Tinomboro Leti Nga eBibeleni Ti Vula Yini? Xana Dyondzo Ya Tinomboro To Karhi Ya Vungoma Yi Pfumelelana Ni Bibele?

TLANGA

Nhlamulo ya Bibele

Hakanyingi tinomboro leti nga eBibeleni ti nga tekiwa hilaha ti tsariweke hakona kambe minkarhi yin’wana ti fanekisela swo karhi. Mongo wa mhaka hi wona wu kombisaka loko nomboro yo karhi yi tirhisiwe hi ndlela yo fanekisela. Xiya swikombiso leswi swa le Bibeleni swa tinomboro leti tirhisiweke ku fanekisela swo karhi:

1 Nomboro leyi yi fanekisela vun’we. Hi xikombiso, Yesu u khongelele valandzeri vakwe eka Xikwembu “leswaku hinkwavo va va un’we, tanihi leswi wena, Tatana, u nga ni vun’we na mina ni leswi na mina ndzi nga ni vun’we na wena.”—Yohane 17:21; Matewu 19:6.
2 Hi ku ya hi nawu, timbhoni timbirhi ti tiyisekisa mhaka leyi nga ntiyiso. (Deteronoma 17:6) Hilaha ku fanaka, ku phindha-phindha ka rungula kumbe xivono, swi tiyisekisa leswaku mhaka ya kona i ntiyiso. Hi xikombiso, loko Yosefa a hlamusela norho wa Faro hosi ya Egipta, u te: “Leswi norho wu phindhiweke kambirhi eka Faro swi vula leswaku nchumu lowu wu simekiwe hilaha ku tiyeke hi Xikwembu xa ntiyiso.” (Genesa 41:32) Hi ku ya hi vuprofeta “timhondzo timbirhi” ti nga ha yimela mimfumo yimbirhi leyi tirhisanaka, hilaha muprofeta Daniyele a swi voneke hakona hi Mfumo wa Vameda ni Vaperesiya.—Daniyele 8:20, 21; Nhlavutelo 13:11.
3 Ntambhu ya miluko yinharhu yi fanekisela mhaka leyi tiyeke hilaha timbhoni tinharhu ti tiyisekisaka mhaka leyi nga ntiyiso.—Ezekiyele 21:27; Mintirho 10:9-16; Nhlavutelo 4:8; 8:13.
4 Nomboro leyi yi nga ha yimela nchumu lowu heleleke hilaha marito lama nge, “etinhleni ta mune ta misava” ma vulaka hakona.—Nhlavutelo 7:1; 21:16; Esaya 11:12.
6 Nomboro leyi yi nga ha yimela nchumu lowu nga helelangiki, lowu nga hetisekangiki kumbe nchumu wun’wana ni wun’wana lowu fambisanaka ni valala va Xikwembu.—1 Tikronika 20:6; Daniyele 3:1; Nhlavutelo 13:18.
7 Nomboro leyi minkarhi yo tala yi tirhisiwa ku yimela mhaka leyi heleleke. Hi xikombiso, Xikwembu xi lerise Vaisrayele leswaku va rhendzela muti wa Yeriko masiku ya nkombo naswona hi siku ra vunkombo a va fanele va wu rhendzela ka nkombo. (Yoxuwa 6:15) Ku ni swikombiso swo tala eBibeleni leswi tirhiseke nomboro ya nkombo. (Levhitika 4:6; 25:8; 26:18; Pisalema 119:164; Nhlavutelo 1:20; 13:1; 17:10) Loko Yesu a byele Petro leswaku u fanele ku rivalela makwavo “ku nga ri ka nkombo, kambe, ka 77” ku kandziyisiwa ka nomboro ya “nkombo” swi vula leswaku handle ko hlayela.—Matewu 18:21, 22.
10 Nomboro leyi yi nga ha yimela nchumu lowu hlanganisiweke wu helela.—Eksoda 34:28; Luka 19:13; Nhlavutelo 2:10.
12 Nomboro leyi yi ti komba yi yimela lunghiselelo ra Xikwembu leri hetisekeke. Hi xikombiso, xivono xa le tilweni lexi muapostola Yohane a xi voneke a xi katsa muti lowu a wu ri ni “maribye ya masungulo ya 12, eka wona a ku ri ni mavito ya 12 ya vaapostola va 12.” (Nhlavutelo 21:14; Genesa 49:28) Tinomboro hinkwato leti loko u tiandzisa ti ku nyikaka 12, ti nga ha va ni nhlamuselo leyi fanaka.—Nhlavutelo 4:4; 7:4-8.
40 Nomboro leyi yi fambelana ni vuavanyisi kumbe nxupulo.—Genesa 7:4; Ezekiyele 29:11, 12.

Dyondzo ya tinomboro to karhi ya vungoma

Tinhlamuselo leti ta tinomboro leti nga eBibeleni, ti hambanile ni dyondzo ya tinomboro to karhi leyi katsaka vungoma. Hi xikombiso, ntlawa wun’wana wa Vayuda lowu vuriwaka Cabala wu kambisise Matsalwa ya Xiheveru hi ku tirhisa vungoma bya tinomboro leswaku wu kuma tinhlamuselo leti tumbeleke. Dyondzo ya tinomboro to karhi ya vungoma i ndlela yin’wana yo hlahluva leyi lwisanaka ni milawu ya Xikwembu.—Deteronoma 18:10-12.