Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

Ukwaluka kwa Miceele ne fyo Ikaba ku Ntanshi—Finshi Baibolo Yalandapo?

Ukwaluka kwa Miceele ne fyo Ikaba ku Ntanshi—Finshi Baibolo Yalandapo?

 “Ukwaluka kwa miceele na kulenga ifintu ukubipa. Isonde lileya lile-afya ukwikalamo.”—The Guardian.

 Abantunse balekwata amafya ayakalamba pa mulandu ne fyo bacita. Basayantisiti abengi balanda ukuti ifyo abantu bacita e filenga isonde lilekaba sana. Ukukaba sana ukwe sonde kwalilenga imiceele ukwaluka kabili kulelenga abantu baba na mafya. Balakwata amafya pamo nga aya ayakonkapo:

  •   Libili libili imiceele ilebipa sana, e kutila kulekaba sana, kuleba ifilala, imfula yacitalawe, nga kwaba ifi kulaba mulamba no mulilo mpaanga.

  •   Ukusunguluka kwa menshi makasa e lyo na menshi makasa ayaba ku Arctic.

  •   Ukufula kwa menshi ya muli bemba.

 Ukubipa kwa miceele na kulenga ifintu ukwafya mwi sonde fye lyonse. Pa numa ya kulondolola ifyo ifintu fili mu fyalo 193, inyunshipepala beta ukuti New York yatile: “Isonde lilelila mutuule.” Pa mulandu wa kuti ukwaluka kwa micele kulelenga ifya mweo filefwa kabili kuli na macushi ayengi, akabungwe ka World Health Organization katila ukwaluka kwa miceele “e cintu cimo icikalamba icilecusha sana ubumi bwa bantu bonse.”

 Na lyo line, twalikwata ifingi ifingalenga twaba ne subilo lya kuti ifintu fikawama ku ntanshi. Baibolo yalisobele pa filecitika muno nshiku, no mulandu twingenekela Lesa ukuti akacitapo cimo ne fyo akacita pa kuti ifintu fikawame ku ntanshi.

Bushe ukwaluka kwa miceele kulefikilisha ifyo Baibolo yasobele?

 Ee. Ukwaluka kwa miceele pa mulandu no kukaba kwe sonde na filingana sana ne fyo Baibolo yasobele ukuti fya kulacitika mu nshiku shesu.

 Ubusesemo: Lesa “akonaula abaleonaula isonde.”—Ukusokolola 11:18.

 Baibolo yalisobele inshita ilyo ifyo abantu bacita fikalenga isonde likabe mupepi no konaika. Pa mulandu wa kuti kulekaba sana, abantu muno nshiku baleonaula sana isonde ukucila ifyo cali kale.

 Ubu busesemo bulanga te kuti twenekele abantu ukucilikila nelyo ukucita ifingalenga isonde lionaulwa. Muleibukisha ukuti Lesa ali no kucitapo cimo pa nshita ilyo abantu “baleonaula isonde.” Nangu ca kuti abantu bamo balafwaya ukuwamya imicele pa kulwisha ukucita ifingalenga imiceele yawaminako, ifyo bacita tafyakalenge ifintu ukuwaminako mwi sonde.

 Ubusesemo: “Bakamona ifya kutiinya.”—Luka 21:11.

 Baibolo yalisobele ukuti “ifya kutiinya” fya kulacitika mu nshiku shesu. Ukwaluka kwa miceele kwalilenga ifya kutiinya ukulacitika mwi sonde lyonse. Muno nshiku abantu bamo balasakamikwa umo shaceela pa mulandu wa miceele pantu balasakamana ukuti isonde likabipa sana ica kuti na bantu te kuti bekalemo.

 Ubusesemo: “Mu nshiku sha kulekelesha mukesaba inshita ishayafya nga nshi. Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwa indalama, . . . abashaba na cishinka, . . . abashifwaya ifipangano, . . . abafutuka abanabo, bamunshebwa.”—2 Timote 3:1-4.

