Ku Ya Emahlweni Ni Vutomi Endzhaku Ka Loko U Dlaye Vukati
“A ndzi tsemeke nhlana. Vutomi bya wena byi ku fambela kahle sweswi kutani hi xitshuketa byi ku fambela ximatsi.”—MARK, * loyi a nga ni lembe a dlaye vukati.
“Nuna wa mina a a rhandzana ni wansati loyi a ringanaka ni n’wana wa hina wa nhwana hi malembe. Loko hi dlaya vukati, ndzi tseme ndzi ri vona eka ximbilwambilwana xakwe, kambe ndzi tlhele ndzi titwa ndzi ri xikangalafula.”—EMMELINE, loyi a nga ni malembe ya 17 a dlaye vukati.
Vanhu van’wana va dlaya vukati va ri ni ntshembo wa leswaku vutomi bya vona byi ta antswa, loko van’wana va lava ku hambeta va nghenele vukati kambe va tsandzeka ku endla leswaku vanghana va vona va vukati va tshama na vona. Kambe, hinkwavo lava dlayeke vukati va kuma leswaku vutomi endzhaku ka sweswo bya tika ku tlula ndlela leyi a va byi langutele ha yona. Entiyisweni, loko ku ri leswaku wa ha ku dlaya vukati, u nga kuma leswaku hi xin’wana xa swiendlakalo leswikulu leswi tshikilelaka leswi u tshameke u hlangana na swona. Hikokwalaho, i swinene ku anakanyisisa hi xitsundzuxo xin’wana lexi twisisekaka lexi humaka eBibeleni lexi nga ku pfunaka leswaku u langutana ni swiphiqo swo dlaya vukati.
XIPHIQO 1: MATITWELO LAMA HOXEKE.
Ntshikilelo lowu fambisanaka ni swiphiqo swa mali, ku va mutswari ni xivundza swi nga va leswi tshikilelaka naswona a hi minkarhi hinkwayo matitwelo wolawo ma sukaka hi ku hatlisa. Mufi Judith Wallerstein loyi a ri mutivi wa mianakanyo u kume leswaku van’wana endzhaku ka malembe va dlaye vukati, va ha titwa va xengiwile ni ku fularheriwa, va anakanya leswaku vutomi “a byi lulamanga, byi khomisa tingana naswona byi ni xivundza.”
LESWI U NGA SWI ENDLAKA
Rila hikwalaho ka leswi u tshikiweke. U nga ha kumbuka nkataku loyi wa ha n’wi rhandzaka. Hambi ku ri hileswaku vukati bya n’wina a byi ri ni swiphiqo, u nga ha rila hikuva a wu na wona ntsako lowu a wu ri ni ntshembo wa leswaku u ta va na wona evukatini. (Swivuriso 5:18) Swi nga ku khomisi tingana ku wu vekela etlhelo “nkarhi wa ku rila.”—Eklesiasta 3:1, 4.
Papalata ku tiendla guwela. Loko u lava nkarhi wa ku rila, ku tihambanisa ni vanhu nkarhi wo leha a hi swinene. (Swivuriso 18:1) Vulavula hi ndlela leyi akaka loko u bula ni vanghana va wena, tanihi leswi ku tshamela ku rila hi khale ka nkataku hambiloko swi fanerile swi nga endlaka leswaku vanhu va ku papalata. Loko u lava ku endla swiboho swa nkoka hi xihatla endzhaku ka loko u dlaye vukati, kuma mpfuno eka munhu loyi u n’wi tshembaka.
Khathalela rihanyo ra wena. Ntshikilelo wa ku dlaya vukati hakanyingi wu vanga swiphiqo swa miri, swo tanihi nsusumeto wa le henhla wa ngati kumbe ku tshamela ku pandziwa hi nhloko. Dyana swakudya leswi nga ni rihanyo, endla vutiolori naswona etlela nkarhi lowu eneleke.—Vaefesa 5:29.
Susa swilo leswi nga endlaka leswaku u hlundzukela khale ka nkataku kumbe leswi u nga swi laviki, kambe hlayisa maphepha ya nkoka. Loko swilo swo fana ni swifaniso swa mucato swi ku khunguvanyisa, swi hoxe ebokisini kutani u swi hlayisela vana va wena.
