PASCAL, juntúul máax líikʼ tuʼux ku yilaʼal óotsilil tu luʼumil Costa de Marfileʼ, jach ku tsʼíiboltik kaʼach ka maʼalobchajak bix u kuxtal. Letiʼeʼ juntúul boxeador maʼ profecionaliʼ yéetel ku tukultik kaʼach tuʼux jeʼel u bin utsil tiʼ yéetel le baʼax u yojel utiaʼal u ayikʼaltaloʼ. Ka tu tsʼáaj 25 jaʼaboʼob tiʼeʼ tu tukleʼ maas maʼalob ka xiʼik Europa. Baʼaleʼ tumen minaʼan u pasaporte mix uláakʼ juʼunoʼob kʼaʼabéet tiʼeʼ, chéen jeʼel u páajtal u yokol de ilegalileʼ.

Tu jaʼabil 1998, le yaan 27 jaʼaboʼob tiʼ Pascaloʼ jóokʼ u binbal. Tu kʼáatmáansaj u fronterail Ghana, u luʼumil Togo yéetel Benín tak ka kʼuch tu kaajil Birni Nkonni (Níger). Baʼaleʼ maʼ u kʼáatmáans kaʼach le tuʼux maas sajbeʼentsiloʼ. Utiaʼal u bin xamaneʼ unaj u kʼáatmáansik u desiertoil Sahara tiʼ junpʼéel camioneta, ken kʼuchuk tu kʼáaʼnáabil Mediterráneoeʼ ku naʼakal tiʼ junpʼéel chan barco utiaʼal u kʼuchul Europa. Bey u tukultmil kaʼachi, baʼaleʼ yoʼolal kaʼapʼéel baʼal úuchtiʼeʼ pʼáat Níger.

Yáaxeʼ pʼáat minaʼan taakʼin tiʼ. U kaʼapʼéeleʼ tu kʼaj óoltaj Noé, juntúul precursor káaj u kaʼansik tiʼ Pascal baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Kʼuch tu puksiʼikʼal le baʼax tu kanoʼ yéetel tu kʼexaj bix u tuukul. Tumen taak u meyajtik Dioseʼ tu tsʼáaj juntséelil u kaxtik ayikʼalil, okjaʼanaj tu mesil diciembre tiʼ 1999. Utiaʼal u yeʼesik tiʼ Jéeoba jach kiʼimak u yóoleʼ tu jaʼabil 2001, káaj u beetik u precursoril tu luʼumil Níger, teʼ káaj tuʼux tu kanaj u jaajiloʼ. ¿Bix u yuʼubikuba yoʼolal baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetik? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Táan in jóoʼsik u yutsil le kuxtalaʼ».

Maʼ chéen Pascal tsʼoʼok u yilik maas ku taasik utsil u chʼaʼtuklik máak u meyajtik Diosiʼ. Yaan jujuntúul sukuʼunoʼobeʼ utiaʼal u maas meyajtikoʼob Dioseʼ tsʼoʼok u lukʼloʼob Europa utiaʼal u binoʼob África, tumen teʼeloʼ jach kʼaʼabéet máaxoʼob kʼaʼaytik le Reinooʼ. Yaan kex 65 sukuʼunoʼob europailoʼob desde 17 tak 70 jaʼaboʼob tiʼobeʼ bijaʼanoʼob áantaj tiʼ jejeláas luʼumiloʼob tu chikʼinil África jeʼex Benín, Burkina Faso, Níger yéetel Togo. * ¿Baʼax péeks u beetoʼob, yéetel bix u bintiʼob?

Anne-Rakel, kajaʼan kaʼach Dinamarcaeʼ, ku yaʼalik: «In taataʼobeʼ tu beetaj u misioneroiloʼob Senegal. Mantatsʼ yéetel kiʼimak óolal ku tsikbaltikoʼob bix u kuxtal juntúul misionero, le oʼolal taakchaj in beetik xan». Walajki quince jaʼaboʼob, le yaan kaʼach junpʼíit maas tiʼ veinte jaʼaboʼob tiʼoʼ, bin kajtal Togo utiaʼal u yáantaj tiʼ junpʼéel múuchʼulil ich señas. ¿Baʼax tu péeksaj u beet u maasil le baʼax tu beetoʼ? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Ka máan kʼiineʼ in wíitsʼnoʼobeʼ taaloʼob kajtal xan Togo».

