RAHABA o ṱodzimela nga fasiṱere ḽa nnḓu yawe musi ḓuvha ḽi penyaho ḽa nga matsheloni ḽo ṱavha Yeriko. Mmbi i vutshelaho yo vha yo kuvhangana henefho nnḓa—mmbi ya Vhaisiraele. Musi vha tshi thoma u mona na wonoyu muḓi, ha duba buse nahone ha pfala mibvumo ya dziphalaphala.

Yeriko ho vha hu haya ha Rahaba; o vha a tshi ḓivha zwiṱaraṱa, dzinnḓu, mimakete yo ḓalaho vhathu na mavhengele a re henefho. O vha a tshi ḓivha vhathu vha henefho zwavhuḓi. O vha a tshi kona u vhona nyofho dza vhenevho vhathu dzi tshi hulela samusi Vhaisiraele vho vha vha tshi khou bvela phanḓa na wonoyo mukhuvha u songo ḓoweleaho—vha tshi mona na muḓi luthihi nga ḓuvha. Musi mubvumo wa phalaphala dzavho u tshi pfala zwiṱaraṱani na zwifhaṱoni zwa Yeriko, Rahaba o vha e si na nyofho nahone a songo fulufhuwa u fana na vhathu vha henefho.

Rahaba o zwi vhona musi mmbi i tshi thoma u mona na muḓi nga ḓuvha ḽa vhusumbe nga matsheloni. O vhona vhotshifhe vha tshi lidza phalaphala vhukati ha maswole a Isiraele vho hwala mbulungelo khethwa ine ya imela u vha hone ha Mudzimu wavho Yehova. Ri nga vhona Rahaba nga maṱo a muhumbulo o vhea zwanḓa zwawe kha thambo tswuku yo ṋembeledzwaho kha fasiṱere ḽa nnḓu yawe, ye ya vha i tshi vhonala nga nnḓa ha mbondo khulu dza Yeriko. Yeneyo thambo yo humbudza Rahaba nga ha fulufhelo ḽa uri ene na vha muṱa wawe vha ḓo ponyoka ndozwo ya wonoyo muḓi. Naa Rahaba o vha e mufheṱi? Hu si kha Yehova; o vha a tshi mu dzhia sa mufumakadzi a re na lutendo lu swayeaho. Kha ri humele mathomoni a mafhungo a Rahaba ri vhone zwine ra nga zwi guda khae.

Rahaba o vha e phombwe. Zwenezwo zwo mangadza vhaṅwe vhaṱalutshedzi vha Bivhili vha tshifhingani tsho fhiraho, lwe vha humbula u nga u sokou vha mushumi nḓuni ya vhaeni. Naho zwo ralo, Bivhili i bvisela zwithu khagala nahone a i dzumbi ngoho ya mafhungo. (Yoshua 2:1; Vhaheberu 11:31; Yakobo 2:25) Kha Vhakanana, zwe Rahaba a vha a tshi zwi ita zwo vha zwi tshi ṱanganedzea. Naho zwo ralo, mvelele i nga si kone u fhelisa luvalo, vhukoni ha u ṱalukanya vhuḓi na vhuvhi he ra ṋewa nga Yehova. (Vharoma 2:14, 15) Khamusi Rahaba o vha a tshi shoniswa nga matshilele awe. Khamusi u fana na vhunzhi ha vhathu ṋamusi vhane vha tshila nga nḓila i fanaho, o vhona u nga u fanela u ita zwenezwo u itela u ṱhogomela muṱa wawe.

A zwi timatimisi uri Rahaba o vha a tshi ṱoḓa vhutshilo ha khwine. Shangohaya ḽawe ḽo vha ḽo ḓala vhuvemu, u ḓifara luvhi, u katela na u ita zwa vhudzekani na shaka ḽa tsini na u ita zwa vhudzekani na tshipuka. (Levitiko 18:3, 6, 21-24) U anda ha vhuvhi ho raloho kha ḽeneḽo shango ho itiswa nga vhurereli. Thembeleni ho vha ho ḓala vhupombwe na u gwadamela midzimu i sili i ngaho sa Bali na Moloxo ine ya katela u fhiswa ha vhana vha tshi kha ḓi tshila muliloni wa tshiṱhavhelo.

