Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

JUPJAM IYAWSÄWINÏPJJAÑÄNI | TIMOTEO

‘Jupajj Tatit toqenjja mä suma wawänwa’

‘Jupajj Tatit toqenjja mä suma wawänwa’

TIMOTEOJJ utap jaytawayasaw kuntï lurañapäki, ukanak phoqañataki jan pächasisa saraski. Kawkhanakantï sarnaqerikäna uka cheqnamaw Timoteojj yatiyir masinakapar arkaski. Jukʼat jukʼatwa kawkhantï jakaskäna uka Listra markajj chhaqtaski, uka markajj mä jiskʼa qollu patanwa jikjjatasïna. Kunjamsa mamapas awichapas janis llakitäpkaspa ukham imtʼapjjäna, ukanak amthapisi. Jichhajj ¿mayampit qhep uñtpachäni?

Apóstol Pablojj Timoteor chʼamañchtʼañatakejj niya sapa kutiw kusisit uñkattʼi. Timoteon ajjsarirïtap yatkchisa, kunjamsa Diosar taqe chuyma loqtañ muni ukaw Pablon chuymapar purtʼi. Timoteojj inas 20 maranikïskchi, ukampis Pablorojj wali askitwa uñji, ukat wal munasiraki. Jichhajja, Timoteojj Diosat jan jitheqtir chachampiw kusisita utapat wali jayaru saraski. Jupanakajj thakin kunayman jan walinakanwa uñjasipjjani, kayuki ukat barconakat kun viajipjjani. Timoteojj utapar kuttʼaniti janicha uk janiw yatkiti.

¿Kunatsa uka waynajj ukham sarañ amtpachäna? ¿Ukham luratapajj inamayapachäniti? ¿Kunsa Timoteon iyawsäwipat yateqsna?

‘WAWATPACHA’

Timoteojj janïr utapat sarkäna, uka maranakat amtañäni. Jupajj inas Listra markan jilschïna, uka jiskʼa markajja, yaqha markanakat jaya cheqankänwa, qoqanakas ukan utjarakïnwa. Inas uka markankirinakajj griego aru yatipjjchïna, ukampis uka markankir jaqenakajj licaónico arwa parlapjjäna. Mä urojja, Pablompi Bernabeampiw Iconio markat Listra markar puripjjäna, jupanakasti misionerjamaw irnaqtʼasipkäna. Pablojj yatiykasajja, mä suchurnukstata jaqeruw uñji, jupasti Diosarojj wal iyawsarakïna. Ukatwa Pablojj uka jaqer mä milagro toqe qolläna, uka toqet jaqenakajj wal parlakipapjjäna (Hechos 14:5-10).

Listra markankirinakat jilapartejja, ‘nayra tiempon diosanakajj jaqenakaruw tukupjjerïna, ukat aka markanwa jakapjjäna’ sasaw creyipjjerïna. Ukatwa Hermes (Mercurio) diosawa sasin Pablorojj sapjjäna, Bernabearusti Zeus (Júpiter) diosaw sapjjarakïnwa. Jaqenakajj sacrificionak jupanakar loqtañ munapjjäna, ukampis wali chʼamanpun escapapjjäna (Hechos 14:11-18).

Ukampis mä qawqhanejja, ukanakar janiw creyipkänti, jupanakatakejj Pablompi Bernabeampejj aleq jaqenakakïpjjänwa, jupanakajj wali suma yatiyäwinakwa apanipjjäna. Amuytʼañataki, griego jaqempi jaqechata Eunice warmisa, * Loida taykapasa, Pablompiru Bernabeampirojj taqe chuymapuniw istʼapjjäna. Jupanakajj Mesiasan purinitapata, profecianakas jupjjar phoqasitapatwa yatiyapjjäna, uka toqetjja Judea markankirinakajj wal yatiñ munapjjäna.

¿Kunjamsa Pablon visitapajj Timoteor yanaptʼäna? Timoteorojj “wawatpachwa” Tatitun Hebreo Arut Qollan Qellqatanakap munasiñ yatichapjjatayna (2 Timoteo 3:15). Jupajj taykapjama awichapjamarakiw kuntï Pablompi Bernabeampejj Mesías toqet yatichapkäna uk sum amuyarakïna. Jichhajj kunjamsa Pablojj mä suchu jaqer qolläna uk amuytʼarakim. Timoteojj wawatpachaw Listra markan callenakapan uka suchu jaqerojj uñjirïpachäna, ukampis jichhajj sarnaqerwa uñj-jjäna. Cheqas ukhamatwa Eunice mamapasa, Loida awichapasa cristianoru tukupjjpachäna, qhepatjja Timoteos cristianoruw tukjjarakïna. Jichha tiemponjja, awk taykanakasa ukat achachilanakas awichanakasa, Loidampit Eunicempitwa yateqasipjjarakispa. Jupanakjamarakiw wayn tawaqonakatakejj yateqaskayäpjjaspa.