Aurele, juntúul sukuʼun franciail yaan 70 jaʼaboʼob tiʼeʼ, ku yaʼalik: «Walajki cinco jaʼaboʼobaʼ tin jubilartinba, ka tin wileʼ kaʼapʼéel baʼal jeʼel u páajtal in beetkeʼ: in pʼáatal Francia in páaʼt le Paraísooʼ wa in beetik wa baʼax utiaʼal  in maas meyajtik Dios». Tu tsʼookeʼ tu chʼaʼtuklaj u maas meyajtik Dios. Le oʼolal letiʼ yéetel Albert-Fayette, u yataneʼ, tsʼoʼok óoxpʼéel jaʼaboʼob xiʼikoʼob kajtal Benín. Aureleeʼ ku yaʼalik: «Le baʼax maas maʼalob tsʼoʼok k-beetik ichil k-kuxtaloʼ letiʼe úuchik k-chʼaʼtuklik k-taal k-meyajt Jéeoba wayoʼ. Tsʼoʼoleʼ tu samcheʼej ka tu yaʼalaj: «U tsʼookeʼ yaan tiʼ le playaʼob teʼ tuʼux k-kʼaʼaytajoʼ beyoʼob paraísoeʼ».

Clodomir yéetel Lysiane, u yataneʼ, tsʼoʼok dieciséis jaʼaboʼob lukʼkoʼob Francia yéetel binoʼob Benín. Ka káajeʼ jach ku taaktal u yilkoʼob u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob, tu tukloʼobeʼ maʼ kun suuktaloʼobiʼ. Baʼaleʼ xuʼul u chiʼichnaktaloʼob yéetel jach kiʼimakchaj u yóoloʼob. Clodomireʼ ku yaʼalik: «Ichil le dieciséis jaʼaboʼob yanakoʼon wayaʼ tsʼoʼok k-áantik kex juntúul máak cada jaʼab u kʼaj óolt u jaajil».

Sébastien yéetel Johanna, kajaʼanoʼob kaʼach Franciaeʼ binoʼob kajtal Benín tu jaʼabil 2010. Sébastieneʼ ku yaʼalik: «Yaʼab meyaj yaan beetbil teʼ múuchʼuliloʼ. U meyaj máak wayeʼ bey jeʼex ka xiʼik tiʼ junpʼéel curso tuʼux yaʼab baʼax kʼaʼabéet u beetkeʼ». ¿Bix túun le máakoʼob tuʼux kʼaʼaytajnajoʼoboʼ? Johannaeʼ ku yaʼalik: «Ukʼajoʼob tiʼ u jaajil. Tak wa maʼ táan k-kʼaʼaytajeʼ ku waʼakúunskoʼonoʼob tiʼ le bejoʼob utiaʼal u beetkoʼob kʼáatchiʼob yoʼolal le Bibliaoʼ yéetel ku kʼáatkoʼob jóoʼsaʼaniloʼob». ¿Baʼax utsil tsʼoʼok u jóoʼskoʼob úuchik u binoʼob kajtal táanxelil? Sébastieneʼ ku yaʼalik: «Tsʼoʼok u beetik k-maas yaabiltikba. Jach kiʼimak in wóol in kʼaʼaytaj bul kʼiin yéetel in watan».

Erik yéetel Katy, u yataneʼ, ku beetik u precursoriloʼob tu xamanil Benín, teʼeloʼ maʼ jach yaʼab máax kajaʼaniʼ. Walajki diez jaʼaboʼob, le kajaʼanoʼob kaʼach Franciaoʼ, joʼopʼ u xokikoʼob le jóoʼsaʼaniloʼob ku tʼaanoʼob tiʼ u bin máak áantaj tuʼux maas kʼaʼabéetoʼ, yéetel tuʼux ku yaʼalik ka u beetoʼob kʼáatchiʼob tiʼ le máaxoʼob u tsʼaamaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Diosoʼ. Letiʼe baʼax péeksoʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob kajtal táanxel tuʼuxoʼ, yéetel tu jaʼabil 2005, binoʼobi. Desde teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ tsʼoʼok u yilkoʼob bix u yaʼabtal máaxoʼob meyajtik Dios. Erikeʼ ku yaʼalik: «Walajki kaʼapʼéel jaʼaboʼobaʼ chéen 9 j-kʼaʼaytajoʼob yaan ichil le chan grupo yaan Tanguietaoʼ, baʼaleʼ bejlaʼeʼ 30 u túulal. Utiaʼal domingoʼobeʼ ku bin 50 wa 80 máakoʼob teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Le kiʼimak óolal k-uʼuyik yoʼolal k-ilik bix u bin u nojochtal le grupoaʼ maʼ tu páajtal u keʼetel yéetel mix baʼal».

