Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Obukama bwa Ruhanga Bulitandika Di Kulema Ensi?

Obukama bwa Ruhanga Bulitandika Di Kulema Ensi?

Abamu ha bahondezi ba Yesu abesigwa bakaba nibagonza kumanya akasumi nambere Obukama bwa Ruhanga bwakutandikire kulema. Yesu akabagarukamu yabagambira ngu bakaba batarukwija kumanya akasumi konyini akabwakutandikiiremu kulema ensi. (Engeso Ezabakwenda 1:6, 7) Baitu, enyumaho akaba agambire ngu abahondezi be obubakurozere ebintu ebimu nibibaho ha kasumi nuko kamu, kyakwolekere ngu “Obukama bwa Ruhanga buli haihi” kandi ngu akasumi kabwo okulema ensi kali haihi kuhika.​—Luka 21:31.

BINTU KI YESU EBIYAGAMBIRE NGU BYAKUBAIREHO?

Yesu akagamba ngu: “Ihanga liriramagira ihanga, nobukama buliramagira obukama: halibaho emisisa emikoto, nebiihe norufu biribaho ahandi nahandi.” (Luka 21:10, 11) Ebintu binu byona kali kokurorraho akarukwolekera kimu ngu “Obukama bwa Ruhanga buli haihi.” Ebintu binu byona bibaireho ha murundi gumu omu nsi yoona? Tekerezaho obwakaiso bunu.

1. OBULEMU

Omu 1914, hakacwekaho obulemu obwakwasireho muno abantu hamu n’ebikaro bingi, ekintu ekyali kitakabahoga omu byafaayo by’abantu! Omwaka gwa 1914 abanyabyafaayo bagweta omwaka ogwahindwire abantu habwokuba omu mwaka ogu nubwo obulemu bw’ensi yoona obw’okubanza bwatandikire. Omu bulemu obu, ebyokurwanisa eby’amaani nka tanka, bbomu ezirukuteerwa enyonyi, emundu ez’amaani, omwika ogw’obutwa hamu n’ebyokurwanisa ebindi eby’akabi, nubwo byabandize kukozesebwa omu biikaro bingi na h’abantu baingi. Hanyuma hakahonderaho obulemu obw’ensi yoona obwakabiri, nambera ebyokurwanisa eby’obutwa byatandikire kukozesebwa habw’omurundi ogw’okubanza. Kuruga omwaka 1914 abantu baikaire nibarwana obulemu omu biikaro ebirukwahukana kandi omu bulemu obu haferiiremu obukaikuru n’obukaikuru bw’abantu.

2. EMISISA

Ekitabu ekirukwetwa Britannica Academic nikigamba ngu buli mwaka nihateera emisisa erukuhika nka 100 kandi emisisa enu ehwerekereza ebintu bingi. Kandi ekitongole ekirukumanywa nka United States Geological Survey nikigamba ngu “kusigikirra ha bihandiiko ebyahwirwe kuruga (nk’omwaka 1900), buli mwaka hanihirwa kuteera emisisa y’amaani nka 16.” N’obukiraaba ngu abamu bagamba ngu emisisa eyeyongire habwokuba kasumi kanu haroho ebyoma eby’omulembe ebisobora kugipima. Baitu amananu gali ngu, kasumi kanu emisisa ey’amaani neretera abantu baingi muno kufa hamu n’okubonabona, kukira nk’oku kikaba kiri omu busumi bwa kara.

3. ENJARA

Omu nsi yoona, enjara eretwaho obulemu, obulibwenguzi, ebizibu omu by’entahya, emisiri kufa rundi kulemwa kwetekaniriza empindahinduka y’obwire ey’esobora kubaho. Ripooti ey’omwaka 2018 eyahairwe ekitongole ekirukujunanizibwa n’okugaba ebyokulya omu nsi yoona ekirukumanywa nka World Food Programme ekagamaba eti: “Omu nsi yoona, abantu abarukuhika omu bukaikuru 821 tibaine byokulya ebirukumara kandi omuli banu, obukaikuru 124 bo tibaine kyokulya kyona.” Buli mwaka abaana abarukuhika nk’obukaikuru 3.1 bafa habw’amalya mabi. Obucweka 45 ha buli kikumi obw’abaana abaafiire omu mwaka 2011, bakafa habw’amalya mabi.