Yehova o vha a tshi khou vhona zwoṱhe zwe zwa vha zwi tshi khou itea Kanana. Zwi re zwone ndi uri nga nṱhani ha vhuvhi vhunzhi he ha vha hu tshi khou itea kha Vhakanana, Yehova o ri: “Shango ḽo no vha ḽa dzitshikha; vhutshinyi haḽo ndi ḓo vhu vhila. Shango ḽi ḓo ṱanza vhenevho vhaṋe vhaḽo.” (Levitiko 18:25) “Vhutshinyi haḽo” ho vha hu tshi katela mini? Nga u tou angaredza, Mudzimu o vha o fulufhedzisa Vhaisiraele uri: “Yehova Mudzimu wau u ḓo pandela idzo dzitshakha  nga luthihi nga luthihi.” (Doiteronomio 7:22) Maḓanani a miṅwaha o fhiraho, Yehova o fulufhedzisa muṱa wa Abrahamu shango, nahone ‘Mudzimu ha zwifhi.’—Tito 1:2; Genesi 12:7.

Naho zwo ralo, Yehova o dovha a amba uri zwiṅwe zwigwada kha ḽeneḽo shango zwo vha zwi tshi fanela u fheliswa lwa tshoṱhe. (Doiteronomio 7:1, 2) Sa “Muhaṱuli wa mashango” o lugaho, o vha o no ṱolisisa mbilu iṅwe na iṅwe nahone a tshi ḓivha zwavhuḓi nḓila ya u shandula vhuvhi havho. (Genesi 18:25; 1 Koronika 28:9) Zwo vha zwi hani kha Rahaba u tshila kha ḽeneḽo shango ḽo tshinyalaho? Ri nga tou humbulela nḓila ye Rahaba a ḓipfa ngayo musi a tshi pfa nga ha Vhaisiraele. O vha o zwi pfa uri Mudzimu wa Vhaisiraele o livhisa vhathu vhawe—lushaka lwa dziphuli lwo tsikeledzeaho—u kunda mmbi ya Egipita, mmbi ye ya vha i na maanḓa u fhira dzoṱhe nga tshenetsho tshifhinga. Zwino Isiraele ḽo vha ḽi tshi vho ṱoḓa u vutshela Yeriko! Fhedzi, vhathu vha ḽeneḽo shango vho bvela phanḓa na vhuvhi havho. Ri nga kona u vhona uri ndi ngani Bivhili i tshi amba nga ha Vhakanana vha misini ya Rahaba sa “vhe vha vha vha sa thetshelesi.”—Vhaheberu 11:31.

Rahaba o vha o fhambana na vhaṅwe vhathu. Lwa miṅwaha yo fhiraho, a nga vha o humbula nga ha zwithu zwe a zwi pfa nga ha Vhaisiraele na Mudzimu wavho Yehova. O vha o fhambana tshoṱhe na midzimu ya Vhakanana! O vha e Mudzimu we a vha a tshi lwela vhathu vhawe nṱhani ha u vha vhaisa, we a kunakisa vhuḓifari ha vhagwadameli vhawe nṱhani ha u vha dzhiela fhasi. Onoyo Mudzimu u dzhia vhafumakadzi sa vha re vha ndeme, hu si sa zwishumiswa zwa u ita zwa vhudzekani, zwine zwa fanela u rengiwa, u rengiswa, na u nyadziwa vhurerelini vhu nengisaho. Musi Rahaba a tshi pfa uri Vhaisiraele vho gammba seli ha Yorodane, vho ḓiimisela u vutshela, a nga kha ḓi vha o tshuwiswa nga zwe zwenezwo zwa vha zwi tshi amba zwone kha vhathu vha shango ḽa hawe. Naa Yehova o ṱhogomela zwithu zwavhuḓi zwe Rahaba a zwi ita?

Ṋamusi hu na vhathu vhanzhi vha ngaho Rahaba. Vha ḓipfa vho itelwa tshimbevha, vha sa koni u ṱutshela matshilele ane a vha ita uri vha ḓipfe vha tshi nyadzea nahone vha songo takala; vha pfa u nga a hu na muthu ane a vha dzhiela nṱha kana u vha dzhia vhe vha ndeme. Mafhungo a Rahaba a ri khuthadza na u ri humbudza uri a hu na na muthihi washu ane Mudzimu a si mu vhone. Naho ri tshi nga ḓipfa ro kulea nungo lungafhani, ha ho “kule na muṅwe na muṅwe washu.” (Mishumo 17:27) U tsini na riṋe, o lugela na u ḓiimisela u ṋea fulufhelo muṅwe na muṅwe ane a sumbedza lutendo khae. Naa Rahaba o ita zwenezwo?