Lwisana ni mianakanyo leyi hoxeke. Olga, loyi a tshikeke nuna wakwe endzhaku ka loko a endle vuoswi u te: “A ndzi tshamela ku tivutisa leswaku, ‘I yini leswi wansati loyi a nga na swona leswi mina ndzi nga riki na swona?’” Kambe endzhakunyana Olga u swi xiyile leswaku, ku tshamela ku anakanya hi swilo leswi hoxeke ku nga hetelela “ku ri moya lowu biweke.”—Swivuriso 18:14.
Vanhu vo tala va kuma leswaku ku tsala ehansi leswi va swi anakanyaka swi va pfuna ku vona ni ku lawula ndlela leyi va anakanyaka ha yona. Loko u endla leswi, ringeta ku ta ni mianakanyo leyintshwa leyinene leswaku u siva leyi hoxeke leyi u nga eku lwisaneni na yona. (Vaefesa 4:23) Xiya swikombiso swimbirhi leswi landzelaka:
Mianakanyo ya khale: Hi mina ndzi vangeke leswaku munghana wa mina wa vukati a nga tshembeki.
Mianakanyo leyintshwa: Ku tsana ka mina a hi kona ku endleke leswaku munghana wa mina wa vukati a nga tshembeki.
Mianakanyo ya khale: Wanuna loyi u ndzi dyele nkarhi.
Mianakanyo leyintshwa: Ndzi ta tsaka loko ndzi ya emahlweni ni vutomi, ku nga ri ku tlhelela endzhaku.
U nga dziki eka marito lama tlhavaka. Vanghana kumbe maxaka ma nga ha vula swilo leswi vavaka kumbe swilo leswi hoxeke eka xiyimo xa wena: ‘A nga ku faneli,’ kumbe ‘Xikwembu xi venga ku dlaya vukati.’ * Hi yona mhaka Bibele yi khutazaka leswi: “U nga nyikeli mbilu ya wena emaritweni hinkwawo lawa vanhu va ma vulavulaka.” (Eklesiasta 7:21) Martina loyi a dlayeke vukati ku ringana malembe mambirhi, u ri: “Ematshan’weni yo dzika eka marito lama vavisaka, ndzi ringeta ku vona swilo hi langutelo ra Xikwembu. Miehleketo ya xona yi tlakuke ku tlula ya hina.”—Esaya 55:8, 9.
Khongela eka Yehovha. U khutaza vagandzeri vakwe leswaku va ‘lahlela ku vilela hinkwako ka vona eka yena,’ ngopfu-ngopfu loko va tshikilelekile swinene.—1 Petro 5:7.
RINGETA LESWI: Tsala tindzimana ta Bibele leti u vonaka leswaku ti nga ku pfuna naswona ti veke erivaleni laha u nga ta ti vona nkarhi na nkarhi. Handle ka matsalwa lawa se ma tshahiweke, vanhu vo tala lava dlayeke vukati va vuyeriwile eka tindzimana leti: Pisalema 27:10; 34:18; Esaya 41:10; na Varhoma 8:38, 39.
Pfumelela Rito ra Xikwembu leswaku ri ku tiyisa eminkarhini yo tika
XIPHIQO 2: VUXAKA BYA WENA NI KHALE KA NKATAKU.
Juliana loyi a ri ni malembe ya 11 a tekiwile u ri: “Ndzi kombele nuna wa mina leswaku a nga fambi. Kambe endzhaku ka loko a fambile, a ndzi n’wi hlundzukerile swin’we ni wansati loyi a yeke a ya tshama na yena.” Vanhu vo tala lava dlayeke vukati va hambeta va hlundzukele vanghana va vona va vukati swinene ku ringana malembe yo tala. Kambe, swa va boha leswaku va vulavula na vona nkarhi ni nkarhi, ngopfu-ngopfu loko va ri ni vana.
LESWI U NGA SWI ENDLAKA
Vana ni vuxaka lebyinene ni khale ka nkataku. Dzika eka timhaka leti faneleke naswona bana nhloko ya mhaka. Vo tala va kume leswaku leswi swi hoxa xandla leswaku ku va ni ku rhula.—Varhoma 12:18.
