Lutani apo pali nkhani

Kasi Ŵakhristu Ŵakwenera Kusunga Sabata?

Kasi Ŵakhristu Ŵakwenera Kusunga Sabata?

Ivyo Baibolo likuyowoya

 Mazuŵa ghano Ŵakhristu ŵakwenera kusunga Sabata yayi. Iwo sono ŵakwendera “dango la Khristu,” ilo likuchiskaso ŵanthu kusunga Sabata yayi. (Ŵagalatiya 6:2; Ŵakolose 2:16, 17) Kasi tikumanya wuli fundo iyi? Chakwamba, tiyeni timanye dankha umo Sabata yikambira.

Kasi Sabata ni vichi?

 Lizgu lakuti “sabata” lili kufuma ku lizgu la Chihebere ilo likung’anamura “kupumura; kuleka.” Lizgu ili likamba kusangika kakwamba mu Baibolo mu malango agho Chiuta wakapa mtundu wa Ŵaisrayeli. (Ekisodo 16:23) Mwachiyelezgero, dango lachinayi pa Malango 10, likuti: “Kumbuka zuŵa la Sabata, liŵenge lakupatulika. Mu mazuŵa 6, uchitenge ntchito zako zose na mulimo wako. Kweni zuŵa la 7 ni sabata la Yehova Chiuta wako. Ungachitanga mulimo uliwose chara.” (Ekisodo 20:8-10) Zuŵa la Sabata likambanga pa Chinkhondi para dazi lanjira ndipo likamaranga pa Chisulo para dazi lanjira. Pa zuŵa ili Ŵaisrayeli ŵakeneranga yayi kwenda ulendo, kupemba moto, kutheza nkhuni, panji kunyamula katundu. (Ekisodo 16:29; 35:3; Maŵazgo 15:32-36; Yeremiya 17:21) Ndipo uyo waswa dango la Sabata wakakomekanga.—Ekisodo 31:15.

 Kweniso mazuŵa ghanyake mu kalendara ya Chiyuda ghakachemekanga kuti Sabata, nga chaka cha 7 na cha 50. Vyaka ivi Ŵaisrayeli ŵakalimanga yayi minda yawo kweniso ŵakachichizgikanga yayi kuwezga ngongole izo ŵakaŵa nazo.​—Levitiko 16:29-31; 23:6, 7, 32; 25:4, 11-14; Dotoronome 15:1-3.

Sembe ya Yesu yili kumazga dango la kusunga Sabata

Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakusunga yayi Sabata?

 Dango lakusunga Sabata likapelekeka ku ŵanthu ŵekha awo ŵakalondezganga dango la Mozesi. (Dotoronome 5:2, 3; Ezekiyeli 20:10-12) Chiuta wakukhumba yayi kuti ŵanthu ŵalutilire kusunga Sabata. Kweniso chifukwa cha sembe ya Yesu Khristu, Ŵayuda nawo ‘ŵakafwatulika ku Dango’ la Mozesi, kusazgapo Malango 10. (Ŵaroma 7:6, 7; 10:4; Ŵagalatiya 3:24, 25; Ŵaefeso 2:15) Ntheura Ŵakhristu ŵakulondezga Dango la Mozesi yayi, kweni ŵakulondezga dango lakuzirwa chomene la chitemwa.​—Ŵaroma 13:9, 10; Ŵahebere 8:13.

Mautesi pa nkhani ya Sabata

 Utesi: Chiuta ndiyo wakambiska zuŵa la Sabata chifukwa wakapumura pa zuŵa la 7.

 Unenesko: Baibolo likuti: “Ntheura Chiuta wakatumbika zuŵa la chinkhonde na chiŵiri ndipo wakalipatura, pakuti pa zuŵa leneilo wakapumula ku mlimo wakhe uwo wakachita wa kulenga.” (Genizesi 2:3, Mazgu gha Chiuta mu Kang’anamuliro Kaphya) Vesi ili likulongora waka ivyo Chiuta wakachita pa zuŵa la 7, likaŵa dango ilo wakapeleka ku ŵanthu yayi. Nakuti palije mu Baibolo apo pakuyowoya kuti ŵanthu ŵakasunganga Sabata pambere Mozesi wandaŵeko.

 Utesi: Ŵaisrayeli ŵakasunganga Sabata pambere ŵandambe kulondezga Dango la Mozesi.

 Unenesko: Mozesi wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: “Yehova Chiuta withu wakachita nase phangano mu Horebu,” kufupi na Phiri la Sinayi. Ndipo phangano ilo wakachita nawo likasazgangapo kusunga Sabata. (Dotoronome 5:2, 12) Ivyo Ŵaisrayeli ŵakachitanga na Sabata vikulongora kuti dango ili likaŵa lachilendo kwa iwo. Kasi viŵenge kuti iwo ŵakalondezganga kale dango ili apo ŵakaŵa ku Eguputo, mphanyi chikaŵa chakupulikikwa kuti ŵasungenge Sabata na chilato chakuti ŵakumbukenge umo Chiuta ŵakaŵaponoskera ku Eguputo? (Dotoronome 5:15) Chifukwa wuli ŵakaphalirika kuti ŵangakayoranga mana pa zuŵa la 7 yayi? (Ekisodo 16:25-30) Ndipo chifukwa wuli ŵakamanya yayi chakuchita na munthu wakwamba uyo wakaswa dango lakusunga Sabata?​—Maŵazgo 15:32-36.