¿Baʼax ku aktáantik le máaxoʼob ku binoʼob áantaj táanxel tuʼuxoʼ? Benjamin, u yíitsʼin Anne-Rakeleʼ yaan 33 jaʼaboʼob tiʼ. Tu jaʼabil 2000, tu kʼaj óoltaj tu luʼumil  Dinamarca juntúul misionero bijaʼan áantaj Togo. Benjamineʼ ku yaʼalik: «Le ka tin waʼalajtiʼ taak in beetik in precursorileʼ, tu kʼáatajten: ‹¿Tsʼoʼok wa a tukultik a beetik a precursoril tu luʼumil Togo?›». Benjamineʼ ku seguer u yaʼalik: «Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ maʼ u tsʼáaten 20 jaʼaboʼobiʼ, baʼaleʼ tu kaʼatúulal in kiikoʼobeʼ tsʼokaʼaniliʼ u binoʼob áantaj Togoeʼ, le oʼolal maas chéen chʼaʼabil». Bey túunoʼ ka tsʼoʼok u tuklik tubeeleʼ bin áantajiʼ. Baʼaleʼ anchaj junpʼéel talamil, Benjamineʼ maʼ u yojel francesiʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Le yáax seis mesesoʼ jach talamchajten tumen istikyaj in tsikbal tu yéeteloʼob». Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tu kanaj francés, yéetel bejlaʼeʼ tiʼ ku meyaj tu Betelil Benineʼ, tiʼ u Departamentoil Envíos yéetel Computación.

Erik yéetel Katy, tsʼoʼok k-yáax chʼaʼchiʼitkoʼobeʼ, tiʼ ku yáantajoʼob kaʼach tiʼ junpʼéel múuchʼulil tuʼux ku tʼaʼanal yaanal idioma tu luʼumil Francia táanil tiʼ u binoʼob Benineʼ. ¿Yaan wa baʼax jelaʼan tu yiloʼob ka binoʼob tu chikʼinil África? Katyeʼ ku yaʼalik: «Maʼ chéen chʼaʼabil úuchik k-kaxtik junpʼéel naj maʼalob tuʼux k-kajtaliʼ. Ichil yaʼab mesoʼobeʼ kajlajoʼon tiʼ junpʼéel naj tuʼux minaʼan corriente mix agua potable». Erikeʼ ku yaʼalik xan: «Le vecinoʼoboʼ tak tsʼoʼok u yáakʼabtal táan u yuʼubikoʼob paax jach kʼaʼam. Kʼaʼabéet u chúukpajal a wóol utiaʼal a suuktaliʼ». Baʼaleʼ Erik yéetel Katyeʼ ku yaʼalikoʼob: «Le utsiloʼob ku kʼamik máak ikil u yáantaj tiʼ junpʼéel territorio maʼ suuk u kʼaʼaytaʼaloʼ mix baʼal tu táan le talamiloʼob ku aktáantaʼaloʼ».

Michel yéetel Marie-Agnès, u yatan, taʼaytak 60 jaʼaboʼob tiʼobeʼ, tsʼoʼok 5 jaʼaboʼob lukʼkoʼob Francia ka binoʼob Benín. Ka káajeʼ chiʼichnakoʼob. Micheleʼ ku yaʼalikeʼ yaan máaxoʼob aʼaltiʼobeʼ jach sajbeʼentsil ka xiʼikoʼob kajtal táanxel tuʼux. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jeʼel kaʼach k-chʼaʼik saajkil wa minaʼantoʼon u yáantaj Jéeobaeʼ. Bey túunoʼ yéetel u yáantajeʼ binoʼon kajtal teʼeloʼ utiaʼal k-maas meyajtik».

Le máaxoʼob tsʼoʼok u binoʼob áantaj tuʼux kʼaʼabéet j-kʼaʼaytajoʼoboʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ kʼaʼabéet u líiʼskuba máak táanil tiʼ u bin. Maʼ unaj u páaʼtik máak u táakal tiempoiʼ, unaj u kanik kuxtal yéetel baʼax yaan, u kanáantik u taakʼin yéetel u kʼubik u yóol tiʼ Jéeoba (Luc. 14:28-30).

