ENOKO u hanye malembe yo tala. Swi nga ha hi tikela ku twisisa mhaka leyi, kambe u hanye malembe lama ringanaka 365, ku nga malembe lawa vanhu va nga ma hanyiki namuntlha! Kambe loko a pimanisiwa ni vanhu va le nkarhini wakwe, a nga hanyaka malembe yo tala ngopfu. Phela eka malembe ya kwalomu ka 5 000 lama hundzeke, vanhu a va hanya malembe yo tala swinene ku tlula lawa hi hanyaka wona namuntlha. Wanuna wo sungula Adamu se a ri ni malembe yo tlula 600 loko Enoko a velekiwa naswona endzhaku ka sweswo u hanye malembe ya kwalomu ka 300. Vatukulu van’wana va Adamu va hanye malembe yo tala swinene ku tlula lawa Adamu a ma hanyeke. Loko Enoko a ri ni malembe ya 365, a ha ri jahantiyela leri a ri languteka ra ha ta hanya malembe. Kambe a swi vanga tano.

Enoko a ri ekhombyeni. Hi mahlo ya mianakanyo n’wi vone a ri karhi a tsutsuma, a baleka vanhu lava a va lava ku n’wi dlaya hikwalaho ka leswi a va hlundzukisiwe hi rungula ra Xikwembu, leri a va byeleke rona. Vanhu volavo a va n’wi venga swinene. A va nga ri tsakeli rungula leri a va byeleke rona naswona a va nga lavi ku twa nchumu hi Xikwembu lexi n’wi rhumeke. Leswi a va nga ta swi kota ku hlasela Yehovha Xikwembu lexi n’wi rhumeke, a va ta kota ku hlasela yena ntsena. Swi nga ha endleka leswaku a tivutisa loko a ta swi kota ku tlhela a vona ndyangu wakwe! Xana loko a ri karhi a baleka, a anakanya hi nsati wakwe ni vana vakwe va vanhwanyana kumbe hi n’wana wakwe wa jaha Metusela kumbe hi ntukulu wakwe Lameke? (Genesa 5:21-23, 25) I yini leswi endlekeke endzhaku ka sweswo?

Bibele a yi na rungula ro tala leri vulavulaka hi Enoko. Ko va Matsalwa manharhu lama hi hlamuselaka hi vuenti hi vutomi byakwe. (Genesa 5:21-24; Vaheveru 11:5; Yudha 14, 15) Kambe Matsalwa wolawo, ma hi byela swo tala hi vutomi byakwe ku katsa ni ripfumelo leri a ri na rona. Xana u ni ndyangu lowu u wu khathalelaka? Xana u tshame u langutana ni ntlhontlho hikwalaho ko yimela ntiyiso? Loko swi ri tano, u ta dyondza swo tala eka ripfumelo ra Enoko.

Vanhu a va hanya hi ndlela yo biha enkarhini wa Enoko. A ku ri nkarhi wa xitukulwana xa vunkombo ku suka eka Adamu. Vanhu a va ha ri ekusuhi ni ku hetiseka loku Adamu na Evha va lahlekeriweke ha kona. Hi swona leswi endleke leswaku vanhu va nkarhi wolowo va hanya nkarhi wo leha. Kambe a va hanya hi ndlela yo biha swinene naswona a va nga lavi ku twa nchumu hi Yehovha. Madzolonga a ma tinyike matimba swinene. Mahanyelo wolawo ma sungule hi nkarhi wa xitukulwana xa vumbirhi, loko Kayini a dlaya makwavo wakwe Avele. Ntukulu un’wana wa Kayini a a tinyungubyisa hi ku va ni madzolonga ni moya wa ku rihisela ku tlula kokwa wakwe Kayini! Hi nkarhi wa xitukulwana xa vunharhu, ku sungule mukhuva wun’wana wo biha ngopfu. Vanhu va sungule ku gandzela Yehovha hi ndlela leyi hoxeke. A va tirhisa vito ra Xikwembu hi ndlela yo biha leyi nga kombisiki xichavo.—Genesa 4:8, 23-26.

Muxaka wolowo wa vugandzeri, lowu a wu thyakile swinene a wu ti nyike matimba hi nkarhi wa Enoko. Kutani loko Enoko a ri karhi a kula, a fanele a ti endlela xiboho. Xana a ta landzela ntshungu? Kumbe, xana a ta hlawula ku gandzela Xikwembu xa ntiyiso, ku nga Yehovha mutumbuluxi wa tilo ni misava? Swi nga ha endleka leswaku swi n’wi khutazile swinene ku twa hi Avele, loyi a dlayiweke hikwalaho ka leswi a gandzela Yehovha hi ndlela leyi amukelekaka. Ku fana na Avele, Enoko u  hlawule ku gandzela Yehovha. Genesa 5:22 yi ri: “Enoko a ya emahlweni a famba ni Xikwembu xa ntiyiso.” Tsalwa leri, ri kombisa leswaku Enoko hi yena ntsena loyi a a gandzela Xikwembu enkarhini lowu vanhu a va nga lavi ku twa nchumu hi Xikwembu. Hi yena munhu wo sungula ku va Bibele yi n’wi hlamusela hi ndlela leyi.

