1, 2. (a) Kay ano nga nag-antos an mga Israelita? (b) Ano nga pagkontra an naeksperyensyahan ni Elias ha Bukid Carmel?

GINKINITA ni Elias an mga Israelita samtang kinukurian hira pagsagka ha Bukid Carmel. Bisan kon masirom-sirom pa an kaagahon, makikita gud ha ira nga nag-antos hira hin kakurian ngan gutom. Daku gud an epekto ha ira han tulo ngan tunga ka tuig nga huraw.

² Upod nira nga nagkakasagka an 450 nga mapahitas-on nga propeta ni Baal nga hambog nga nalakat; nangangalas gud hira kan Elias nga propeta ni Jehova. Bisan kon iginpapatay ni Rayna Jesebel an damu nga surugoon ni Jehova, marig-on nga ginkontra pa gihapon ni Elias an pagsingba kan Baal. Pero tubtob san-o niya ito mahihimo? Bangin naghunahuna an mga saserdote ni Baal nga diri gud magdadaog hi Elias tungod kay nag-uusahan la hiya. (1 Hadi 18:4, 19, 20) Kinadto liwat hi Hadi Ahab, nga nangangalas gihapon kan Elias, sakay han iya karomata.

3, 4. (a) Kay ano nga bangin nahadlok hi Elias han umabot iton makatirigamnan nga takna? (b) Ano nga mga pakiana an aton tatagdon?

³ Hirani na maeksperyensyahan ni Elias an makatirigamnan nga panhitabo ha iya kinabuhi. Samtang ginkikita niya an mga tawo nga nasagka, maaram hiya nga hirani na nira mahibaroan kon hin-o gud an mas gamhanan, kon an Dios ba o an magraot nga tawo. Ano daw la an iya inabat han umabot ito nga takna? Posible nga nahadlok hiya kay tawo la hiya nga may pagbati nga pariho ha aton. (Basaha an Santiago 5:17.) Kondi usa nga butang an aton masisiguro: Samtang napapalibotan hiya han waray pagtoo nga katawohan, han ira apostata nga hadi, ngan han parapamatay nga mga saserdote, inabat gud niya nga nag-uusahan hiya.—1 Hadi 18:22.

⁴ Kay ano nga nahingada an Israel hito nga sitwasyon? Ngan ano an imo mahibabaroan tikang hini nga asoy? Aton tagdon an susbaranan han pagtoo ni Elias ngan kon kay ano nga praktikal ito para ha aton yana.

5, 6. (a) An Israel aada ha ano nga away? (b) Kay ano nga napasina gud ni Hadi Ahab hi Jehova?

⁵ Ha kadak-an nga bahin han kinabuhi ni Elias, nakita niya an pagbalewaray  ngan pagsalikway han iya mga kahimungto ha pagsingba kan Jehova, ngan diri niya ito mababag-o. An Israel maiha na nga aada ha away butnga han putli ngan buwa nga relihiyon, butnga han pagsingba kan Jehova ngan ha mga dios han mga nasud ha palibot hito. Ha panahon ni Elias, an pagsingba ha mga dios-dios nagin kalyap pa gud.

⁶ Napasina gud ni Hadi Ahab hi Jehova. Nagin asawa niya hi Jesebel, nga anak han hadi han Sidon. Determinado hi Jesebel ha pagpasarang ha Israel han pagsingba kan Baal ngan ha pagpoo han mga nagsisingba kan Jehova. Madagmit nga naimpluwensyahan niya hi Ahab. Nagtukod hi Ahab hin templo ngan halaran para kan Baal ngan nanguna ha pagsingba hiton pagano nga dios.—1 Hadi 16:30-33.

7. (a) Kay ano nga maraot gud an pagsingba kan Baal? (b) May kalabotan ha kaihaon han huraw ha panahon ni Elias, kay ano nga makakasiguro kita nga diri nagkakasumpaki an mga asoy han Biblia? (Iupod an  kahon.)

