Deer ko Piin Ma Beeg
Mini’ fare “pin” ni bay murung’agen ko Isaiah 60:1, ma uw rogon ni “od” nge ‘gal ramaen’?
Be gaar e Isaiah 60:1: “Jerusalem [“Fare pin,” NW], mu od, nge gal ramaem ni bod e yal’; ramaen Somol e ke gal nga dakenam!” Pi thin ni bay nga tomuren e re thin ney e be dag ni “fare pin” e aram yu Zion, ara Jerusalem ni aram e tochuch u Judah e ngiyal’ n’em. a (Isa. 60:14; 62:1, 2) Jerusalem e aram owchen fare nam nu Israel ni ga’ngin. Bay l’agruw e deer ni ke sum ni bochan e pi thin ney ni yog Isaiah ni aram e: Bin som’on e, mingiyal’ e “od” yu Jerusalem me gal ramaen ni be yip’ fan ban’en, ma uw rogon ni buch e re n’ey? Ma bin migid e, ka be lebug e pi thin ney ni yog Isaiah e ngiyal’ ney ni gad bay riy, fa?
Mingiyal’ e “od” yu Jerusalem me gal ramaen ni be yip’ fan ban’en, ma uw rogon ni buch e re n’ey? N’umngin nap’an ni immoy e pi Jew u Babylon ni yad ba kalbus u lan 70 e duw me par yu Jerusalem nib kireb gubin ban’en riy, ma ke magothgoth e tempel riy. Machane tomuren ni gel yu Media nge yu Persia ngak yu Babylon, ma gubin piyu Israel ni yad ma par ko pi binaw ni bay u tan pa’ e Am nu Babylon nnog ngorad nrayog ni ngar sulod nga taferad ngar sulweged e bin riyul’ e liyor nga rogon. (Ezra 1:1-4) Nap’an e duw ni 537 B.C.E., me rin’ ba ulung i Jew ni yad ba yul’yul’ ni kar bad ko fa 12 i ganong e re n’ey. (Isa. 60:4) Ra tababgad i ognag e maligach ngak Jehovah, ma yad be tay e pi madnom rorad, mu kur toyed fare tempel bayay. (Ezra 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Aram e ngiyal’ ni tabab ni ngki gal ramaen Jehovah nga daken yu Jerusalem bayay ni aram e girdi’ rok. Bochan e re n’ey, ma aram mar manged ba magal nib fanathin ni be mat’ nga daken e pi nam ndar nanged Jehovah.
Machane kemus ni yu yang ko yiiy rok Isaiah e lebug e ngiyal’ nem. Yooren piyu Israel e dar ululgad ni ngar folgad rok Got. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Matt. 15:7-9) Boch nga tomuren maku de mich Jesus Kristus u wan’rad ni ir fare Messiah. (Matt. 27:1, 2) Ma nap’an e duw ni 70 C.E. mu kun gothey yu Jerusalem bayay nge fare tempel riy.
I yiiynag Jehovah murung’agen e re n’ey u m’on riy. (Dan. 9:24-27) Ere ba tamilang nde m’agan’ ngay ni nge lebug gubin ban’en ko fare yiiy ni bay ko Isaiah ko guruy ni 60 u daken fare mach nu Jerusalem.
Ka be lebug e pi thin ney ni yog Isaiah e ngiyal’ ney ni gad bay riy, fa? Arrogon, machane re n’ey e be buch rok yugu reb e ppin ni aram e “bin ba’ u tharmiy e Jerusalem.” I yoloy apostal Paul murung’agen ni gaar: “Ir e chitiningdad.” (Gal. 4:26) Bin ba’ u tharmiy e Jerusalem e aram e ulung rok Got u tharmiy ni pi tapigpig rok Got u tharmiy ni yad ba yul’yul’ ngak e yad girdien. Ma pi fak e ba muun ngay Jesus nge fare 144,000 i Kristiano ni kan dugliyrad nga gelngin Got nib thothup ni yad be athapeg e yan nga tharmiy ni bod Paul. Ma pi Kristiano ni kan dugliyrad e yad girdien ba ‘nam nib thothup’ ni aram “fare Israel rok Got.”—1 Pet. 2:9; Gal. 6:16, NW.
Uw rogon ni “od” e bin ba’ u tharmiy e Jerusalem me ‘gal ramaen’? I rin’ e re n’ey u daken pi fak ni yad bay u fayleng ni kan dugliyrad. Mu taarebrogonnag e n’en ni buch rorad ko n’en nni yiiynag ko Isaiah ko guruy ni 60.
