Lutani apo pali nkhani

MAVESI GHA MU BAIBOLO GHALONGOSOREKA

Yohane 1:1—“Mu Mutendeko Mukaŵa Mazgu”

Yohane 1:1—“Mu Mutendeko Mukaŵa Mazgu”

 “Pakwamba pakaŵa Mazgu, Mazgu wakaŵa pamoza na Chiuta, ndipo Mazgu wakaŵa chiuta.”—Yohane 1:1, Mang’anamuliro gha Charu Chiphya.

 “Mu mutendeko mukaŵa Mazgu, ndipo Mazgu wakaŵa na Chiuta, ndipo Mazgu wakaŵa Chiuta.”—Yohane 1:1, Mazgu gha Chiuta mu Kang’anamuliro Kaphya. a

Ivyo Lemba la Yohane 1:1 Likung’anamura

 Lemba ili likuyowoya chomene vya umoyo wa Yesu Khristu pambere wandize pa charu chapasi nga munthu. (Yohane 1:14-17) Mu vesi 14, zina lakuti “Mazgu” (panji kuti “Logos,” ilo mu Chigiriki ni, ho loʹgos) likwimira waka udindo wa Yesu. Zina la udindo ili lakuti “Mazgu” likulongosora udindo uwo Yesu wali nawo wakuphalira ŵanji malango na ulongozgi wa Chiuta. Nakuti Yesu wakalutilira kumanyiska ŵanthu uthenga wa Chiuta apo wakaŵa pano pa charu chapasi, kweniso wati wawelera kuchanya.—Yohane 7:16; Chivumbuzi 1:1.

 Mazgu ghakuti “pakwamba” ghakung’anamura nyengo iyo Chiuta wakambanga kulenga vinthu kweniso apo wakalengera Mazgu. Kufuma apo, Chiuta wakamba kugwilira lumoza ntchito na Mazgu pakulenga vinthu vinyake vyose. (Yohane 1:2, 3) Baibolo likuyowoya kuti Yesu ni “wakwamba kubabika wa chilengiwa chose” kweniso kuti “vinthu vinyake vyose vikalengeka . . . kwizira mwa iyo.”—Ŵakolose 1:15, 16.

 Mazgu ghakuti “Mazgu wakaŵa chiuta” ghakulongora waka fundo yakuti pambere Yesu wandize pa charu chapasi, wakaŵa na udindo ukuru kuchanya kweniso wakaŵa na mikhaliro yinyake yakuyana na Chiuta. Ntchakupulikikwa kuti Baibolo limulongosore mu nthowa iyi, chifukwa cha udindo wake wakuŵa Muyowoyeri wa Chiuta, kweniso ni Mwana wakwamba wa Chiuta, ndipo Chiuta wakamugwiliskira ntchito pakulenga vilengiwa vinyake vyose.

Fundo ya pa Yohane 1:1

 Buku la mu Baibolo la Yohane likulongosora chomene vya umoyo wa Yesu apo wakaŵa pano pa charu chapasi kweniso uteŵeti wake. Mavesi ghakwambilira gha mu chaputara chakwamba ghakuyowoya vya umoyo wa Yesu pambere wandize pa charu chapasi nga munthu, ubwezi wake wapadera na Chiuta, kweniso udindo wake wakuzirwa pa nkhani ya umo Chiuta wakuchitira na ŵanthu. (Yohane 1:1-18) Ndipo ivyo vili kulongosoreka mu mavesi agha vikutovwira kupulikiska ivyo Yesu wakayowoya na kuchita apo wakachitanga uteŵeti wake pa charu chapasi.—Yohane 3:16; 6:38; 12:49, 50; 14:28; 17:5.

Mautesi Ghakukhwaskana na Lemba la Yohane 1:1

 Utesi: Mazgu ghaumaliro pa Yohane 1:1 ghakwenera kung’anamulika kuti “Mazgu wakaŵa Chiuta.”

 Unenesko: Nangauli mu Mabaibolo ghanandi ŵali kulemba nthena pa vesi ili, kweni ŵanyake ŵakuwona kuti ndimo vikwenera kuŵira yayi. Mu malemba ghakwambilira, mazgu ghakuti “Chiuta” (Chigiriki, the·osʹ) agho ghakuzunulika kaŵiri mu lemba ili la Yohane 1:1 ghali kulembeka mwakupambana. Apo mazgu agha ghakusangika kakwamba, mazgu ghakuti “Chiuta” ghakwamba na chilembo chikuru, ndipo apo ghakusangika kachiŵiri, ghakwamba na chilembo chichoko. Nkhwantha zinandi zikuwona kuti mphambano iyi njakuzirwa chomene. Mwachiyelezgero, pa nkhani iyi, Baibolo la Translator’s New Testament likuyowoya kuti: “Para munthu wawona waka mphambano iyi ukuwamo kuti mazgu agho ghamba na chilembo chichoko ghakulongosora waka udindo ndipo ghakung’anamura ‘Mazgu wakaŵa na mikhaliro yakuyana na ya Chiuta.’” b Nkhwantha zinyake c kweniso Mabaibolo ghanyake ghakulongora mphambano pa mazgu ghakuti “Chiuta” agha.