⁷ Kay ano nga maraot gud an pagsingba kan Baal? Ginsulay ngan gindani hito an damu nga Israelita nga bumaya ha tinuod nga Dios. Mangil-ad ngan brutal liwat ito. Nag-uupod ito han prostitusyon ha templo, maglaw-ay nga seremonya, ngan pati han paghalad hin bata. Ginios hi Jehova pinaagi ha pagsugo kan Elias nga kumadto kan Ahab basi isumat nga magkakaada huraw nga magpapadayon tubtob nga ipahayag han propeta nga tapos na ito. (1 Hadi 17:1) Linabay anay an mga tuig antes nakigkita hi Elias kan Ahab ngan nagsiring nga tirukon an katawohan ngan an mga propeta ni Baal ha Bukid Carmel. *

8. Ano an iginpapasabot para ha aton yana han asoy mahitungod ha pagsingba kan Baal?

⁸ Kondi ano an iginpapasabot hini nga away para ha aton yana? Bangin hunahunaon han iba nga diri na importante an asoy mahitungod ha pagsingba kan Baal kay waray na yana mga templo ngan halaran para ha iya. Kondi ini nga asoy diri la bahin han kasaysayan. (Roma 15:4) An pulong nga “Baal” nangangahulogan hin “tag-iya” o “agaron.” Ginsidngan ni Jehova an iya katawohan nga pilion hiya sugad nga ira “baal,” o bana nga nagtatag-iya ha ira. (Isa. 54:5) Diri ka ba mauyon nga an mga tawo nag-aalagad pa gihapon ha iba-iba nga agaron, labot la ha Dios nga Makagarahum-ha-ngatanan? Kon an ira kinabuhi nakapokus ha pagpamiling hin kwarta, ha propesyon, ha kaliawan, ha katagbaw ha sekso, o ha iba nga mga dios nga ginsisingba imbes nga kan Jehova, amo ito an ira ginpipili nga agaron. (Mat. 6:24; basaha an Roma 6:16.) Sugad hin nakikita pa gihapon yana an nangunguna nga mga buhat ha pagsingba kan Baal. An pagpamalandong hiton kadaan nga away butnga kan Jehova ngan kan Baal  mabulig ha aton ha paghimo hin maaramon nga desisyon kon hin-o an aton sisingbahon.

9. (a) Kay ano nga an kahimtang han Bukid Carmel angayan nga lugar ha pagbuhayhag nga buwa an pagsingba kan Baal? (Kitaa liwat an footnote.) (b) Ano an ginsiring ni Elias ha mga tawo?

⁹ Tikang ha hitaas nga bahin han Bukid Carmel, makikita an inaagosan nga walog han Kison ha ubos tubtob ha kahirani nga Daku nga Dagat (Dagat Mediteranyo) tubtob ha mga bukid han Lebanon ha durho han norte. * Kondi samtang nasirang an adlaw hinin makatirigamnan nga takna, makikita nga maraot gud an kahimtang han tuna. Uga na an mabungahon nga tuna nga iginhatag ni Jehova hadto ha mga Israelita. Naggutak na ito tungod han duro nga sirak nga an kalurongan han katawohan han Dios an hinungdan! Samtang nagkakatirok an katawohan,  dinaop ha ira hi Elias ngan nagsiring: “Ngada san-o an iyo paghilig-hilig ha butnga hinin duduha nga hunahuna? Kon hi Jehova amo an Dios, sunod ha iya; kondi kon hi Baal, dida hito sunod ha iya.”—1 Hadi 18:21.

10. Paonan-o an mga Israelita ‘naghilig-hilig ha butnga han duduha nga hunahuna,’ ngan ano nga importante nga kamatuoran an ira hinngalimtan?

