Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Ivyo Mungachita Para Mwamba Kusuzgika Maghanoghano Chifukwa cha Muliri

Ivyo Mungachita Para Mwamba Kusuzgika Maghanoghano Chifukwa cha Muliri

 Kasi muliri wa COVID-19 wamupangiskani kuti mujipulikenge ŵakuvuka chomene? Para ni nthena, manyani kuti muli mwekha yayi. Kwa myezi yinandi sono, ŵanthu pa charu chose chapasi ŵasintha vinthu vinandi pa umoyo wawo chifukwa cha muliri wakofya uwu. Dr. Hans Kluge, uyo ni Mulara wa wupu wa World Health Organization ku Europe wakati, ŵanthu ŵanandi “ŵajinora vinthu vinandi vyakuzirwa na chilato chakuti ŵachepeskeko kuthandazgika kwa matenda agha gha COVID-19. Nakuti para vyaŵa nthena ntchipusu kuti wamunthu wambe kuleka kukondwa na kukhalira waka kudandawura.”

 Para mwamba kusuzgika maghanoghano chifukwa cha muliri, kutaya mtima yayi. Baibolo likovwira ŵanthu ŵanandi chomene kuti ŵalutilire kuŵa ŵakukondwa nangauli ŵakukhala mu nyengo zakusuzga izi. Namweso lingamovwirani.

 Kasi kusuzgika maghanoghano chifukwa cha muliri ni vichi?

 Kusuzgika maghanoghano chifukwa cha muliri, ni umo ŵanthu ŵakujipulikira chifukwa cha vinthu ivyo vyasintha pa umoyo wawo mu nyengo ya muliri kweniso wofi uwo ŵangaŵa nawo pakughanaghanira umo vinthu vizamuŵira munthazi. Nangauli ŵanthu ŵakupambana umo ŵangachitira para ŵali na suzgo ili, kweni kanandi vimanyikwiro vyakuti munthu wakusuzgika maghanoghano chifukwa cha muliri vikuyanako na ivi:

  •   Kuleka kukondwa

  •   Kusinthasintha pa nkhani ya kalyero na kugona

  •   Ukali

  •   Kwenjerwa na vinthu vyakuti vingachitika mwambura kusuzga

  •   Kusuzgikira kuŵikako mahara ku ivyo ukuchita

  •   Kuŵa na maghanoghano ghakuti kulijeso kawemi

 Chifukwa wuli suzgo ili ni nkhani yamaseŵera yayi?

 Suzgo ili lingaŵika umoyo withu kweniso wa ŵanji pa ngozi. Para tingaleka kuŵa maso, mbwenu pachoko na pachoko tingamba kusulako ulongozgi wa umo tingajivikililira ku muliri uwu wa COVID-19. Mukuluta kwa nyengo, tingaleka kuŵikako mahara ku muliri uwu, nanga vingaŵa kuti ukulutilira kuthandazgika kweniso kukoma ŵanthu. Pakuti tavuka kukhala mwakulondezga malango, mbwenu tingamba kukhumba kuchita vinthu mwakufwatuka, ivyo vingaŵika umoyo withu na wa ŵanji pa ngozi.

 Mu nyengo zakusuzga izi, ŵanandi ŵajiwonera ŵekha kufiskika kwa mazgu gha mu Baibolo ghakuti: “Usange ukulopwa mu zuŵa la soka, nkhongono zako ziŵenge zichoko.” (Zintharika 24:10) Baibolo lili na fundo ziwemi izo zingatovwira kulimbana na masuzgo pa umoyo withu, kusazgapo muliri uwu.

 Kasi ni fundo wuli za mu Baibolo izo zingamovwirani kulimbana na suzgo ili?

  •   Mukhalenge mwakutalikirana na ŵanji—kweni kujipatura yayi

     Fundo ya mu Baibolo: “Mubwezi wanadi . . . wali kubabikira kovwira mu suzgo.”​—Zintharika 17:17.

     Kuzirwa kwake: Ŵabwezi ŵanadi ŵakutikhozga. (1 Ŵatesalonika 5:11) Kweni para tikutemwa kujipatura na kukhala kwatekha nyengo yitali, umoyo withu ungaŵa pa ngozi.—Zintharika 18:1.

     Yezgani fundo iyi: Nyengo zose muyowoyeskanenge na ŵabwezi ŵinu pa foni, imelu, mameseji na nthowa zinyake. Para vinthu vikwenda makora yayi zuŵa ilo, phaliraniko ŵanyinu ndipo muyowoyeskanenge nawo kaŵirikaŵiri kuti mumanye umo ŵaliri. Ŵaphaliraniko ivyo vikumovwirani kuti mulutilire kukondwa mu nyengo ya muliri iyi. Sangani nthowa izo mungalongolera lusungu ku ŵanji, ivyo vimovwiraninge kuti mose mujipulikeko makora.

  •   Muŵe na vyakuchita vyakupambanapambana

     Fundo ya mu Baibolo: “Mugwiliskirenge ntchito makora nyengo yinu.”​—Ŵaefeso 5:16.

     Kuzirwa kwake: Para mukugwiliskira ntchito makora nyengo yinu, vimovwiraninge kuti mulutilire kukondwa na kuleka kwenjerwa chomene.​—Luka 12:25.

     Yezgani fundo iyi: M’malo mwa kuŵika mtima pa ivyo mungachitaso yayi, ghanaghanirani vinthu viwemi ivyo mungachita pasono. Mwachiyelezgero, kasi pali ntchito zinyake izo mungakwaniska kuchita pasono panji vinthu vinyake waka ivyo mungatemwa kuchita? Kasi mungamalira nyengo yitali kuchezga na mbumba yinu?