Sébastien, tsʼoʼok k-yáax chʼaʼchiʼitikeʼ, ku yaʼalik: «Kaʼapʼéel jaʼaboʼob táanil tiʼ k-bineʼ, teen yéetel Johannaeʼ joʼopʼ k-juntartik junpʼíit taakʼin. T-chʼaʼtuklaj maʼ k-sen xuup chéen utiaʼal k-náaysik k-óol yéetel maʼ k-manik baʼaxoʼob maʼ kʼaʼabéettakiʼ». Utiaʼal u seguer u yáantajoʼob táanxel luʼumileʼ, cada jaʼabeʼ ku binoʼob meyaj Europa wa jaypʼéel mesoʼob, u beetkoʼob beyaʼ ku yáantaj  utiaʼal u beetik u precursoriloʼob tu luʼumil Benín tu yalab le jaʼaboʼ.

Marie-Thérèseeʼ juntúul tiʼ le maas tiʼ veinte kiikoʼob maʼ tsʼokaʼan u beeloʼob tsʼoʼok u binoʼob áantaj tu chʼikʼinil Áfricaoʼ. Letiʼeʼ ku manejartik autobusoʼob tu luʼumil Francia, baʼaleʼ tu jaʼabil 2006, tu kʼáataj permiso utiaʼal maʼ u meyaj junpʼéel jaʼab, beyoʼ ku bin u beet u precursorail Níger. Tu séebaʼanileʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ bey u kʼáat kuxtaloʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Le ka suunajen Franciaeʼ, tin kʼáataj tiʼ in patrón wa jeʼel u páajtal u kʼexik bix in meyajeʼ, letiʼeʼ tu yaʼalajteneʼ maʼalob; le oʼolal bejlaʼeʼ tu mesiloʼob mayo tak agostoeʼ kin manejartik autobusoʼob, yéetel septiembre tak abrileʼ kin beetik in precursorail Níger».

Le máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob yáax táanil le Reino ichil u kuxtaloʼoboʼ yaan u tsʼaʼabal tuláakal baʼax kʼaʼabéettiʼob tumen Jéeoba (Mat. 6:33). Koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Saphira, letiʼeʼ táan u beetik u precursorail Benín, maʼ tsʼokaʼan u beeliʼ, francial yéetel kex 30 jaʼaboʼob yaantiʼ. Utiaʼal u páajtal u kaʼa suut África jeʼex tsʼoʼok u beetik ich cinco jaʼaboʼoboʼ, tu jaʼabil 2011, suunaj meyaj Francia utiaʼal u juntartik junpʼíit taakʼin. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Viernes kaʼachi, u tsʼook u kʼiinil in meyaj. Kaʼapʼéel semanaʼob u bin in lukʼul Francia yéetel kʼaʼabéet in meyaj uláakʼ diez kʼiinoʼob utiaʼal in chúukbesik le taakʼin kʼaʼabéettenoʼ. Payalchiʼinajen tiʼ Jéeoba yéetel tin waʼalajtiʼ baʼax ku yúuchulten. Maʼ sáameʼ, tʼaʼanen tiʼ junpʼéel kúuchil ku yáantaj utiaʼal u kaxtaʼal j-meyajoʼob ka aʼalaʼabten wa jeʼel in meyaj kaʼapʼéel semanaʼob tu yoʼolal wa máaxeʼ». Utiaʼal luneseʼ Saphiraeʼ bin utiaʼal ka eʼesaʼaktiʼ bix ken u beetil le meyaj tumen le máax ken u jeelintoʼ. «Tin wojéelteʼ le máax ken in jeelintoʼ juntúul kiik kʼaʼabéet kaʼach diez kʼiinoʼob tiʼ utiaʼal u bin teʼ Escuela utiaʼal Precursoroʼoboʼ. U patroneʼ tu yaʼalajtiʼeʼ chéen jeʼel u páajtal u jóokʼol wa ku kaxtaʼal máax jeelintikeʼ. Le kiikaʼ tu kʼáataj xan u yáantaj Jéeoba, ¡letiʼeʼ tu núukaj k-payalchiʼ!»

Yaan tiʼ le sukuʼunoʼob binoʼob áantaj Áfricaoʼ tu yiloʼob bey u yotochoʼobeʼ, yaan xaneʼ chéen tu beetoʼob jujunpʼéel jaʼaboʼobeʼ ka suunajoʼob tu luʼumiloʼob. Kex beyoʼ láayliʼ táan u jóoʼskoʼob u yutsil úuchik u binoʼobeʼ. Tu kanoʼobeʼ le baʼax taasik kiʼimak óolaloʼ letiʼe u meyajtaʼal Jéeobaoʼ.