩɩ˗ Isaïe 60:1 ˗bha ˗yökodhiʋ̈sü ˈgü. (Is. 60:1, 3, 5, 11, 19, 20; ˗Dhɛ. 21:2, 9-11, 22-26) Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dhɛ ˈö kun ꞊kwɛŋzü bhë ˗yö ˗kun ˗gblüdë ˗nu ˈwo kun Izraɛdhö ˗an ˗yɛɛbhaadhɛ ˈka. ˗Kɔ do ˈö bhë ˗a ˈka, Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dɛɛ ˈgümɛn ˗nu waa Yesu ˗nu ˗wo ˗dho ˈˈkpɔnŋtaadhɛ ˗dɛɛ ꞊kɔɔn˗. Zedhizadhɛmö ˗pö ˗dɛɛ ‹˗yö ˗go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ dhang˗ ˈgü› ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? ˗A ˗bha ˗go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗sü ˈnën ˗tɔ ˗Zlan ˗bha ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈgü ˗sü ˈö ˈˈsɛ ˗ta yö. ˗Suʋ̈ ˗Zlan ˗gɔ ˗mɛn ˗nu ˈwo ˈˈsɛgɔ ˈˈpɛpɛ ˈgü, ˗wo ˗dho ‹ˈˈta ˈsü ˗a ˗bha ˗dhɛpuudhɛ ˈbhü ˈˈdhiʋ̈.› ˗Wo ˈti ˗dho ˈwɔn yaa kë ɛɛnˈˈ ˗wo ˈti ˗dho ga ˈzü. (˗Dhɛ. 21:3, 4, 24) ˗A ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˈgü, «pë ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˗dho kë ˗dee» ꞊dhɛ ˗kɔ ˈö Izai waa ˗Zlan ˗wodhiʋ̈lomɛn ˈˈwɛɛ ˈbha ˗nu ˗wa pö˗ ˈka, ˗a ˈdhö. (Këw. 3:21) Pë ˗nu ˗kë ˗dɛɛ ˗sü ˈkpii˗ ˈö ˗dhö, ˗a zü ˗yö ˗dɔ kö Yesu ˗ya kë ˗Gblüdë ˈka ˈö dho ɲën ˗a ˗bha ˗kwɛ ˈˈgblü do Mɛndhɛkësü ˈˈdhiʋ̈tadhɛ ˈgü.
a Isaïe 60:1 ˈgü, Traduction du monde nouveau ˗yö «dhebɔ» ˗ya «Siɔn ˗tɔn» ɛɛnˈˈ Zedhizadhɛmö ˗pö ꞊ʒiaan ˈgü, ˈyö sü ꞊dhɛ Eblö ˗wo ˈgü ˗wo ˗nu ˈwo ˗kë «luuˈˈ» waa «ˈbhü dɔ» ˈka bhë ˗wo ˗gban dhebɔ ˗bha. ˗Kɔ do ˈö bhë ˈyö ˗wo ˈö ˗kë «ü» ˈka ˈö˗ ˈka ˈpö. ꞊Waa˗ pö dhebɔ Biblö ˈˈɲan ˈö bhë ˗a ˈgü, ˗yö ꞊Glee˗ ˗wopömɛn ˗nu ˗takun ˈwo˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˗wo ˈti ˈˈwɩ dhebɔ ꞊dede ˈka.
b ˗Zlan ˗dhɔkë ˗kɔ ˗së ˗bha ˗ya ˗sü ˈö ˗kë ˗kwɛ 1919 ˈgü bhë, Ézéchiel 37:1-14 waa ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 11:7-12, ˗wa ˗wɔn ˗blɛɛ ˈpö. Ezekiɛdhö ˗ya ˗to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ pö ꞊dhɛ kletiɛn ˈˈpɛpɛ ˈwo ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈka bhë, ˗wo ˗dho ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gblɛɛn kë ˈˈgan ˈgü kö ˗wo ꞊kun ˈgo mü. ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ ˗de ˈpö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ kwa ꞊dhegblü ˗nu kpö ˈdɛdɛ ˈwo ˈˈɲɔn ˗a ꞊troo ˗nu ˈka ˈwo dho kë ˈˈdhiʋ̈sü ˗ni ˈgü kwa ˗bha yö ˈka bhë, ˗wo ˗dho ˗an ˗da ˗kaso ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˈnën ˈbha ˈˈpiʋ̈ ˈö ˗an ˗bha yö ˗yö ˈduaannu. ˗Kwɛ 1919 ˈgü, ˗wo ˗kë «gwëëmi ˗towotasü ˈö ꞊kpaɔsü» ˗a ˈka.—Mat. 24:45; kpɔɔˈˈ ˈsëëdhɛ ˗be Le culte pur de Jéhovah enfin rétabli ! ˈˈp. 118 ˈgü.
