Yaqʼax chupam ri rupam

Yaqʼax rikʼin ri rucholajem

TJONÏK 03

¿Ütz komä nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri nuʼij le Biblia?

¿Ütz komä nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri nuʼij le Biblia?

Le Biblia yeruyaʼ utziläj taq naʼoj chqä nuʼij achkë rutzjun Dios chqë. Rkʼë jbʼaʼ rït nawajoʼ natamaj achkë nukʼüt le Biblia, ye kʼa rkʼë jbʼaʼ chqä xa kaʼiʼ akʼuʼx abʼanon chrij ri nuʼij chpan. ¿Ütz komä nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri nuʼij le Biblia tapeʼ kan ojer chik riʼ xtzʼibʼäx qa? ¿Ütz komä nqanmaj taq nuʼij chë kiʼ qakʼuʼx nqkowin nqaʼän komä chqä chqawäch apü? Kan pa millón winäq nkiʼij chë ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri nuʼij le Biblia. ¿Nawajoʼ natamaj achkë rma ke riʼ nkiquʼ rchë ke riʼ xtatzʼët we rït chqä xtanmaj riʼ?

1. ¿Kantzij komä xbʼanatäj ri nuʼij le Biblia?

Le Biblia nuʼij chë kantzij ntzjon chqä chë kan tzʼaqät rubʼanik xetzʼibʼäx qa ri naʼoj chpan (Eclesiastés 12:​10). Yerutzjoj jojun winäq ri xejeʼ ojer chqä ri xbʼanatäj kikʼë (taskʼij ruwäch Lucas 1:3 chqä 3:​1, 2). Ye kʼïy winäq ri nkinukʼuj rij kikʼaslemal ri winäq ri xejeʼ ojer, nkiʼij chë ri winäq chqä ri tinamït ri yerutzjoj le Biblia kan xejeʼ wä chqä chë kan xebʼanatäj wä ri yerutzjoj.

2. ¿Achkë rma nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij le Biblia tapeʼ kan ojer chik riʼ tzʼibʼan qa?

Kʼïy mul, le Biblia kʼo yerutzjoj ri ma tamatäl ta kiwäch chpan ri tiempo ri xtzʼibʼäx qa. Jun tzʼetbʼäl, le Biblia yerutzjoj naʼoj ri kikʼwan kiʼ rkʼë ri ciencia tapeʼ chpan ri tiempo ri xtzʼibʼäx qa jalajöj wä nkiquʼ ri winäq chkij ri naʼoj riʼ. Ye kʼa komä ri ciencia nuqʼalajsaj chë kan tzʼaqät ri nuʼij le Biblia. Jontir ri tzʼibʼatäl qa chpan «kan ronojel mul ütz nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij» (Salmo 111:8).

3. ¿Achkë rma kan nqanmaj ri nuʼij le Biblia chrij ri xtbʼanatäj chqawäch apü?

Chpan le Biblia ye kʼo profecías a ri nkitzjoj rij «ri majanä kebʼanatäj» (Isaías 46:​10). Kʼïy chkë ri xebʼanatäj ojer, le Biblia kan pa junaʼ rubʼin wä qa chik achkë rubʼanik xkebʼanatäj. Chqä kan rubʼin qa chik ri najin yebʼanatäj pa qaqʼij komä. Chpan re tjonïk reʼ xtqanukʼuj kij jojun profecías ri ye kʼo chpan le Biblia, y xtqatzʼët achkë rubʼanik kan yetzʼaqät jontir ri nuʼij.

TQATAMAJ MÁS CHRIJ RE NAʼOJ REʼ

Tqatzʼetaʼ achkë rlon ri ciencia ri kan rukʼwan riʼ rkʼë ri nuʼij le Biblia y tqanukʼuj kij jojun chkë ri profecías ri ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios.

4. Ri nuʼij le Biblia kan ya riʼ chqä nuʼij ri ciencia

Ojer qa, ye kʼïy wä winäq nkiʼij chë le Ruwachʼulew kʼo jun temeyon rchë. Titzʼetaʼ ri VIDEO.

Tatzʼetaʼ achkë xtzʼibʼäx qa chpan ri wuj Job jun 3,500 junaʼ qa. Tiskʼij ruwäch Job 26:7 y kixtzjon chrij reʼ:

  • Le Biblia nuʼij chë le Ruwachʼulew «pa kaqʼiqʼ» kʼo wä, ¿achkë rma nukʼuqbʼaʼ más akʼuʼx chrij le Biblia ri natamaj riʼ?

Xa kʼa riʼ jun 200 junaʼ qa xtamäx achkë nbʼanatäj rkʼë ri yaʼ rma riʼ majun bʼëy nkʼis ta. Ye kʼa tatzʼetaʼ achkë xuʼij le Biblia jun 3,500 junaʼ qa. Tiskʼij ruwäch Job 36:​27, 28 y kixtzjon chrij reʼ:

  • ¿Achkë naquʼ rït chrij ri nuʼij le Biblia chrij ri yaʼ?