Tsalwa rero ri tlhela ri vula leswaku Enoko u ye emahlweni a famba na Yehovha endzhaku ka loko a ve tata wa Metusela. Leswi swi vula leswaku, Enoko se a ri ni ndyangu loko a ri ni malembe ya kwalomu ka 65. Bibele a yi ri boxi vito ra nsati wakwe, nakambe a ri ni vana va “majaha ni va vanhwanyana,” lava nhlayo ya vona yi nga boxiwangiki. Loko tatana a tirhela Xikwembu hi hala tlhela a khathalela ndyangu wakwe, u fanele a tlhela a wu dyondzisa hi Xikwembu. Enoko a swi tiva leswaku Yehovha a lava leswaku a tshama a tshembekile eka nsati wakwe. (Genesa 2:24) U ringete hi laha a nga kotaka ha kona leswaku a dyondzisa vana vakwe hi Yehovha Xikwembu. Xana vuyelo byi ve byihi?

Bibele a yi hi byeli swo tala hi mhaka leyi. A yi boxi nchumu hi ripfumelo ra n’wana wakwe, ku nga Metusela, loyi Bibele yi kombisaka leswaku hi yena loyi a hanyeke malembe yo tala ku tlula vanhu hinkwavo, naswona u fe hi lembe leri Ndhambi leyikulu yi sunguleke ha rona. Metusela u ve tata wa Lameke. Lameke u hanye malembe yo tlula 100 ni kokwa wakwe Enoko naswona a a ri ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha. Yehovha u tirhise Lameke leswaku a profeta malunghana na Nowa n’wana wakwe naswona vuprofeta byebyo byi hetiseke endzhaku ka Ndhambi. Bibele yi vula leswaku Nowa u fambe ni Xikwembu ku fana na Enoko. Loko Nowa a velekiwa Enoko se a file kambe Enoko a ri xikombiso lexinene loko swi ta emhakeni ya ku gandzela Xikwembu. Swi nga ha endleka leswaku Nowa u byeriwe mhaka yoleyo hi tata wakwe Lameke, kumbe hi kokwa wakwe Metusela kumbexana hi Yarete tata wa Enoko loyi a feke loko Nowa a ri na 366 wa malembe.—Genesa 5:25-29; 6:9; 9:1.

Anakanya hi ndlela leyi Enoko na Adamu a va hambane ha yona. Hambileswi Adamu a hetisekile, u dyohele Yehovha kutani a endla leswaku vanhu va xaniseka ni ku vanga madzolonga. Hambileswi Enoko a a nga hetisekanga, u fambe ni Xikwembu kutani a vekela vanhu ndlela leyinene yo gandzela Xikwembu. Loko Adamu a fa, Enoko a ri ni malembe ya 308. Xana vatukulu va Adamu va ve ni gome loko kokwa wa vona a fa? A hi swi tivi. Kambe lexi hi xi tivaka, hileswaku Enoko u ye “emahlweni a famba ni Xikwembu xa ntiyiso.”—Genesa 5:24.

Loko u ri ni ndyangu, xiya leswi u nga swi dyondzaka eka ripfumelo ra Enoko. Hambileswi swi nga swa nkoka ku wundla ndyangu wa wena, kambe xa nkoka swinene i ku wu dyondzisa hi Yehovha. (1 Timotiya 5:8) U nga ha endla tano hi ku va u va dyondzisa ni ku tlhela u va vekela xikombiso lexinene. Loko u hlawula ku gandzela Xikwembu hi laha Enoko a endleke ha kona ni ku tlhela u pfumela ku kongomisiwa hi milawu ya Xikwembu evuton’wini bya wena, u ta vekela ndyangu wa wena xikombiso lexinene.

