Nxaxamelo wa minkarhi ya Bibele wu kombisa leswaku Mfumo wa Xikwembu wu simekiwe etilweni hi 1914. Leswi swi kombisiwa hi vuprofeta lebyi tsariweke eka ndzima ya vumune ya buku ya Bibele ya Daniyele.

 Nkatsakanyo wa vuprofeta byebyo. Xikwembu xi endle leswaku Hosi Nebukadnetsara ya le Babilona a lorha norho lowu nga vuprofeta wa murhi lowukulu lowu tsemiweke. Xikundzu xa wona xi bohiwile leswaku xi nga ha kuli ku ringana “minkarhi ya nkombo,” kambe loko minkarhi yoleyo yi hundza, xikundzu a xi ta tlhela xi kula.​—Daniyele 4:​1, 10-​16.

 Ku hetiseka ko sungula ka vuprofeta byebyo. Murhi lowukulu wu fanekisela Hosi Nebukadnetsara. (Daniyele 4:​20-​22) U tsemiwe hi ndlela yo fanekisela loko a lahlekeriwe hi miehleketo swin’we ni vuhosi byakwe swa xinkarhana ku ringana malembe ya nkombo. (Daniyele 4:​25) Loko Xikwembu xi vuyisele Nebukadnetsara miehleketo, u kume vuhosi byakwe naswona u pfumerile leswaku vuhosi bya Xikwembu byi tlakukile.​—Daniyele 4:​34-​36.

 Vumbhoni bya leswaku vuprofeta byebyo byi hetiseka hi ndlela leyikulu. Xikongomelo-nkulu xa vuprofeta lebyi a ku ri leswaku “vanhu lava hanyaka va ta tiva leswaku La nge Henhla-henhla i Mufumi emfun’weni wa vanhu nileswaku loyi a lavaka ku n’wi nyika u n’wi nyika wona naswona eka wona u veka hambi ku ri xisiwana evanhwini.” (Daniyele 4:​17) Xana Nebukadnetsara lowo tikukumuxa hi yena loyi Xikwembu a xi lava ku n’wi nyika vuhosi byebyo? Doo, hikuva Xikwembu xi tshame xi endla leswaku a lorha norho wun’wana lowu nga vuprofeta lowu kombiseke leswaku a xi nga ta nyika yena vuhosi byebyo hambi ku ri hosi yin’wana. Ematshan’weni ya sweswo, Xikwembu a xi ta “veka mfumo lowu . . . nga ta ka wu nga lovisiwi.”​—Daniyele 2:​31-​44.

 Eku sunguleni, Xikwembu xi veke mfumo lowu a wu yimela vuhosi bya xona emisaveni, ku nga tiko ra khale ra Israyele. Xikwembu xi pfumelele leswaku mfumo wolowo wu ‘onhiwa’ hikuva tihosi ta wona ti sungule ku nga ha tshembeki, kambe xi profete leswaku “loyi mfanelo yi nga ya yena” xi ta n’wi nyika vuhosi. (Ezekiyele 21:25-​27) Bibele yi kombisa leswaku Yesu Kreste hi yena loyi a a ta nyikiwa mfumo lowu, lowu nga heriki. (Luka 1:​30-​33) Ku hambana na Nebukadnetsara, Yesu u ni “mbilu yo titsongahata,” hilaha a swi profetiwe hakona.​—Matewu 11:29.

 Murhi lowu hlamuseriwaka eka Daniyele ndzima 4 wu fanekisela yini? Minkarhi yin’wana, eBibeleni mirhi yi fanekisela vuhosi. (Ezekiyele 17:22-​24; 31:​2-5) Loko Daniyele ndzima 4 yi hetiseka hi ndlela leyikulu, murhi lowukulu wu fanekisela vuhosi bya Xikwembu.

 Swi vula yini ku tsemiwa ka murhi? Tanihi leswi ku tsemiwa ka murhi a swi fanekisela ku kavanyetiwa ka vuhosi bya Nebukadnetsara, swi tlhele swi fanekisela ku kavanyetiwa ka vuhosi bya Xikwembu emisaveni. Leswi swi endleke loko Nebukadnetsara a lovisa muti wa Yerusalema, laha tihosi ta Israyele a ti tshama kona “exiluvelweni xa Yehovha” tanihi vayimeri va Xikwembu.​—1 Tikronika 29:23.

 “Minkarhi ya nkombo” yi fanekisela yini? “Minkarhi ya nkombo” yi fanekisela nkarhi lowu Xikwembu xi pfumeleleke matiko leswaku ma fuma emisaveni handle ko kavanyetiwa hi mfumo lowu xona xi wu vekeke. “Minkarhi ya nkombo” yi sungule hi October 607 B.C.E., loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa hi Vababilona hi ku ya hi nxaxamelo wa minkarhi ya Bibele. a​—2 Tihosi 25:​1, 8-​10.

 “Minkarhi ya nkombo” yi teka nkarhi wo tanihi kwihi? Minkarhi yoleyo a yi nga ta va malembe ya nkombo hilaha swi veke hakona emhakeni ya Nebukadnetsara. Yesu u nyikele nhlamulo loko a vule leswaku “Yerusalema [xifaniso xa vuhosi bya Xikwembu] wu ta kandziyeriwa hi matiko, kukondza ku hetiseka nkarhi lowu vekiweke wa matiko.” (Luka 21:24) “Nkarhi lowu vekiweke wa matiko,” ku nga nkarhi lowu Xikwembu xi pfumeleleke vuhosi bya xona leswaku byi “kandziyeriwa hi matiko,” wa fana ni “minkarhi ya nkombo” leyi ku vulavuriwaka ha yona eka Daniyele ndzima 4. Kutani leswi swi vula leswaku “minkarhi ya nkombo” a yi nga si hela ni le nkarhini lowu Yesu a a ri laha misaveni.

 Bibele yi nyikela ndlela yo kumisisa leswaku a yi lehe ku fikela kwihi “minkarhi ya nkombo” leyi ku profetiweke ha yona. Yi vula leswaku “minkarhi” yinharhu ni hafu yi ringana ni masiku ya 1 260, kutani “minkarhi ya nkombo” yi ringana ni nhlayo yoleyo loko yi phindhiwa kambirhi kumbe masiku ya 2 520. (Nhlavutelo 12:​6, 14) Kutani loko hi tirhisa nawu wa vuprofeta lowu nge “siku rin’we ri yimela lembe rin’we,” masiku ya 2 520 ma yimela malembe ya 2 520. Hikokwalaho, “minkarhi ya nkombo,” kumbe malembe ya 2 520 a ma ta hela hi October 1914.​—Tinhlayo 14:34; Ezekiyele 4:6.