“TʼAQHESIÑAJJ WAKISIPUNIWA”

Listra markan cristianoru tukupkäna uka jaqenakajja, mä suytʼäwi utjatap yatisajj kusisitäpjjpachänwa. Ukampis cristianöñajj wali chʼamätapsa amuyapjjarakïnwa. Mä kutejja, mä qawqha kutkatasiri judionakaw Antioquía, Iconio markanakat Listra markar puripjjäna. Jupanakajj Pablompiru Bernabeampir qalampi kʼupjapjjañapatakiw jaqenakar amtayapjjäna, ukatwa colertʼasisin Pablor qalampi kʼupjapjjäna. Ukham wali nuwjatäsajja, Pablojj janiw amtasjjänti, ukatwa uka kutkatasiri jaqenakajj jiwatäjjewa sasin marka anqäjjar qatatnukupjjäna (Hechos 14:19).

Listra markankir discipulonakajj kawkhantï Pablojj liwisiskäna ukäwjaruw sarapjjäna, ukatsti muyuntapjjarakïnwa. Pablojj sarthapisin wasitat markar mantäna ukhajja, ¡kunja kusisitak jikjjatasipkäna! Qhepürusti Pablompi Bernabeampejj Derbe markaruw yatiyir sarapjjäna. Uka markan Jesusan arkirinakapar tukuyasajja, wasitatwa jan ajjsartʼas Listra markar kuttʼapjjäna. ¿Kunatsa kuttʼapjjäna? ‘Tatitur iyawsirinakar chʼamañchtʼaskakiñatakiw’ kuttʼapjjäna. Timoteosti Pabloru Bernabearu istʼasajj wal muspharpachäna. Jupanakajj akham sasaw cristianonakar sapjjäna: “Diosan [Reinoparu, NM] mantañatakejja, tʼaqhesiñajj wakisipuniwa” sasa (Hechos 14:20-22). Jutïritak suytʼäwisajj utjkistu ukajj tʼaqhesiñat sipansa, jukʼampi sumawa sasaw säna.

Timoteojj Pablon yatichäwinakap taqe chuymaw katoqtʼasirïna

Timoteojj kunjamsa Pablojj uka arunakarjam sarnaqäna uk sum uñjäna, jupasti jaqenakan jarkʼatpachas suma yatiyäwinak jan ajjsartʼas yatiyaskakïnwa. Pablon kayup arkasajj jaqenakampi arknaqataw uñjasiñapäna, uksa Timoteojj yatirakïnwa. Inas awkipajj jupa contra saytʼarakchispäna. Ukampis Diosar serviñatjja, janiw khitis ni kunas jarkʼkänti. Jichha tiemponjja, walja wayn tawaqonakajj Timoteo waynjamäpjjarakiwa. Jupanakajj khitinakatï ajay toqet suma saytʼatäñataki yanaptʼkaspa ukham amigonakwa thaqhapjje. Ukatjja Timoteo waynjamarakiw Diosar serviñat jan kunampis jarkʼayasipkiti.

“WALI SUMA JAQETWA UÑTʼAPJJÄNA”

Kunjamtï qalltan yatjjataniwayktanjja, Pablojj Listra markaruw paya, jan ukajj kimsa mara qhepat kuttʼäna. Timoteon utapanjja, wali kusisitaw Pablor suyapjjpachäna, jupajj Silasampiw jichha kutin saräna, Pablos kusisirakpachänwa. Jichhajja, kunjamsa Listra markan cheqa yatichäwejj jiltatayna ukwa uñjani. Ukanjja, Loidampir Eunicempiruw jikjjatäna. Jupanakan ‘cheqpach iyawsäwinïtapajj’ Pablon chuymaparuw purtʼäna (2 Timoteo 1:5). Timoteot ¿kamsaraksnasa?

Qhepa visitapatjja, Timoteojj ajay toqen nayrar sartatapwa Pablojj yatïna. Listrankir Iconionkir jilatanakajja, Timoteot wali sum parlapjjäna, Iconio markajj 32 kilometronak inti jalsu alay toqenkänwa (Hechos 16:2). ¿Kunjamatsa Timoteojj wali suma jaqet uñtʼayasïna?