Swi nga ha endleka leswaku a swi n’wi tikela Enoko ku hanya ni vanhu lava a va nga lavi ku twa nchumu hi Xikwembu lexi a xi gandzela. Xana Yehovha Xikwembu a a khathala hi yena? Ina. Hi rin’wana ra masiku, Xikwembu xi vulavurisane na Enoko nandza wa xona wo tshembeka. Xi n’wi rhume leswaku a ya vulavula ni vanhu lava a va hanya enkarhini wakwe. Yehovha u n’wi endle muprofeta, ku nga muprofeta wo sungula ku va rungula rakwe ri tsariwa eBibeleni. Lexi endlaka hi tiva mhaka leyi, hi leswi Yudha makwavo wa Yesu hi va  manana, a huhuteriweke ku tsala vuprofeta lebyi bya Enoko endzhaku ka malembe yo tala swinene. *

Enoko u profete a ku yini? U te: “Maswivo! Yehovha u fikile ni timiriyadi takwe to kwetsima, a ta avanyisa hinkwavo, ni ku va vona nandzu hinkwavo lava nga xiximiki Xikwembu malunghana ni swiendlo swa vona hinkwaswo swa ku ka va nga xiximi Xikwembu leswi va swi endleke hi ndlela ya ku ka va nga xiximi Xikwembu, ni malunghana ni swilo hinkwaswo leswi tsemaka nhlana leswi vadyohi lava nga xiximiki Xikwembu va xi lumbeteke swona.” (Yudha 14, 15) Xiya leswaku Enoko a a vulavula onge hiloko Xikwembu se xi byi hetisisile vuprofeta byebyo. Ku sukela kwalaho, vaprofeta a va tirhisa ndlela yoleyo loko va profeta. Lexi endleke va tirhisa ndlela leyi: Hileswi a va profeta swilo leswi a va tiyiseka leswaku swi ta hetiseka, hi yona mhaka leyi a va vulavula onge hiloko swilo sweswo se swi endlekile!—Esaya 46:10.

Xana u ehleketa leswaku Enoko a titwa njhani hi ku twarisa rungula rero ra vuavanyisi eka vanhu hinkwavo? Xiya ndlela leyi rungula rero a ri ri ni matimba ha yona, ku ringana ka mune u tirhise xiga lexi nge “va nga xiximiki Xikwembu,” ku sola swiendlo swo biha leswi vanhu a va swi endla. Vuprofeta byebyo a byi lemukisa vanhu hinkwavo leswaku a va hombolokile hi mpfhuka ku sungula xidyoho le Edeni. Vanhu volavo a va ta lovisiwa loko Yehovha a ta ni “timiriyadi takwe to kwetsima,” ku nga vuthu ra tintsumi leti lunghekeleke nyimpi yo herisa lavo homboloka. Enoko, u twarise rungula rero ra vuavanyisi a ri swakwe, leri a ri huma eka Xikwembu naswona a nga chavi. Swi nga ha endleka leswaku Lameke hambileswi a ha ri ntsongo, u xi vonile xivindzi lexi kombisiweke hi kokwa wakwe Enoko. Loko swi ri tano, hi nga kota ku twisisa leswaku hikokwalaho ka yini.

Ripfumelo ra Enoko ri nga hi endla hi tivutisa loko hakunene, hi languta misava leyi hi ndlela leyi Xikwembu xi yi langutaka ha yona. Vuavanyisi lebyi Enoko a byi twariseke hi xivindzi, bya ha tirha ni le ka misava leyi hi hanyaka eka yona namuntlha ku fana ni le nkarhini wa Enoko. Hi ku pfumelelana ni vuavanyisi lebyi Enoko a byi twariseke, Yehovha u lovise vanhu lava nga xi xiximiki Xikwembu hi Ndhambi leyikulu hi nkarhi wa Nowa. Kambe ku lovisiwa koloko, i xikombiso xa ndzoviso lowu nga ta endleka enkarhini lowu taka. (Matewu 24:38, 39; 2 Petro 2:4-6) Hilaha ku fanaka, ninamuntlha Xikwembu swin’we ni timiriyadi ta xona to kwetsima va lunghekele ku lovisa vanhu lava nga xi xiximiki Xikwembu. Hinkwerhu hi fanele hi anakanyisisa hi rungula ra vuavanyisi leri Enoko a ri twariseke, hi tlhela hi byela van’wana ha rona. Vanghana ni maxaka ya hina va nga ha hi fularhela, lerova hi titwa hi nga ri na museketeri. Kambe Yehovha a nga n’wi fularhelanga Enoko, hilaha ku fanaka ninamuntlha a nge ma fularheli malandza yakwe yo tshembeka!

Enoko u helele kwihi? Ndlela leyi a feke ha yona ya hlamarisa swinene. Genesa 5:24 yi ri: “Enoko a ya emahlweni a famba ni Xikwembu xa ntiyiso. Kutani a nga ha vi kona, hikuva Xikwembu a xi n’wi tekile.” Xikwembu xi n’wi teke njhani Enoko? Muapostola Pawulo u te: “Hi ripfumelo Enoko u rhurhisiwile leswaku a nga voni rifu, naswona ku hava ndhawu leyi a nga kumeka eka yona hikuva Xikwembu xi n’wi rhurhisile; hikuva loko a nga si rhurhisiwa u ve ni vumbhoni bya leswaku u tsakise Xikwembu swinene.” (Vaheveru 11:5) Xana Pawulo a vula yini hi xiga lexi nge “u rhurhisiwile leswaku a nga voni rifu”? Tibibele tin’wana ti vula leswaku Xikwembu xi teke Enoko leswaku a ya etilweni. Kambe mhaka yoleyo a hi ntiyiso. Bibele yi vula leswaku munhu wo sungula loyi a pfuxiweke leswaku a ya hanya etilweni i Yesu Kreste.— Yohane 3:13.