Ḽiṅwe ḓuvha musi Vhaisiraele vha sa athu mona na muḓi wa Yeriko, vhaṅwe vhanna vhavhili vha sa ḓivhei vho ḓa nḓuni ya Rahaba. Vhenevho vhanna vhavhili vho vha vho lavhelela u fhira henefho vha songo vhoniwa, fhedzi kha wonoyo muḓi vhathu vhanzhi vho vha vho fhaṱuwa u itela u vhona ṱholi dzi bvaho kha Vhaisiraele. Rahaba a nga vha o ṱavhanya u vha ḓivha. Zwo vha zwo ḓowelea uri vhanna vha sa ḓivhei vha ḓe nḓuni yawe, fhedzi vhenevho vhanna vhavhili vho vha vha tshi khou tou ṱoḓa vhulalo fhedzi—hu si vhupombwe.

Zwi re zwone ndi uri vhenevha vhanna vhavhili vho vha vhe ṱholi dzi bvaho gammbani ya Vhaisiraele. Mulanguli wavho, Yoshua o vha o vha ruma uri vha ye u ṱola nungo na vhushayanungo ha vhathu vha muḓi wa Yeriko. Wonoyu wo vha u muḓi wa u thoma wa Kanana we Vhaisiraele vha vha vha tshi fanela u u vutshela,  nahone zwi nga kha ḓi itea uri wo vha u wone une wa vha na maanḓa u fhira yoṱhe. Yoshua o vha a tshi ṱoḓa u ḓivha zwe ene na mmbi yawe vha vha vha tshi ḓo sedzana nazwo. A zwi timatimisi uri dzenedzo ṱholi dzo khetha nnḓu ya Rahaba nga khole. Vhathu vha sa ḓivhei vho vha vha tshi nga kha ḓi sa ṱhogomelwa musi vha tshi dzhena nḓuni ya phombwe. Khamusi dzenedzo ṱholi dzo vha dzi na fulufhelo ḽa uri dzi nga kha ḓi pfa mafhungo a ndeme.

Bivhili i amba uri Rahaba o “ṱanganedza vhaḓinḓa zwavhuḓi.” (Yakobo 2:25) O vha ṱanganedza nḓuni yawe naho o vha e na mbilaelo dza uri vho vha vhe vhonnyi na uri vho ḓela mini, fhedzi o vha ṋea vhulalo. Khamusi o vha o lavhelela u guda zwinzhi nga ha Mudzimu wavho Yehova.

Nga u ṱavhanya, vhaḓinḓa vha khosi ya Yeriko vho mbo ḓi swika! Ho vha ho no ya phungo ya uri ṱholi dzi bvaho Isiraele dzo ya nḓuni ya Rahaba. Rahaba o vha a tshi ḓo ita mini? Arali a vhe o tsireledza dzenedzo ṱholi mbili, o vha a tshi nga kha ḓi vhea vhutshilo hawe na ha muṱa wawe khomboni. Vhathu vha Yeriko vho vha vha tshi ḓo vha vhulaha vhoṱhe arali a tsireledza eneo maswina. Kha ḽiṅwe sia, a zwi timatimisi uri zwino Rahaba o vha a tshi vho ḓivha vhenevho vhanna. Arali o vha a tshi vho zwi ḓivha uri Yehova ndi Mudzimu wa khwine vhukuma u fhira wawe, tshenetsho tsho vha tshi tshi nga vha tshibuli tsha uri a ime na Yehova.