Ba t’uf ni nge “od” e pi Kristiano ni kan dugliyrad ni bochan e ur moyed u fithik’ e lumor ko tirok Got ban’en u nap’an ni garer e machib nde riyul’ u tomuren ni yim’ e pi apostal. (Matt. 13:37-43) Aram e ngiyal’ nra pared nga tan gelngin fare Babylon nib Gilbuguwan ara pi yurba’ i teliw ni googsur u fayleng. Ra pared u tan gelngin e pi yurba’ i teliw ni googsur nge yan i mada’ “nga tomren e fayleng [“ko ngiyal’ ni ke chugur nga tungun e re m’ag ney,” NW]” ni tabab ko duw ni 1914. (Matt. 13:39, 40) De n’uw nap’an nga tomuren ko duw ni 1919 mar chuwgad u tan gelngin fare Babylon nib Gilbuguwan, ma ka chingiyal’ nem me tabab ni nge gal ramaerad ni aram e rrin’ed fare maruwel ni machib. b U lan e pi duw ni ke yan ke yib i mada’ ko chiney ni be yib girdien e pi nam ko gin bay e re magal nem riy nib muun ngay e tin ke magey ko fare Israel rok Got ni yad e “pi pilung” ni bay murung’agrad ko Isaiah 60:3.—Rev. 5:9, 10.
Ra boch ngaram ma pi Kristiano ni kan dugliyrad e ra gal ramaen Got rorad u reb e kanawo’ ni kab gel boch e fel’ riy. Ni uw rogon? Nap’an nra mus e yafos rorad u fayleng, ma aram e yad ra mang bang ko “bin nib beech e Jerusalem” ara fare 144,000 i pilung nge prist ni yad fare pin ni ngar mabgolgow Kristus.—Rev. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Bay ban’en nib ga’ fan nra rin’ e Bin nib Beech e Jerusalem nib l’ag nga rogon nra lebug e Isaiah 60:1. (Mu taarebrogonnag e Isaiah 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 ko Revelation 21:2, 9-11, 22-26.) Jerusalem e aram e gin immoy e tochuch ko am nu Israel riy kakrom, ere Bin nib Beech e Jerusalem nge Kristus e yow ra mang am ko bin nib beech e m’ag. Uw rogon nra yib e Bin nib Beech e Jerusalem “u tharmiy nga but’ ni ke yib rok Got”? Aram e ra rin’ boch ban’en ni bay rogon ko fayleng. Girdi’ ko pi nam u fayleng ni bay madgun Got u wan’rad e “bay uranod u taramaen.” Ku yira chuwegrad u tan gelngin e denen nge yam’. (Rev. 21:3, 4, 24) Angin nra yib riy e aram e ra ‘thil urngin ban’en nge beech’ ni bod rogon ni yiiynag Isaiah nge yugu boch e profet. (Acts 3:21) I tabab e re n’ey u nap’an ni mang Kristus e Pilung ma ra mus u tungun e Gagiyeg Nra Tay u Lan Fare Biyu’ i Duw.
a Be fanay fare New World Translation fare bugithin ni ‘ppin’ ko Isaiah 60:1 ko bin nge fanay fa gal bugithin ni “Zion” ara “Jerusalem” ni bochan e fa gal bugithin ni Hebrew ni kan fek fapi thin riy ni “od” nge “gal ramaem” e ba sor fan ngak be’ nib pin, maku arrogon fare bugithin ni “dakenam.”
b Ku bay murung’agen e bin riyul’ e liyor ni sul nga rogon ko duw ni 1919 ko Ezekiel 37:1-14 nge Revelation 11:7-12. I yiiynag Ezekiel u m’on riy nra sul e bin riyul’ e liyor ni be tay urngin e Kristiano ni kan dugliyrad nga rogon u tomuren ni kar pared u tan gelngin e pi yurba’ i teliw ni googsur u lan ba ngiyal’ nib n’uw nap’an. Fare yiiy ni bay ko Revelation e be weliy murung’agen bochi ulung i walag ni kan dugliyrad ni yad ma yog e thin ko girdi’ rok Got nra sulod nga rogorad bayay u tomuren ndaki yag ni ngar pigpiggad ngak Jehovah nib fel’ rogon u lan ba ngiyal’ nde n’uw nap’an ni bochan e kan kalbusnagrad. Nap’an e duw ni 1919, min dugliyrad ni ngar manged “fare tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop.”—Matt. 24:45; mu guy e Pure Worship of Jehovah—Restored At Last! ko p. 118.
