Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

VYARU NA ŴANTHU

Charu cha Mongolia

Charu cha Mongolia

GENGHIS KHAN wakaŵa wankhondo wambura kopa uyo wakaŵako mu vyaka vyapakati pa 1162 na 1227. Ndiyo wakambiska Ufumu wa Ŵamongoli, uwo ukaŵa wankhongono chomene nyengo iyo. Charu icho lero chikuchemeka Mongolia chili pakati pa Russia na China. Charu ichi ntchigaŵa chichoko waka icho chili kukhalako pa chigaŵa chose icho chikaŵa pasi pa ufumu wa Ŵamongoli. Mongolia ntchimoza mwa vyaru ivyo muli ŵanthu ŵachoko chomene pa charu chapasi.

Charu cha Mongolia chili na milonga, madambo, mapiri ghatali, utheka wakubiliŵira, kweniso ntchafulati mu vigaŵa vinandi. Kumwera kwa charu ichi kuli chipalamba chakuchemeka Gobi. Ŵeneko awo ŵakukhala ku Mongolia ŵakuchema charu chawo ichi kuti ‘Charu cha Mtambo Wabuluu.’ Mphake kuti ŵakuchichema nthena charu ichi, chifukwa pa chaka kukuŵavya matutu kwa mazuŵa ghakujumpha 250.

Nyalubwe

Charu cha Mongolia chikotcha chomene kweniso chikuzizima chomene. Mu myezi yakuthukira, kukotcha chomene (104°C). Ndipo mu myezi yakuzizima, kukuzizima chomene (-40°C). Pafupifupi munthu yumoza pa ŵanthu ŵatatu ŵaliwose awo ŵakukhala ku Mongolia, umoyo wawo ngwakwendakwenda. Para kwacha mulenji, ŵanalume na ŵanakazi ŵakukama mkaka ku mbuzi, ng’ombe, ngamila, na mahachi. Kanandi ŵanthu ku Mongolia ŵakurya vyakufuma ku mkaka na nyama. Kweni ŵakutemwa chomene nyama ya mberere.

Vibama vya chambiko (panji kuti, aaruul) ŵanika pa muhanya

Ŵamongoli ŵakutemwa kupokelera ŵalendo. Tunyumba twawo twakuchemeka gers ŵakutuleka waka kwambura kujara mwakuti munthu uyo wakujumpha nthowa wapumurengemo na kurya vyakurya ivyo ŵamulekera mwenemumo. Para mulendo wafika, ŵakumupa tiyi wamkaka ndipo kanandi ŵakusazgako mchere pachoko.

Ŵanthu ŵanandi ku Mongolia mba chisopa cha Chibuda. Ŵanthu ŵanyake ŵachoko waka ŵali mu chisopa icho vyakuchita vyawo vikuyanako na ŵanthu ŵavyanusi. Muliso Ŵasilamu, na Ŵakhristu, kweni ŵanthu ŵanandi ŵakusopa yayi. Ku Mongolia, kuli Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakujumpha 350 awo ŵakusambizga Baibolo ŵanthu ŵakujumpha 770.

Ngamila za malununda ghaŵiri zayegha katundu nyengo yakuzizima chomene