Timoteorojj ‘wawatpachwa Tatitun arunakap yatichapjjäna’, ukanjja wayn tawaqonakatakejj suma ewjjtʼanakaw utjäna (2 Timoteo 3:15). Ukanakat mayajj akham siwa: “Waynäkasina jumar irnoqer Diosamat amtasim” sasa (Eclesiastés 12:1). Uka arunakajja, cristianöjjan ukhajj Timoteor walpun yanaptʼäna. Jupajj Diosan Jesucristo Yoqapat suma yatiyäwinak yatiyasaw Diosat amtasispäna, uk sum amuyäna. Ajjsarirïkchïnsa jukʼat jukʼatwa jan ajjsartʼas uka suma yatiyäwinak yatiyäna.

Diosan tamanakap pʼeqtʼirinakajja, kunjamsa Timoteojj nayrar sartäna uk sum uñjapjjäna. Cheqas Timoteojj kunjamsa mayninakar chʼamañchtʼäna uk uñjañajj jupanakatak wali askïnwa, jukʼampis Jehová Diosaw taqe ukanak uñjaskäna. Ukatwa Diosajj Timoteot profecía arunak arsuypachäna, inas kunjamsa jutïrin tamanak uñjani uka toqet arsuychïna. Pablojj Listra markar visitkäna ukhajja, kunjamsa viajenakapan Timoteojj yanaptʼaspa uk sum amuyäna. Tama pʼeqtʼir jilatanakajj apóstol Pabljamaw amuyapjjarakïna. Ukatwa amparanakap loqjjatapjjäna, ukajj mä aski luräwi katoqatapwa uñachtʼayäna (1 Timoteo 1:18; 4:14).

Timoteojj janiw ukham suma luräwi katoqañ suykpachänti. Ukampis Pablompi sarañatakejj jankʼakïnwa. * Kunapachatï Pablompi sarjjañapäkäna ukhajja, ¿awkipajj kunjamakis jikjjataspachäna? Jupajj janiw cristianökänti, cheqas yoqapatakejj yaqha amtanïpachänwa. Taykapas awichapas ¿kamsapjjarakpachänsa? Jupanakajj uka suma luräwi katoqepan wal kusisipjjpachäna, ukampis kunjamakis jakasini ukanakat llakisipjjatapjja janiw amuyayañ munapkänti.

Kunjamtï aka qallta yatichäwin yatjjataniwayktanjja, mä alwaw Timoteojj Pablompi chika walja cheqanakar sarañ qalltäna. Listra markat sarjjasajja, qalanak pata, pasto taypi sarasajja, sapa chellqtanwa markapat jukʼamp jayarstʼjjäna. Jaypʼu toqerojja, Pablompi Silasamp chikaw Iconio markar puripjjäna. Ukanjja, kunjamsa Pablompi Silasampejj kuntï Jerusalenankir apostolonakampi jilïrinakampejj amtapkäna uk yatiyir istʼäna, ukat kunjamsa Iconio markankir cristianonakan iyawsäwip chʼamañchtʼapjje uksa uñjarakïnwa (Hechos 16:4, 5). Ukampis ukajj qalltakïskänwa.

Galacia markankir tamanakar visittʼasajja, romanonakan jachʼa thakinakap jaytawayjjapjjänwa, ukat Frigia marka taypejj walja patak kilometronak sarapjjarakïna, nayraqatajj alay toqeruw sarapjjäna, qhepatsti inti jalanta toqeruraki. Diosan qollan ajayupampi irpatäsajja, Troas markaruw puripjjäna, ukatjja, Macedonia markarurakiw qotnam sarapjjarakïna (Hechos 16:6-12). Uka tiempotakejja, Timoteojj kunja suma yanaptʼäspasa uk Pablojj sum amuyjjäna. Ukatwa Berea sat markar Silasampi khitäna (Hechos 17:14). Qhepatjja, Tesalónica markar sapaparukiw Timoteo waynar khitäna. Timoteojj wali amuyumpiw kuntï yateqkäna ukanak sum phoqañatak chʼamachasïna, ukat uka markankir cristianonakarus ajay toqen wal chʼamañchtʼarakïna (1 Tesalonicenses 3:1-3).