Rahaba o vha a si na tshifhinga tshinzhi tsha u humbula, fhedzi o vha o ṱalifha nahone a dzhia vhukando nga u ṱavhanya. O dzumba dziṱholi vhukati ha khaṱha dza nnzi dze dza vha dzo anewa nṱha ha ṱhanga ya nnḓu yawe u itela uri dzi ome. Nga murahu ha zwenezwo, a amba na vhaḓinḓa vha khosi, a ri: “Zwo ralo; avho vhanna vho vha vho ḓa fhano hanga, nṋe ndí sa ḓivhi he vha bva hone. Vho ṱuwa ḽí tshi vhó swifhala, hú tshi pfi khoro dzi a valiwa; he vha ya hone ’thi hu ḓivhi. Ṱavhanyani ni vha tovhele; ni ḓo vha fara.” (Yoshua 2:4, 5) Edzani u humbula Rahaba o ima phanḓa ha vhaḓinḓa vha khosi. O ḓivhudzisa arali vha tshi kona u zwi vhona uri o tshuwa.

Maano awe o shuma! Vhaḓinḓa vha khosi vho gidima vha tshi livha thungo ya mulambo wa Yorodane. (Yoshua 2:7) Rahaba u fanela u vha o ḓipfa o vhofholowa vhukuma. A tshi shumisa maano a leluwaho, o xedza vhanna vhe vha vha vha tshi ṱoḓa u vhulaha dziṱholi, vhe vha vha vha songo fanela u ḓivha ngoho nahone a tshidza vhashumeli vha Yehova vha si na mulandu.

Rahaba o mbo ḓi ya nṱha ha ṱhanga ya nnḓu yawe nga u ṱavhanya nahone a vhudza ṱholi mbili zwe a zwi ita. O dovha a vha dzumbululela mafhungo a ndeme a uri vhathu vhahawe vho vha vho kulea nungo nahone vha tshi ofha vhavutsheli. Eneo mafhungo maḓifha a fanela u vha o nyanyula dzenedzo ṱholi. Vhenevho Vhakanana vhavhi vho vha vha tshi khou thoma u ofha maanḓa a Yehova, Mudzimu wa Vhaisiraele! Rahaba o dzumbulula zwiṅwe zwithu zwine zwa vha zwa ndeme vhukuma kha riṋe. O ri: “Yehova Mudzimu waṋu ndi Ene Mudzimu wa zwa ngei ṱaḓulu na  fhano fhasi.” (Yoshua 2:11) Zwe a zwi pfa nga ha Yehova zwo mu funza uri u fanela u fulufhela Mudzimu wa Vhaisiraele. O vha na lutendo kha Yehova.

Rahaba, o vha e na vhungoho ha uri Yehova u ḓo ita uri vhathu vhawe vha kunde. Nga zwenezwo, a humbela u khathutshelwa, nahone a humbela uri ene na muṱa wawe vha tsireledzwe. Dzenedzo ṱholi dzo tenda, dza amba uri Rahaba a vhe na tsha khanani nahone a nembeledze thambo tswuku fasiṱereni ḽa nnḓu yawe u itela uri maswole a tsireledze ene na muṱa wawe.—Yoshua 2:12-14, 18.

Hu na zwithu zwa ndeme zwine ra nga zwi guda kha lutendo lwa Rahaba. Samusi Bivhili i tshi sumbedza, “muthu u tenda musi o no pfa.” (Vharoma 10:17) O vha o pfa mivhigo i pfalaho ya maanḓa na khaṱulokwayo ya Yehova Mudzimu, nga zwenezwo, a mbo ḓi vha na lutendo na fulufhelo khae. Ṋamusi ri na nḓivho yo engedzeaho nga ha Yehova. Naa ri ḓo ṱoḓa u mu ḓivha na u vha na lutendo khae u ya nga zwine ra zwi guda Ipfini ḽawe Bivhili?

Ṱholi mbili dzo tevhela nyeletshedzo ya Rahaba, dza tsela fhasi dzi tshi shumisa thambo yo nembelelaho kha luvhondo lwa nnḓu yawe nahone dza ṱavhanya dza shavhela thungo ya dzithavhani. Ho vha hu na mabako manzhi mabamani a re thungo ya devhula ha muḓi wa Yeriko, he ṱholi dza vha dzi tshi nga dzumbama hone u swikela ho no tsireledzea u humela gammbani ya Vhaisiraele na mafhungo maḓifha e dza a wana kha Rahaba.