 Baibolo yalisobele imibele abantu bali no kukwata mu nshiku sha kulekelesha iilenga balecita ifintu ifilenga imiceele ukubipa. Ubuteko na bacita amakwebo babika sana amano ku kupanga indalama kabili tababika amano ku fyo abana ku fyalwa bakalaikala ku ntanshi. Na lintu baesha ukubombela pamo, balafilwa ukusuminishanya pa fyo balingile ukucita pa kuti isonde lilakaba sana.

 Ubu busesemo bulangilila ukuti tatulingile ukwenekela abantu kutila bakaleka ukucita ifilenga imiceele yabipa no kutendeka ukucingilila isonde. Lelo Baibolo itila bakaitemwe “bakaya balebipilako.”—2 Timote 3:13.

Umulandu twashininkishisha ukuti Lesa akacitapo cimo

 Baibolo ilangilila ukuti Yehova a Lesa, Kabumba wesu, alibika sana amano kwi isonde na bonse abekalamo. Moneni amalembo yatatu aya mu Baibolo ayalangilila ukuti Lesa akacitapo cimo.

  1.  1. Lesa “ushalipangiile [isonde] apa fye, lelo uwalipangiile ukuti lileikalwamo.”—Esaya 45:18.

     Lesa akalenga isonde likabe nga filya fine alefwaya pa kubala. (Esaya 55:11) Takaleke isonde likonaike ica kuti abantu bakafilwe no kwikalamo.

  2.  2. “Abafuuka e bakekala mu calo, kabili bakasekelela nga nshi pantu umutende ukafula. Abalungama e bakekala mu calo, kabili bakekalamo umuyayaya.”—Amalumbo 37:11, 29.

     Lesa alilaya ukuti abantunse bakekala pano isonde apakaba umutende umuyayaya.

  3.  3. “Babifi, bakalofiwa mu calo; na ba bufi, bakabafumpulamo.”—Amapinda 2:22.

     Lesa alilaya ukuti akafumyapo abatwalilila ukucita ifyabipa, ukubikako fye na baleonaula isonde.

Ifyo Lesa akacita ku ntanshi

 Bushe Lesa akafikilisha shani ifyo alaya pe sonde? Akabomfya Ubufumu bwakwe ubukalateka isonde lyonse. (Mateo 6:10) Ubu Bufumu bukalatekela ku muulu. Tabwakalasuminishanya na mabuteko ya bantunse pa fikumine isonde. Lelo Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyapo amabufumu ya bantunse.—Daniele 2:44.

 Ubufumu bwa kwa Lesa bukacitila abantu bonse ifisuma kabili bukalenga isonde ukuba ilisuma. (Amalumbo 96:10-13) Moneni ifyo Yehova Lesa akacita ukubomfya Ubufumu bwakwe.

  •   Ukuwamya isonde

     Ifyo Baibolo ilanda: “Amatololo ne mpanga yauma fikasekelela, kabili iciswebebe cikasansamuka no kubalula nga maluba ya ntongola.”—Esaya 35:1.

     Umo aya mashiwi yalola: Yehova akawamya isonde ukubikako fye ne ncende isho abantu baonaula sana.

  •   Akacincintila imiceele yabipa

     Ifyo Baibolo ilanda: “[Yehova] alenga icikuku ca mwela ukutalala, pa kuti amabimbi ya pali bemba yabe tondolo.”—Amalumbo 107:29.

     Umo aya mashiwi yalola: Yehova alikwata amaka ya kucincintila fyo abumba. Abantu tabakulacula pa mulandu wa kubipa kwa miceele.

  •   Ukusambilisha abantu ifya kusunga isonde

     Ifyo Baibolo ilanda: “Nkakucenjesha no kukusambilisha inshila iyo ufwile ukuyamo.”—Amalumbo 32:8.

     Umo aya mashiwi yalola: Yehova alipeele abantunse umulimo wa kusakamana isonde. (Ukutendeka 1:28; 2:15) Akatusambilisha bwino bwino ifyo tulingile ukusunga bwino ifyo abumba, no kukanacita ifingalenga fyaonaika.

a Ishina lya kwa Lesa ni Yehova. (Amalumbo 83:18) Moneni icipande citila “Bushe Yehova Nani?