  •   Lutilirani kulondezga ndondomeko yinu

     Fundo ya mu Baibolo: “Vinthu vyose vichitike . . . mu ndondomeko.”​—1 Ŵakorinte 14:40.

     Kuzirwa kwake: Ŵanthu ŵanandi ŵakujipulika makora para ŵali na ndondomeko yakuchitira vinthu.

     Yezgani fundo iyi: Pangani ndondomeko iyo yikukolerana na umo vinthu viliri pasono. Patulani nyengo yakuchitira vinthu vya ku sukulu, ntchito, na ntchito za pa nyumba, kweniso nyengo yakuti muchitirenge vinthu vyauzimu. Lembaniso vinthu vinyake vyakovwira pa umoyo winu, nga kuchezga na mbumba yinu, kutembeya kuwaro kwa nyumba yinu na maseŵera ghakukhozga thupi. Nyengo na nyengo muyiwonengeso ndondomeko yinu na kusintha apo mphakwenelera.

  •   Para nyengo yasintha, namwe musinthenge vyakuchita vinu

     Fundo ya mu Baibolo: “Munthu wakuchenjera wakuwona ulwani na kubisama.”​—Zintharika 22:3.

     Kuzirwa kwake: Kuyana na uko mukukhala, para nyengo yasintha vingakhwaskaso umo mukachitiranga vinthu vinyake nga nkhutembeya kuti mukasange tumphepo tuwemi na zuŵa ivyo vikovwira kuti muŵe na umoyo uwemi.

     Yezgani fundo iyi: Para nyengo yakuzizima yafika, yezgani kusintha vinthu vinyake mu chipinda panji malo ghinu gha ntchito mwakuti ungweru wa zuŵa ufikenge. Sangani vyakuchita vinyake vyakuti vimovwirani kukatembeya kuwaro nanga kungaŵa kuti kukuzizima. Para mungafiska, sangani vyamphepo ivyo vingamovwirani kukhala nyengo yitali kuwaro kwa nyumba.

     Para nyengo ya chithukivu yafika, ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa kutembeya kuwaro kwa nyumba zawo, ntheura mukwenera kuŵa maso. Sankhani uko mulutenge, ndipo mukwenera kuwoneseska kuti nyengo iyo mulutirenge mwamusanga ŵanthu ŵanandi chomene yayi.

  •   Lutilirani kulondezga malango ghakujivikilira ku muliri wa COVID-19

     Fundo ya mu Baibolo: “Chindere chikupwelerako yayi ndipo chikujithemba.”​—Zintharika 14:16.

     Kuzirwa kwake: Muliri wa COVID-19 ngwakofya chomene, ndipo tingatora matenda agha usange taleka kuŵa maso.

     Yezgani fundo iyi: Nyengo zose muwonenge malango agho ghaŵikika ndipo mujisandenge usange muchali kulutilira kughalondezga. Ŵikani mtima pa umo vyakuchita vinu vingakhwaskira imwe, ŵamumbumba mwinu, na ŵanji.

  •   Khozgani ubwezi winu na Chiuta

     Fundo ya mu Baibolo: “Sendelerani kwa Chiuta, ndipo iyo wasendelerenge kwa imwe.”​—Yakobe 4:8.

     Kuzirwa kwake: Chiuta wangamovwirani kuzizipizga suzgo la mtundu uliwose.—Yesaya 41:13.

     Yezgani fundo iyi: Zuŵa lililose muŵerengenge mazgu gha Chiuta, Baibolo. Ndondomeko ya kuŵerenga Baibolo yingamovwirani chomene.

 Para mungatemwa, mungafumba Ŵakaboni ŵa Yehova kuti mumanye ivyo mungachita kuti namwe musangenge chandulo na ndondomeko iyo ŵapanga yakulutilira kuwungana mu nyengo ya muliri wa COVID-19 iyi. Mwachiyelezgero, Ŵakaboni pa charu chose ŵakugwiliskira ntchito mapulogiramu ghanyake gha pa kompyuta (videoconferencing) kuti ŵachite maungano gha mpingo, Chikumbusko cha nyifwa ya Yesu Khristu, na ungano wachigaŵa.

 Mavesi gha mu Baibolo agho ghangawovwira pa suzgo ili

 Yesaya 30:15: “Musangenge nkhongono chifukwa cha kukhala mwakufwasa na kugomezga.”

 Ng’anamuro lake: Para tikugomezga ulongozgi wa Chiuta, vitovwirenge kuti tikhale mwakufwasa mu nyengo zakusuzga izi.

 Zintharika 15:15: “Mazuŵa ghose gha munthu wakusuzgika ngaheni, kweni munthu wa mtima wakusangwa wakuŵa na chiphikiro nyengo zose.”

 Ng’anamuro lake: Para tikuŵika mtima pa vinthu viwemi vitovwirenge kuti tilutilire kuŵa ŵakukondwa nanga ni mu nyengo zakusuzga izi.

 Zintharika 14:15: “Munthu muzeleza wakugomezga mazgu ghalighose, kweni wakuchenjera wakulanguruka pa mendero ghake ghose.”

 Ng’anamuro lake: Mupulikirenge ulongozgi wakufuma ku ŵa vyaumoyo, lekani kuchimbilira kughanaghana kuti ulongozgi uwo mwapika ngwambura kukhumbikwa.

 Yesaya 33:24: “Pazamuŵavya munthu wakukhala mu charu uyo wazamuti: ‘Nalwara.’”

 Ng’anamuro lake: Chiuta wakulayizga kuti wafumiskengepo ulwari wa mtundu uliwose.