BAʼAX ÚUCHI. Kex kʼaschaj tuʼux tsʼíibtaʼab le Biblia yéetel kex óotaʼab xuʼulsbileʼ tak bejlaʼa tsʼakaʼaneʼ. Chéen baʼaleʼ jujuntúul máakoʼob copiartik wa traducirtik le Bibliaoʼ tu yóotaj u kʼexoʼob baʼax ku yaʼalik utiaʼal u tsʼáaikoʼob naʼatbil baʼax ku creertikoʼob. Koʼox ilik jujunpʼéel ejemploʼob:

• Tuʼux unaj u adorartaʼal Dios. Teʼ siglo 2 tak 4 táanil tiʼ Cristooʼ, le máaxoʼob tsʼíibt le Pentateuco Samaritanooʼ tu tsʼoʼokbal Éxodo 20:17, tu tsʼíibtoʼob «tu Puʼukil Guerizim. Teʼ túunoʼ yaan a beetik junpʼéel altar». Jeʼex k-ilkoʼ le samaritanoʼoboʼ tu yóotaj u kʼexoʼob le Kiliʼich Tsʼíiboʼob utiaʼal ka u tsʼáaʼob naʼatbil kʼaʼabéet u beetkoʼob junpʼéel templo tu Puʼukil Guerizim.

• U kaʼansajil le Trinidadoʼ. Mix 300 años tsʼoʼokok u tsʼíibtaʼal le Bibliaoʼ, teʼ 1 Juan 5:7, juntúul máak ku creertik le Trinidadoʼ tu tsʼáaj le tʼaanoʼobaʼ: «teʼ kaʼanoʼ: Yuumbil, le Tʼaan yéetel Kiliʼich Pixan; le óoxtúuloʼobaʼ juntúuliliʼob». Lelaʼ junpuliʼ minaʼan teʼ teksto ka yáax tsʼíibtaʼaboʼ. Bruce Metzger, juntúul biblistaeʼ, tu yaʼaleʼ «desde teʼ siglo 6, le tʼaanoʼobaʼ káaj u maas chíikpajal tu tsʼíibiloʼob le Versión Latina Antigua yéetel teʼ Vulgata latinaoʼ».

• U kʼaabaʼ Dios. Yoʼolal bix u tuukul le úuchben judíoʼoboʼ yaʼab traductoroʼobeʼ tu tseloʼob u kʼaabaʼ Dios teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ. Tu lugareʼ tu tsʼáajoʼob tʼaanoʼob jeʼex Dios wa Yuumtsil, baʼaleʼ teʼ Bibliaoʼ le tʼaanoʼobaʼ maʼ chéen ku meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ Máax beetmiloʼoniʼ, baʼaxeʼ tak tiʼ wíinikoʼob, tiʼ baʼaloʼob ku adorartaʼal bey xan tiʼ le Kʼaasilbaʼaloʼ (Juan 10:34, 35; 1 Corintios 8:5, 6; 2 Corintios 4:4). *

BAʼAXTEN TAK BEJLAʼA YANEʼ. Jujuntúul máaxoʼob copiart le Bibliaoʼ yaʼab errores anchajtiʼob. Yaan horaeʼ u yóoliliʼob úuchik u tsʼáaikoʼob yaanal baʼaleʼ. Chéen baʼaleʼ yaʼab xan tiʼobeʼ jach u yojloʼob tsʼíib yéetel tu kanáantoʼob bix tu beetiloʼob. Teʼ siglo 6 tak 10,  le masoretaʼoboʼ tu copiartoʼob le Kiliʼich Tsʼíib ich Hebreooʼ; le copia tu beetoʼoboʼ kʼaj óolaʼan bey texto masoreticoeʼ. Ku yaʼalaʼaleʼ utiaʼal maʼ u púutsʼul mix junpʼéel erroreʼ ku xokikoʼob jaypʼéel tʼaanoʼob yéetel letraʼob yaan tiʼ le baʼax ku copiartikoʼoboʼ. Ken u yiloʼob bey yaan baʼax maʼ jach maʼalob tsʼaʼan teʼ úuchben juʼun ku copiartikoʼoboʼ, ku tsʼíibtikoʼob wa baʼax tu jáalik le copia táan u beetkoʼoboʼ. Le masoretaʼoboʼ maʼ tu yóotaj u kʼexoʼob mix baʼal teʼ Bibliaoʼ. Jeʼex tu yaʼalil le profesor Moshe Goshen-Gottsteinoʼ, «utiaʼal le masoretaʼoboʼ junpʼéel nojoch kʼeban» wa ka u kʼexoʼob wa baʼax ichil le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ.