¹⁰ Ano an karuyag sidngon ni Elias han mga pulong nga “paghilig-hilig ha butnga hinin duduha nga hunahuna”? Bueno, waray masantop hito nga mga tawo nga kinahanglan hira magdesisyon kon hin-o an ira sisingbahon—hi Jehova ba o hi Baal. Naghunahuna hira nga mahimo nira mapalipay hi Baal pinaagi han ira magpakangingirhat nga rituwal ngan ha pariho nga panahon mangaro hin bulig kan Jehova nga Dios. Bangin naghunahuna hira nga hi Baal magbibendisyon han ira mga tanom ngan mga hayop, samtang hi “Jehova han mga kasundalohan” magpapanalipod ha ira ha girra. (1 Sam. 17:45) Hinngalimtan nira an importante nga kamatuoran nga diri pa gihapon nasasabtan han damu yana—nga diri kinakarawat ni Jehova an nababahin nga pagsingba. Karuyag niya nga hiya la an singbahon ngan takos hiya hito. Diri niya ginkakarawat an aton pagsingba kon nagsisingba liwat kita ha iba nga dios, nasisina pa ngani hiya hito!—Basaha an Eksodo 20:5.

11. Paonan-o an ginsiring ni Elias ha Bukid Carmel makakabulig ha aton ha pag-usisa utro han aton mga prayoridad ngan pagsingba?

¹¹ Salit ito nga mga Israelita ‘naghilig-hilig’ pariho hin tawo nga naglalakat ha duha nga aragian ha pariho nga panahon. Damu yana an nakakahimo hin pariho nga sayop, gintutugotan an iba nga “baal” nga magin bahin han ira kinabuhi ngan ginpapabay-an an ira pagsingba ha Dios. An pagsunod ha apurado nga pag-aghat ni Elias nga umundang ha paghilig-hilig makakabulig ha aton ha pag-usisa utro han aton prayoridad ngan pagsingba.

12, 13. (a) Ano nga kompetisyon an iginsuhestyon ni Elias? (b) Paonan-o naton maipapakita nga may pagsarig kita pariho kan Elias?

¹² Katapos, nagsuhestyon hi Elias hin simple nga kompetisyon. Maghihimo hin halaran an mga saserdote ni Baal ngan maghahalad dida hito; katapos, mag-aampo hira ha ira dios nga lamuyon an ira halad hin kalayo. Ito liwat an bubuhaton ni Elias. Hiya nagsiring: “Kon hin-o nga Dios an magpadara hin kalayo—amo hiya an [tinuod nga] Dios.” Maaram gud hi Elias kon hin-o an tinuod nga Dios. Ngan tungod kay marig-on gud an iya pagtoo kan Jehova, waray hiya mag-alang ha pagpauna ha mga propeta ni Baal ha paghalad. Salit nagpili hira hin baka nga ihahalad ngan nag-ampo kan Baal. *—1 Hadi 18:24, 25, Maopay nga Sumat.

 ¹³ Waray na yana mga milagro. Kondi waray magbag-o hi Jehova. Makakasarig liwat kita ha iya pariho kan Elias. Pananglitan, kon diri nauyon an iba ha igintututdo han Biblia, diri kita nahahadlok nga paunahon hira ha pagpahayag han ira gintotoohan. Pariho kan Elias, makakasarig kita nga tatadungon han tinuod nga Dios an mga butang. Ginbubuhat naton ito pinaagi ha pagsarig, diri ha aton kalugaringon, kondi ha iya giniyahan nga Pulong nga gindisenyo “ha pagtadong” ha mga butang.—2 Tim. 3:16.

14. Paonan-o gintamay ni Elias an mga propeta ni Baal, ngan kay ano?

¹⁴ An mga propeta ni Baal nagtikang paghalad ngan pagtawag ha ira dios. Hira nagsinggit: “O Baal, pamatii kami!” Pauroutro nira nga ginbuhat ito. Linabay an mga oras, “kondi waray tingog, o bisan ano nga binmaton,” siring han Biblia. Han udto na, nagtikang hi Elias pagtamay ha ira, ngan nakakainsulto nga nagsiring nga bangin sagipo hinduro hi Baal salit diri hira ginbabaton, o bangin nakaturog hiya ngan kinahanglan pukawon. “Singgit hin daku,” gin-aghat ni Elias an palso nga mga propeta. Maaram hiya nga an mga nagsisingba kan Baal diri nagsisingba ha tinuod ngan buhi nga Dios, ngan karuyag niya nga masantop ito han mga Israelita.—1 Hadi 18:26, 27.