Enoko u “rhurhisiwe” hi ndlela yihi leswaku “a nga voni rifu”? Swi nga ha endleka Yehovha a endle leswaku Enoko a fa handle ko twa ku vava. Kambe ku vuriwa  leswaku Enoko “u ve ni vumbhoni bya leswaku u tsakise Xikwembu swinene.” Njhani? Loko a nga si fa, swi nga ha endleka leswaku Xikwembu xi n’wi kombe xivono, lexi kombisaka misava yi ri paradeyisi. Loko a ri karhi a vona xivono xexo xo tsakisa, Enoko u file. Loko muapostola Pawulo a tsala hi Enoko swin’we ni vavanuna ni vavasati van’wana vo tshembeka, u te: “Hinkwavo lava va fele eripfumelweni.” (Vaheveru 11:13) Swi nga ha endleka leswaku valala vakwe va lave ntsumbu wakwe, kambe “ku hava ndhawu leyi a nga kumeka eka yona,” kumbexana Yehovha u wu lahlile ku endlela leswaku va nga wu tirhisi eka vukhongeri bya mavunwa. *

Loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi tsalwa rero, hi mahlo ya mianakanyo a hi ringeteni ku vona ndlela leyi Enoko a feke ha yona. Anakanya hi xiyimo lexi, u ri karhi u tsundzuka leswaku ku fanele ku endlaka xin’we eka leswi, wa pona kumbe wa dlayiwa. Enoko u le u balekeni naswona se u karhele. Valala vakwe va n’wi sale endzhaku naswona va hlundzukile swinene hikwalaho ka rungula ra vuavanyisi leri a va byeleke rona. Enoko u kuma ndhawu yo tumbela eka yona swa xinkarhana, kambe wa swi tiva leswaku va nga ha n’wi kuma nkarhi wun’wana ni wun’wana. A ri ekusuhi swinene ni ku dlayiwa hi valala vakwe. Loko a ha wisile wa khongela eka Xikwembu. Kutani u titwa a phyuphyile emianakanyweni. U vona xivono lexi n’wi kombaka ndhawu yo tsakisa leyi a tivonaka a ri eka yona.

Anakanya eka xivono xexo a ri karhi a vona misava leyi nga ni ku rhula, leyi a nga si tshamaka a yi vona. A yi saseke ku fana ni ntanga wa Edeni, kambe a ku nga ri na makerubu lawa a ma yi rindzile leswaku vanhu va nga yi eka yona. A yi tele hi vavanuna ni vavasati lava ha tiyeke naswona va ri ni matimba. A va hanya hi ku rhula naswona va tsakile. A ku nga ri na rivengo ni madzolonga, ku nga swilo leswi Enoko a swi tiva. Enoko u xiye leswaku Yehovha wa n’wi rhandza swinene naswona wa n’wi amukela. U swi xiyile leswaku ndhawu yoleyo leyi a yi vona, a ku ri ndhawu leyi a yi ta va kaya rakwe. Loko a ya a phyuphya u biwe hi vurhongo kutani a etlela vurhongo lebyikulu byo pfumala ni milorho.

Ku ta fikela namuntlha, Enoko wa ha etlele endhawini yoleyo, ku nga ndhawu leyi a feleke eka yona naswona wa ha ri kona emianakanyweni ya Yehovha Xikwembu! Hilaha Yesu a tshembiseke hakona, nkarhi wa ta lowu vanhu hinkwavo lava nga emianakanyweni ya Xikwembu va nga ta twa rito ra Kreste kutani va huma emasirheni, va pfula mahlo kutani va vona misava leyintshwa ya ku saseka leyi nga ni ku rhula.—Yohane 5:28, 29.

Xana u nga swi tsakela ku va kona emisaveni yoleyo? Anakanya ndlela leyi swi nga ta tsakisa ha yona ku hlangana na Enoko. Ehleketa hi swilo swo tsakisa leswi a nga ta hi byela swona! U ta hi hlamusela loko ku ri leswaku ndlela leyi a hi ehleketa leswaku u fe ha yona a yi ri ntiyiso. Kambe ku ni swilo swa nkoka leswi hi faneleke hi swi dyondza hi xihatla eka yena sweswi. Endzhaku ko vulavula hi Enoko, Pawulo u te: “Handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle [Xikwembu].” (Vaheveru 11:6) Onge hi nga ti karhatela ku tekelela xivindzi ni ripfumelo ra Enoko!