Tsʼoʼoleʼ como yaʼab úuchben tsʼíiboʼob tiʼ le Biblia yaan bejlaʼoʼ jeʼel u páajtal u kaxtaʼal le erroroʼob tumen le máax xakʼaltikoʼ. Por ejemploeʼ u nuuktakil le religionoʼoboʼ ich yaʼab siglos tu kaʼansoʼobeʼ le copiaʼob ich latín yaantiʼoboʼ letiʼe Biblia maas maʼaloboʼ. Le oʼolal tu yoksoʼob le tʼaanoʼob yaan teʼ 1 Juan 5:7 tsʼoʼok k-yáax aʼalikoʼ. Le erroraʼ oksaʼab xan teʼ Biblia Reina-Valeraoʼ. ¿Baʼax ilaʼab ka kaxtaʼab uláakʼ úuchben tsʼíiboʼob? Le biblista Bruce Metzgeroʼ tu yaʼalaj: «Le tʼaanoʼob [tsʼaʼab teʼ 1 Juan 5:7] maʼatech u chíikpajal tiʼ mix junpʼéel tiʼ le úuchben tsʼíiboʼob kaxtaʼaboʼ (siríaco, copto, armenio, etiópico, árabe, eslavo), chéen ich latín». Yoʼolal leloʼ le ka jóoʼsaʼab tu kaʼatéen le Reina-Valera yéetel uláakʼ Bibliaʼobeʼ luʼsaʼab le tʼaanoʼob tsʼoʼok k-aʼalikoʼ.

Le tsʼíiboʼob maas úuchbentakoʼ, ¿ku yeʼeskoʼob wa maʼ saʼat le baʼaxoʼob jach tu jaajil ku yaʼalik le Bibliaoʼ? Ka kaxtaʼab tu añoil 1947 le rolloʼob teʼ Kimen Kʼáaʼnáaboʼ (mar Muerto) páajchaj u comparartaʼal le texto masorético yéetel le úuchben tsʼíiboʼob beetaʼab u milesil añosoʼ. Juntúul tiʼ le máaxoʼob tsʼáa kʼaj óoltbil u Rolloiloʼob le Kimen Kʼáaʼnáaboʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ junpʼéel rolloeʼ «ku yeʼesik maʼalob úuchik u bin u jel copiartaʼal le Biblia tumen le judíoʼob ichil maas tiʼ mil añosoʼ yéetel tu kanáantoʼob bix tu copiartiloʼob».

Teʼ Biblioteca Chester Beatty de Dublinoʼ (Irlanda), líiʼsaʼan papiroʼob tuʼux yaan óoliʼ tuláakal u libroiloʼob le Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Griegooʼ, tak jujunpʼéel úuchben tsʼíiboʼob beetaʼan teʼ siglo 2, chéen cien años tsʼoʼoksaʼak le Bibliaoʼ. Junpʼéel diccionarioeʼ ku yaʼalik: «Kex teʼ papiroʼob jeʼel u páajtal u yojéeltaʼal túumben baʼaloʼob tiʼ bix úuchik u tsʼíibtaʼal le Bibliaoʼ, jeʼel u páajtal xan k-ilkeʼ óoliʼ mix baʼal kʼexpaj úuchik u bin u copiartaʼal tu yáamil le siglosoʼ» (The Anchor Bible Dictionary).

U YUTSIL. Tu lugar u kʼaskúuntikoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, le bukaʼaj úuchben tsʼíiboʼob beetaʼab úuchjeakiloʼ tsʼoʼok u yáantkoʼonoʼob k-maas naʼat baʼax ku yaʼalik. Sir Frederic Kenyoneʼ tu yaʼalaj: «Mix junpʼéel libro sen copiartaʼab úuchjeakil jeʼex beetaʼabik yéetel le Bibliaoʼ, tak le táant u tsʼoʼoksaʼaloʼ. Tsʼoʼoleʼ mix juntúul máak jach xooknajaʼan jeʼel u yaʼalik wa maʼ patal baʼax ku yaʼalik le Biblia teʼ copiaʼob yaan bejlaʼoʼ». Le ka tʼaanaj tiʼ le Kiliʼich Tsʼíiboʼob ich Hebreooʼ, William Henry Greeneʼ tu yaʼalaj: «Jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ junpuliʼ minaʼan uláakʼ úuchben libro ka sen copiartaʼak sin ke u kʼexpajal baʼax ku yaʼalik».