 Utesi: Kusunga Sabata ni phangano lamuyirayira, ntheura ŵanthu ŵakwenera kulilondezga.

 Unenesko: Mabaibolo ghanyake ghakuti Sabata ni “pangano la mtatakuya.” (Ekisodo 31:16, Tumbuka Bible) Ndipouli, lizgu la Chihebere ilo lili kung’anamulika kuti “mtatakuya” lingang’anamuraso “kukhaliska” m’malo mwa muyirayira. Mwachiyelezgero, Baibolo likugwiliskiraso ntchito lizgu lenelili pakuyowoya za Usembe wa Israyeli, uwo ukamara vyaka pafupifupi 2,000 ivyo vyajumpha.​—Ekisodo 40:15; Ŵahebere 7:11, 12.

 Utesi: Ŵakhristu ŵakwenera kusunga Sabata chifukwa Yesu wakasunganga Sabata.

 Unenesko: Yesu wakasunganga Sabata chifukwa wakaŵa Muyuda, ntheura wakeneranga kulondezga Dango la Mozesi ilo likatenge Muyuda waliyose wakwenera kusunga Sabata. (Ŵagalatiya 4:4) Kweni Yesu wati wafwa phangano la Dango, kusazgapo dango la Sabata likaleka kugwira ntchito.​—Ŵakolose 2:13, 14.

 Utesi: Mpositole Paulosi pakuŵa Mkhristu wakasunganga Sabata.

 Unenesko: Paulosi wakanjiranga mu masunagoge pa zuŵa la sabata, kweni wakanjirangamo na chilato chakuti wasunge sabata pamoza na Ŵayuda yayi. (Milimo 13:14; 17:1-3; 18:4) Pakuti dango la ku malo agha likazomerezganga munthu kuluta mu masunagoge kukapharazgira ŵanthu, Paulosi nayo wakalutanga mu masunagoge na chilato chakuti wakapharazgire ŵanthu awo ŵiza kuzakasopa. (Milimo 13:15, 32) Nakuti Paulosi wakapharazganga “zuŵa lililose,” pa zuwa la Sabata pera yayi.​—Milimo 17:17.

 Utesi: Sabata ya Ŵakhristu mpha Sabata.

 Unenesko: Mu Baibolo mulije dango ilo likuti Ŵakhristu ŵapaturenge zuŵa la Sabata na chilato chakuti ŵapumurenge na kusopa. Mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, pa zuŵa la Sabata ŵanthu ŵakagwiranga ntchito nga umo ghakuŵira mazuŵa ghose. Buku linyake likuti: “Kwambira cha m’ma 300 C.E., ŵanthu ŵakamba kupatura zuŵa la Sabata kuŵa lapadera, Constantine fumu ya Ŵaroma, uyo wakasopanga Chiuta yayi, wati wadumura kuti ŵanthu ŵaleke kugwira ntchito zinyake pa Sabata.” aThe International Standard Bible Encyclopedia.

 Ni nkhani wuli za mu Baibolo izo zikulongora nga kuti zuŵa la Sabata likaŵa lapadera? Baibolo likuti mpositole Paulosi wakarya chakurya pamoza na Ŵakhristu ŵanyake “pa zuŵa lakwamba la sabata,” apo pakaŵa pa Sabata, nakuti chikaŵa chakupulikikwa chifukwa zuŵa lakulondezgapo wakaŵa kuti wakuwukapo. (Milimo 20:7) Mwakuyana waka, mipingo yinyake yikaphalirika kuti yiŵikenge padera vyakupeleka vyakovwilira Ŵakhristu ŵanyawo, pa “zuŵa lakwamba lililose la sabata,” apo pakaŵangaso pa Sabata, kweni fundo iyi yikaŵa sachizgo waka. Nakuti vyakupeleka ivi ŵakalutanga navyo ku malo ghakusoperako yayi, kweni ŵakasunganga ŵekha ku nyumba zawo.​—1 Ŵakorinte 16:1, 2.

 Utesi: Ntchiwemi yayi kusola zuŵa limoza pa sabata kuti liŵe zuŵa lakupumura na kusopera.

 Unenesko: Baibolo likupa Mkhristu waliyose wanangwa wakusankha pa nkhani iyi.​—Ŵaroma 14:5.

a Wonaniso New Catholic Encyclopedia, Second Edition, Volume 13, peji 608.