Nga murahu, vhathu vha Yeriko vho tshuwa vhukuma musi vha tshi pfa uri Yehova o imisa maḓi a Mulambo wa Yorodane nga lwa vhuṱolo, nahone Vhaisiraele vha pfuka nga ho omaho. (Yoshua 3:14-17) Fhedzi kha Rahaba, eneo mafhungo o mu ṋea vhuṱanzi ho engedzeaho ha uri o ita phetho yavhuḓi nga u sumbedza lutendo kha Yehova.

Maḓuvha a uri Vhaisiraele vha mone na muḓi wa Yeriko o mbo ḓi swika—vho mona na wonoyo muḓi ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe lwa maḓuvha a rathi. Zwino ho vha ho no swika ḓuvha ḽa vhusumbe, nahone ḽo vha ḽo fhambana na maṅwe. Samusi zwo ambiwa mathomoni a ino thero, u mona na muḓi zwo thoma nga matsheloni nahone musi mmbi yo no mona na muḓi luthihi, yo mbo ḓi bvela phanḓa i tshi mona na Yeriko lunzhi-lunzhi. (Yoshua 6:15) Vhaisiraele vho vha vha tshi khou ita mini?

Mafheleloni, musi mmbi yo no mona lwa vhusumbe nga ḓuvha ḽa vhusumbe, yo mbo ḓi litsha u mona na muḓi. A ho ngo tsha pfala mibvumo ya dziphalaphala. Ho mbo ḓi tou duu! Vhathu vha wonoyo muḓi vho vha vho tshuwa vhukuma. Nga zwenezwo, u ya nga ndaela ya Yoshua, mmbi ya Isiraele ya ṱavha mikosi lwa u tou thoma, wa tou vha mukosi muhulu. Naa vhalindi vhe vha vha vhe nṱha ha mbondo dza Yeriko vho humbula uri zwenezwo zwo vha zwi muṅwe mufuda u songo ḓoweleaho wa mvutshelo, kana yo vha i tshi sokou vha phosho zwayo? Arali vho humbula nga u ralo, a vho ngo zwi humbula zwavhuḓi. Mbondo khulwane dzo mbo ḓi thoma u dzinginyea. Dzo dzinginyea, dza fhandekana nahone dza wela fhasi! Naho zwo ralo, musi buse ḽo no fhela, ho sala ho ima tshipiḓa tshithihi tsha luvhondo. Nnḓu ya Rahaba yo sala yo ima nga nṱhani ha lutendo lwo khwaṱhaho lwe a vha e nalwo. Edzani u humbula nḓila ye a ḓipfa ngayo musi a tshi vhona nḓila ye Yehova a mu tsireledza ngayo! * Muṱa wawe wo tsireledzwa!—Yoshua 6:10, 16, 20, 21.

Vhaisiraele vho ṱhonifha Rahaba nga nṱhani ha lutendo lwawe. Musi vha tshi vhona nnḓu yawe yo ima i yoṱhe, vho zwi ḓivha uri Yehova o vha a tshi khou tikedza onoyo mufumakadzi. Ene na muṱa wawe vho ponyoka u fheliswa ha wonoyo muḓi muvhi. Nga murahu ha nndwa, Rahaba o tendelwa u dzula tsini na mishasha ya Vhaisiraele. Nga u ya ha tshifhinga, Rahaba o vha tshipiḓa tsha Vhayuda. A vhingwa nga munna ane a pfi Salama. Murwa wavho, Boasi, o aluwa a vha munna a re na lutendo lu swayeaho. O vhinga Ruthe wa Mumoaba. * (Ruthe 4:13, 22) Ho bebwa Khosi Davida, nahone nga murahu ha bebwa Messia ane a vha Yesu Kristo muṱani wa Rahaba we wa vha u na lutendo lu swayeaho vhukuma.—Yoshua 6:22-25; Mateo 1:5, 6, 16.

Mafhungo a Rahaba a ri sumbedza uri a hu na muthu ane a si vhe wa ndeme kha Yehova. U ri vhona roṱhe, u a kona u vhona zwi re mbiluni dzashu, nahone u a takala musi a tshi vhona uri ri na lutendo, samusi o kona u ṱhogomela lutendo lwa Rahaba. Lutendo lwawe lwo ita uri a dzhie vhukando. Samusi Bivhili yo amba, o ‘pfi o luga zwi tshi bva kha mishumo.’ (Yakobo 2:25) Ndi vhuṱali vhukuma lungafhani u edzisa lutendo lwawe!