15. Kay ano nga an ginbuhat han mga saserdote ni Baal nagpapakita nga kalurongan an pagpili hin iba nga agaron gawas kan Jehova?

¹⁵ Tungod han ginbuhat ni Elias, an mga saserdote ni Baal mas naniguro pa gud, “naninggit hira hin daku, ngan nagsamad ha ira ngahaw pinaagi han mga sipul ngan mga bangkaw, sumala han ira nababatasan, ngada nga an dugo napigsot tikang ha ira.” Pero waray nahitabo! “Waray bisan tingog, o bisan ano ha pagbaton, o waray bisan ano nga nagtagad.” (1 Hadi 18:28, 29) Oo, diri tinuod hi Baal. Hinimo-himo la hiya ni Satanas basi ipahirayo an mga tawo kan Jehova. Ha pagkamatuod, an pagpili hin iba nga agaron gawas kan Jehova nagriresulta ha kapakyasan, o kaarawdan pa ngani.—Basaha an Salmo 25:3; 115:4-8.

16. (a) Ano an bangin iginpahinumdom ha mga Israelita han pag-ayad ni Elias ha altar ni Jehova ha Bukid Carmel? (b) Paonan-o dugang nga iginpakita ni Elias an iya pagsarig kan Jehova?

¹⁶ Han tikagab-i na, turno na ni Elias ha paghalad. Iya gin-ayad an halaran para kan Jehova, nga posible nga gin-guba han mga nakontra ha putli nga pagsingba. Gumamit hiya hin 12 nga bato, bangin  ha pagpahinumdom ha napulo-ka-tribo nga nasud han Israel nga obligado pa gihapon hira ha pagsunod han Balaud nga iginhatag ha 12 nga tribo. Katapos, iya ginbutang an iya halad ngan gintakbohan ito hin damu nga tubig nga posible nga tikang ha kahirani nga Dagat Mediteranyo. Naghimo pa ngani hiya hin kali ha palibot han halaran ngan ginpuno ito hin tubig. Daku gud an pagsarig ni Elias kan Jehova kay iya iginhatag ha mga propeta ni Baal an ngatanan nga bentaha ha paghalad, samtang an ngatanan nga disbentaha iginhatag niya kan Jehova.—1 Hadi 18:30-35.

17. Paonan-o iginpakita han pag-ampo ni Elias an iya mga prayoridad, ngan paonan-o naton hiya masusubad kon kita nag-aampo?

¹⁷ Han andam na an ngatanan, nag-ampo hi Elias. Simple an iya pag-ampo pero matin-aw nga nagpapakita ito han iya mga prayoridad. Siyahan, karuyag niya ipakilala nga hi Jehova, diri hi Baal, an “Dios ha Israel.” Ikaduha, karuyag niya hibaroan han ngatanan nga surugoon la hiya ni Jehova; an ngatanan nga himaya ngan dungog sadang ihatag ha Dios. Ikatulo, iginpakita niya nga nagtatagad pa gihapon hiya ha iya mga igkasi-Israelita tungod kay karuyag gud niya makita nga ‘ibalik [ni Jehova] an ira kasingkasing.’ (1 Hadi 18:36, 37) Bisan pa han ngatanan nga kakurian nga resulta han ira pagkadiri-matinumanon, hinigugma la gihapon hira ni Elias. Nakikita ba liwat ha aton personal nga pag-ampo nga mapainubsanon kita, nga karuyag naton pasidunggan an ngaran ni Jehova ngan napaid ha iba nga nagkikinahanglan hin bulig?

18, 19. (a) Paonan-o ginbaton ni Jehova an pag-ampo ni Elias? (b) Ano an iginsugo ni Elias ha mga Israelita, ngan kay ano nga diri takos kalooyan an mga saserdote ni Baal?