Pablojj Timoteot akham säna: “Nayatakisti janiw khitis jupjam amtanejj utjkiti, ukhamarak jumanakatsa wal llakisiraki, jumanakajj sumankapjjañamataki” sasa (Filipenses 2:20). Timoteojj Diosat jan jitheqtasaw jan walinakar saykatäna ukat wali irnaqtʼiri, altʼat chuymanirakïnwa, ukatwa ukham uñtʼayasïna. Jichha tiemponjja, wayn tawaqonakajj jupat wal yateqasipjjarakispa. Jumatï waynäskstajja, kunanaktï lurkäta ukarjamaw uñtʼayasïta. Jehová Diosarutï jakäwiman nayrar uchäta, mayninakarus munasirakïta ukhamarak respetompi uñjäta ukhajja, wali askit uñjapjjatam, ukjja wayn tawaqökasakiw lurasma.

“NAYAR UÑJIREJJ JANKʼAKI JUTAM”

Timoteojj waynatpachaw Diosar loqtañ amtawayäna

Timoteojj Pablomp chikajj 14 maranakaw irnaqjjäna. Jupampi chik irnaqasajj wali kusisitaw jikjjatasïna, awisajj jan walinakansa uñjasirakïnwa (2 Corintios 11:24-27). Mä kutejja, Diosan arunakap yatiyatap laykojj carcelar jistʼantat kunaw uñjasïna (Hebreos 13:23). Pablompi Timoteompejj jilat kullakanakarojj wal munasipjjäna, jupanakatsa wal llakisipjjarakïna. Pablojj akham sasaw qellqäna: “Amtasipuntwa jachatanakamatjja” sasa (2 Timoteo 1:4). Timoteojj jachirinakampejj jacharakirïnwa, jupajj kunjamas mayninakajj jikjjatasipjje uk sum amuyirïna, ukatjja mayninakarus wal chʼamañchtʼirïna ukat chuymachtʼarakirïnwa (Romanos 12:15). Taqeniw jupat yateqasipjjañasa.

Cheqas Timoteojj Diosar wali sum loqtäna. Ukatwa Pablojj jilat kullakanakar chʼamañchtʼañapataki khitäna, janiw ukakïkänti kawkïr jilatanakatï irpir chuymanjama, jan ukajj yanapiripjam irnaqañataki wakichtʼatäpkäna ukanakarus uttʼayañaparakïnwa (1 Timoteo 5:22).

Pablojj Timoteor wal munasïna, mä suma awkjamaw ewjjtʼirïna. Kutin kutiniw Diosamp suma apasitap jan aptʼasiñapataki ukat nayrar sartaskakiñapataki amtayirïna (1 Timoteo 4:15, 16). Waynäkstasa pantjasirïkstasa, kunatï askïki uk lurañ jan jaytamti sasaw Pablojj chʼamañchtʼirïna (1 Timoteo 1:3; 4:6, 7, 11, 12). Kunjamsa usup qollasispa uksa ewjjtʼarakïnwa, inas Timoteojj purak usunïchïna (1 Timoteo 5:23).

Pablojj jiwayataw uñjasiñapäna, ukatwa Timoteor qhep qhepa cartap qellqäna, akham sasaw achiktʼäna: “Nayar uñjirejj jankʼaki jutam” sasa (2 Timoteo 4:9). Pablojj Timoteor wal munasïna, akham sas kunaw sirïna: “Jupajj Tatit toqenjja mä suma wawajjäkaspas ukhamawa” sasa (1 Corintios 4:17). Pablojj janïr jiwkasajj jupampi chuymachtʼatäñ wal munpachäna. Jiwasajj ¿mayninakatak chuymachtʼkirirakïtanti? Jan walinakan jikjjatasipki ukhajj ¿yanapas thaqapjjarakiti?

¿Timoteojj Pablompi jikisiwaypachänti? Janiw yatktänti. Ukampis Timoteojj Pablor chuymachtʼañatakisa, mayni cristianonakaru yanaptʼañatakisa wal chʼamachasiwaypachäna. Cheqas Timoteojj kunjam askit uñtʼatäkänti ukarjamaw chʼamachaspachäna, sutipajj “Diosar jachʼañchiri” sañwa muni. Jupajj wayn tawaqonakatakisa, jilïrinakatakisa iyawsäw toqet wali yateqaskayawa.

^ tʼaqa 9¿Yatiyätati?” siski uka yatichäw aka pachpa revistan uñjjattʼäta.

^ tʼaqa 20 Pablojj Timoteor circuncidasiñapatak maykäna ukhajja, jankʼakiw istʼäna. Janis ukajj wakiskchïnjja, Pablojj janiw Timoteor yatiyir uñjasajj judionakan mayjtʼasipjjañap munkänti, ukatwa ukham säna. Kunattejj Timoteon awkipajj janiw judiokänti (Hechos 16:3).