4. ENDWAIRE HAMU N’ENFU

Ekitabu ekyatiirwe ekitongole eky’ensi yoona eky’eby’obwomeezi ekirukwetwa World Health Organization nikigamba ngu: “Kurugira kimu omu mwaka 2001 haizireho endwaire ez’akabi. Endwaire ezikaba ziroho nka, Kolera, omuswija gw’emibu, na kahumpuli zeyongiire kandi haroho ezindi empyaka nka SARS, pandemic influenza, MERS, Ebola hamu na Zika.” N’obukiraaba ngu abanyasayansi hamu na badakitaali bamanyire bingi ebirukukwata ha ndwaire, tibasoboire kutunga omubazi gw’endwaire zoona.

5. OMULIMO GW’OKUTEBEZA OMU NSI YOONA

Yesu akongera yabazaaho ekintu ekindi ekiri omu kokurorraho obuyarangire ngu: “Nenjiri enu eyobukama eritebezebwa omu nsi zona, okuba kaiso hali amahanga gona; nubwo empero erihika.” (Matayo 24:14) N’obukiraaba ngu ensi erumu ebizibu bingi, abantu abarukuhingura omu bukaikuru munaana kuruga omu nsi yoona, baliyo nibarangirra amakuru amarungi agarukukwata ha Bukama bwa Ruhanga omu nsi ezirukwingana 240 omu ndimi ezirukuhingura omu 1,000. Kinu kikaba kitakabahoga omu byafaayo by’abantu.

AKOKURORRAHO NIKATUKONYERA KWETEGEREZA KI?

Ebintu ebirukwoleka akokurorraho Yesu akayabalizeeho nibibaho omu kasumi kanu. Habwaki tusemereriire kubitaho omutima? Habwokuba Yesu akagamba ngu: “Nukwo nainywe, obumulikarora ebi nibihikirra, mulimanya ngu Obukama bwa Ruhanga buli haihi.”​—Luka 21:31.

Omu kasumi akatali kahara, Obukama nibwija kuletera Ruhanga eby’agonza kukorwa omu nsi

Kakuba twetegereza akokurorraho Yesu akayahaire kandi tukabalirra kusigikirra ha Baibuli nikitukonyera kwetegereza ngu Ruhanga akataho Obukama bwe omu iguru omu mwaka 1914. a Omu kasumi ako, Yahwe akataho Omwana we Yesu Kristo kulema nk’Omukama. (Zabuli 2:2, 4, 6-9) Omu kasumi akatali kahara, Obukama bwa Ruhanga nibwija kulema ensi, kandi buliihaho gavumenti ezindi zoona kandi bulifoora ensi yoona orugonjo orurungi nambere abantu baliikara ebiro n’ebiro.

Omu kasumi akatali kahara, ebigambo ebiri omu saara ey’ekyokurorraho abaingi eibamanyire nk’esaara ya Isiitwe ebirukugamba ngu, “Okukama bwawe buije. Ebyogonza bikorwe hansi nkokubabikora omu iguru,” nibiija kuhikirra: (Matayo 6:10) Hati, Obukama bunu bwikaire nibukora ki, kuruga butandika kulema omu mwaka 1914? Kandi bintu ki ebitulindiriire kurora nibihikirra, Obukama bwa Ruhanga obuburaihiraho kimu gavumenti z’abantu kandi bukatandika kulema?

a Kumanya ebirukukiraho ebirukukwata ha mwaka 1914, rora omu isomo 32 omu kitabu Wegondeze omu Bwomeezi Ebiro nʼEbiro! ekyatiirwe Abakaiso ba Yahwe.