¹⁸ Antes mag-ampo hi Elias, bangin naghuhunahuna an mga tawo kon palso ba nga dios hi Jehova pariho kan Baal. Kondi katapos niya mag-ampo, hinbaroan dayon nira an baton. An asoy nasiring: “Dida hito an kalayo ni Jehova pinmatinhulog, ngan lamuyon an halad nga sinunog, ngan an sungo, ngan an mga bato, ngan an tapotapo, ngan laklakon an tubig nga nakada ha kali.” (1 Hadi 18:38) Urusahon gud nga baton! Ano an ginbuhat han katawohan?

¹⁹ “Hi Jehova, hiya amo an Dios; hi Jehova, hiya amo an Dios,” sininggit hira ngatanan. (1 Hadi 18:39) Hito nga takna, nakita nira an kamatuoran. Kondi diri ito nagpapasabot nga may pagtoo na hira. Ha pagkamatuod, diri ito kapahayagan hin pagtoo kay ginkarawat la nira hi Jehova sugad nga tinuod nga Dios katapos makita an kalayo tikang  ha langit sugad nga baton han pag-ampo. Salit ginhangyo hira ni Elias nga ipakita an ira pagtoo ha iba nga paagi. Ginsugo niya hira nga sundon an Balaud ni Jehova nga maiha na unta nira nga ginbuhat. An Balaud nasiring nga sadang patayon an buwa nga mga propeta ngan an mga magsiringba ha dios-dios. (Deut. 13:5-9) Ini nga mga saserdote ni Baal kaaway gud ni Jehova ngan tinuyo nga nakontra ha Iya mga katuyoan. Takos ba hira kalooyan? Aw, nalooy ba hira ha inosente nga kabataan nga ginsunog ngan iginhalad kan Baal? (Basaha an Proberbios 21:13; Jer. 19:5) Ito nga mga tawo diri gud takos kalooyan! Salit nagsugo hi Elias nga patayon hira, ngan ginpamatay gud hira.—1 Hadi 18:40.

20. Kay ano nga waray basihan an ginkakabarak-an han mga kritiko yana mahitungod ha pagpatay ha mga saserdote ni Baal?

²⁰ An mga kritiko yana bangin diri nauyon ha nahitabo katapos han kompetisyon ha Bukid Carmel. An pipira nga tawo bangin nababaraka nga gamiton ito han mga panatiko ha relihiyon nga pasangil nga husto an pagbuhat hin kamadarahog basta para ha relihiyon. Ngan makasurubo, damu yana an nagbubuhat hito. Kondi diri panatiko hi Elias. Gin-gamit la hiya ni Jehova basi ipadapat an Iya husto nga paghukom. Dugang pa, maaram an tinuod nga mga Kristiano nga diri nira mahimo buhaton an ginbuhat ni Elias nga pagpatay ha magraot. Lugod, ginsusunod nira an prinsipyo ha ginsiring ni Jesus kan Pedro: “Itakob an imo espada kay an ngatanan nga nagamit hin espada, mamamatay pinaagi hin espada.” (Mat. 26:52) Ha tidaraon, gagamiton ni Jehova an iya Anak ha pagpadapat han iya hustisya.

21. Kay ano nga maopay nga ehemplo hi Elias para ha tinuod nga mga Kristiano yana?

²¹ Responsabilidad han tinuod nga Kristiano nga ipakita an pagtoo ha paagi han iya pagkinabuhi. (Juan 3:16) Usa nga paagi ha pagbuhat hini amo an pagsubad ha matinumanon nga kalalakin-an, pariho kan Elias. Hi Jehova gud la an iya ginsingba, ngan gin-aghat niya an iba nga buhaton liwat ito. Maisugon nga ginbuhayhag niya an buwa nga relihiyon nga gin-gamit ni Satanas basi ipahirayo an mga tawo kan Jehova. Ngan sinarig hiya kan Jehova ha pagtadong han mga butang imbes nga ha iya kalugaringon nga abilidad ngan karuyag. Oo, gindepensahan ni Elias an putli nga pagsingba. Hinaot subaron naton ngatanan an iya pagtoo!