 Utesi: Vesi ili likusambizga kuti Mazgu wakuyana waka na Chiuta Wankhongonozose.

 Unenesko: Mazgu gha mu vesi ili ghakuti “Mazgu wakaŵa pamoza na Chiuta” ghakulongora kuti ŵanthu aŵa mbaŵiri ndipo mbakupambana. Vingachitika yayi kuti Mazgu ‘waŵe pamoza na Chiuta’ mbwenu yekhaso waŵeso Chiuta Wankhongonozose. Fundo iyi yikutisimikizgiraso kuti Mazgu ni Chiuta Wankhongonozose yayi. Lemba la Yohane 1:18 likuti “palije munthu wali kuwonapo Chiuta umo kuli kuŵira.” Kweni ŵanthu ŵali kumuwonapo Mazgu, uyo ni Yesu, chifukwa lemba la Yohane 1:14 likuyowoya kuti, “Mazgu wakazgoka thupi ndipo wakakhalanga pakati pithu, ndipo ise tikawona uchindami wake.”

 Utesi: Mazgu wakaŵako kufuma papo kale.

 Unenesko: Mazgu ghakuti “pakwamba” agho ghali mu vesi ili, ghangang’anamura “pakwamba” apo Chiuta wakaŵirako yayi, chifukwa Chiuta walije pakwambira. Yehova d ni Chiuta “kufuma muyirayira m’paka muyirayira.” (Salimo 90:1, 2) Ndipouli, Mazgu, uyo ni Yesu Khristu, wali na pakwambira. Iyo ni “uyo Chiuta wakamba kulenga.”—Chivumbuzi 3:14.

 Utesi: Para tikuchema Mazgu kuti “chiuta” ndikuti tikukhuŵirizga chisambizgo cha kusopa ŵachiuta ŵanandi.

 Unenesko: Lizgu Lachigiriki ilo lili kung’anamurika kuti “Chiuta” panji “chiuta” (the·osʹ) kanandi likuyana na mazgu Ghachihebere ghakuti ʼel na ʼelo·himʹ, agho ghali kugwiliskirika ntchito mu Testamente Lakale. Mazgu Ghachihebere agha ghakung’anamura “Wankhongono; Wankhongono Chomene” ndipo ghakugwiliskirika ntchito pakuyowoya vya Chiuta wankhongonozose, ŵachiuta ŵanyake, kweniso nanga ŵangaŵa ŵanthu. (Salimo 82:6; Yohane 10:34) Chiuta wakalenga vinthu vinyake vyose kwizira mwa Mazgu, ntheura ngwakwenelera nadi kuchemeka kuti wankhongono. (Yohane 1:3) Kuchema Mazgu na zina lakuti “chiuta” vikukolerana na uchimi uwo uli pa Yesaya 9:6, uwo ukayowoyerathu kuti wakusankhika wa Chiuta, uyo ni Mesiya panji kuti Khristu, wazamuchemeka kuti “Chiuta Wankhongono” (mu Chihebere, ʼEl Gib·bohrʹ), “Chiuta Wankhongonozose” yayi (ʼEl Shad·daiʹ, nga umo pakuyowoyera pa Genizesi 17:1; 35:11; Ekisodo 6:3; Ezekiyeli 10:5).

 Baibolo likusambizga vya kusopa ŵachiuta ŵanandi yayi. Yesu Khristu wakati: “Yehova Chiuta wako ndiyo ukwenera kumusopa, ndipo ndiyo pera uyo ukwenera kumuchitira uteŵeti wakupatulika.” (Mateyu 4:10) Baibolo likuti: “Pakuti nangauli kuli awo ŵakuchemeka ŵachiuta, kwali nkhuchanya panji pa charu chapasi, nga umo kuliri “ŵachiuta” ŵanandi na “mafumu” ghanandi, kwa ise kuli Chiuta yumoza, Adada, kwa uyo kukufuma vinthu vyose, ndipo ise tiliko chifukwa cha iyo. Ndipo kuli Fumu yimoza, Yesu Khristu, uyo vinthu vyose vikalengeka kwizira mwa iyo, ndipo ise tili na umoyo chifukwa cha iyo.”—1 Ŵakorinte 8:5, 6.

a Mu Baibolo ili ŵandapambaniske kalembero ka mazgu agha.

b The Translator’s New Testament, peji 451.

c Nkhwantha yinyake iyo zina lake ni Jason David BeDuhn, yikuti mphambano iyo yili mu malemba ghakwambilira yikovwira kuti chiŵe chipusu kupambaniska mazgu ghaŵiri agha ghakuti “Chiuta” na “chiuta.” Iyo yikutiso: “Pa Yohane 1:1, Mazgu ni Chiuta Wankhongonozose yayi uyo waliko yekha pera, kweni wali waka na makhaliro agho ghakuyana na gha Chiuta.”—Truth in Translation: Accuracy and Bias in English Translations of the New Testament, peji 115, 122, na 123.

d Yehova ni zina leneko la Chiuta.—Salimo 83:18.