  • ¿Yatkitoʼ komä ri textos ri xeqaskʼij qa rchë nakʼuqbʼaʼ más akʼuʼx chrij le Biblia?

5. Le Biblia kan rubʼin wä qa chik jojun chkë ri xebʼanatäj ojer

Tiskʼij ruwäch Isaías 44:27-​45:2 y kixtzjon chrij reʼ:

  • Taq nrajoʼ na wä jun 200 junaʼ rchë nchup ruwäch Babilonia, ¿achkë rubʼanik xuʼij le Biblia chë xtbʼanatäj riʼ?

Pa junaʼ 539 taq majanä wä tpë Jesús, Ciro, ri qʼatöy tzij aj Persia chqä ri ru-soldados xkichüp ruwäch ri tinamït Babilonia. Rchë xkiʼän riʼ, naʼäy xkijäl äl rubʼey ri raqän yaʼ ri nqʼax wä chrij ri tinamït. Chrij riʼ, rma ri ru-puertas ri tinamït xa xejaqeʼ qa, ryeʼ ma kʼayewal ta xuʼän chkiwäch xeʼok apü chpan rchë xkichüp ruwäch. Ya xqʼax yän más 2,500 junaʼ tbʼanatäj riʼ, y Babilonia kʼa wulan na ruwäch. Ye kʼa tatzʼetaʼ komä achkë más xuʼij le Biblia chrij Babilonia.

Tiskʼij ruwäch Isaías 13:​19, 20 y kixtzjon chrij reʼ:

  • ¿Achkë rubʼanik xtzʼaqät re profecía reʼ?

Ri rubʼanik bʼanon Babilonia komä chlaʼ Irak

6. Le Biblia kan rubʼin qa chik ri najin yebʼanatäj komä

Le Biblia nuʼij che röj yoj kʼo chkipan ri «rukʼisbʼäl taq qʼij» (2 Timoteo 3:1). Tatzʼetaʼ achkë rubʼin qa chik chë xkebʼanatäj pa qaqʼij komä.

Tiskʼij ruwäch Mateo 24:​6, 7 y kixtzjon chrij reʼ:

  • ¿Achkë xuʼij le Biblia chë xkebʼanatäj chkipan ri rukʼisbʼäl taq qʼij?

Tiskʼij ruwäch 2 Timoteo 3:​1-5 y kixtzjon chrij reʼ:

  • Achiʼel rubʼin pä chik le Biblia, ¿achkë kinaʼoj xtkiʼän ri winäq chkipan ri rukʼisbʼäl taq qʼij?

  • Rkʼë ri xqatzʼët qa chpan ri texto, ¿achkë kinaʼoj ri winäq najin natzʼët rït komä?

JOJUN WINÄQ NKIʼIJ REʼ: «Le Biblia xa ruyon tzʼukün taq naʼoj ye kʼo chpan».

  • Rkʼë ri xqatzʼët qa komä, ¿achkë nbʼanö chawä chë más nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij ri nuʼij le Biblia?

RI XQATAMAJ QA

Ri ciencia, ri xebʼanatäj ojer chqä ri profecías nkikʼüt chqawäch chë ütz nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri nuʼij le Biblia.

Tqakamluj ri xqatzʼët qa

  • ¿Kantzij komä chë le Biblia xa ruyon tzʼukün taq naʼoj ye kʼo chpan?

  • ¿Achkë nuʼij le Biblia ri ya riʼ chqä nuʼij ri ciencia?

  • ¿Naʼij rït chë le Biblia nkowin nuʼij achkë xtbʼanatäj chqawäch apü? ¿Achkë rma naʼij riʼ?

Ütz naʼän reʼ

RCHË NATAMAJ MÁS

Rkʼë ri nuʼij ri ciencia, ¿kan tzʼaqät komä jontir ri nuʼij chpan le Biblia?

«¿Junan komä nuʼij le Biblia rkʼë ri nukʼüt le ciencia?» (Reʼ xtawïl pa jw.org)

¿Achkë nkʼutü chë yoj kʼo chik chkipan ri «rukʼisbʼäl taq qʼij»?

«6 profecías ri najin chik yebʼanatäj komä» (Ri Chajinel, 1 de mayo, 2011)

Tatzʼetaʼ achkë rubʼanik xetzʼaqät ri profecías ri yetzjon chrij ri ruqʼatbʼäl tzij Grecia.

«Ri profecías kan nkikowirsaj más qakʼuqbʼäl kʼuʼx» (5:22)

Tatzʼetaʼ achkë rubʼanik ri profecías xkitoʼ jun achï rchë xjäl ri nuquʼ wä chrij le Biblia.

«Ma nnmaj ta wä chë kʼo Dios» (Ri Chajinel, núm. 5 2017)

a Jun profecía ya riʼ ri rutzjol nuyaʼ Dios chrij ri majanä kebʼanatäj.