Papalata mavulavulelo lama tlhavaka. Ngopfu-ngopfu loko u titwa u karihile, ndzayo ya vutlhari ya Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana la hlwelaka ku vula marito yakwe u ni vutivi.” (Swivuriso 17:27) Loko u nga taka u nga hlamuli hi ndlela leyinene, u nga ha vula u ku: “Ndzi lava ku anakanyisisa hileswi u swi vuleke kutani ndzi ta vulavula na wena endzhakunyana.”
Papalata ku vilela hi timhaka ta khale ka nkataku hilaha u nga kotaka hakona, leti katsaka swa nawu, swa timali ni timhaka ta vutshunguri.
RINGETA LESWI: Loko enkarhini lowu taka u vulavula ni khale ka nkataku, xiya timhaka leti kumbexana un’wana wa n’wina a sungulaka ku tiyimelela kumbe a titwa a nga ntshunxekanga. Loko swi fanerile, n’wi kombele leswaku a ku nyika xinkarhana kumbe mi pfumelelana ku tirhisa e-mail leswaku mi bula hi mhaka yoleyo.—Swivuriso 17:14.
XIPHIQO 3: KU PFUNA VANA VA WENA LESWAKU VA TOLOVELA XIYIMO.
Maria u tsundzuka leswi a swi ri xiswona loko a ha ku dlaya vukati: “N’wana wa mina lontsongo wa nhwana a a tshamela ku rila naswona u tlhele a sungula ku tsakamisa loko a etlele. Kasi hi hala tlhelo n’wana wa mina lonkulu wa nhwana u ringete ku fihla ndlela leyi a a titwa ha yona, kutani ndzi swi vonile leswaku ku ni leswi nga fambiki kahle ni le ka yena.” Lexi twisaka ku vava, u nga ha titwa u nga ri na nkarhi wo va ni vana va wena loko va ku lava.
LESWI U NGA SWI ENDLAKA
Khutaza vana va wena leswaku va vulavula na wena malunghana ni ndlela leyi va titwaka ha yona, hambiloko leswi swi vonaka swi ri leswi “humeke endleleni.”—Yobo 6:2, 3.
Tshama u ri karhi u endla mintirho leyi u faneleke u yi endla. Hambiloko u lava ku seketeriwa emintlhavekweni naswona n’wana wa wena swi vonaka onge u tiyimiserile ku endla tano, a hi swinene ku n’wi kombela leswaku a ku pfuna hi timhaka ta vanhu lavakulu. (1 Vakorinto 13:11) Papalata ku byeletela n’wana swihundla swa wena kumbe ku n’wi endla a va ntsumi ya wena ni khale ka nkataku.
Endla leswaku vutomi bya n’wana wa wena byi va lebyinene. Ku hambeta u tshama endhawini leyi a wu tshama eka yona ni ku namarhela xiyimiso swa pfuna, kambe xa nkoka swinene i ku hambeta mi va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu tanihi ndyangu, leswi katsaka ku hlaya Bibele ni vugandzeri bya ndyangu.—Deteronoma 6:6-9.
RINGETA LESWI: Kumbexana vhiki leri, tiyisekisa vana va wena leswaku wa va rhandza nileswaku a hi vona va endleke leswaku wena ni nkataku mi dlaya vukati. Hlamula swivutiso swa vona handle ko sola nkataku.
U nga ya emahlweni ni vutomi bya wena endzhaku ka loko u dlaye vukati. Melissa, loyi a ri ni malembe ya 16 a nghenele vukati u ri: “Loko ndzi dlaya vukati, a ndzi ti byela leswi, ‘Leswi a hi swona leswi a ndzi lave leswaku vutomi bya mina byi va xiswona.’” Kambe sweswi, u kume ku eneriseka ku nga khathariseki swiyimo swakwe. U ri: “Loko ndzi lahla thawula ra leswaku a ndzi nge swi koti ku cinca swa nkarhi lowu nga hundza, ndzi titwa ndzi antswa.” ▪
^ ndzim. 2 Mavito man’wana ma cinciwile exihlokweni lexi.
^ ndzim. 18 Xikwembu xi venga ku dlaya vukati loku nga ni vukanganyisi. Kambe loko nkataku a endla vuoswi, Xikwembu xi nyika loyi a nga riki na nandzu mfanelo yo endla xiboho loko a lava ku dlaya vukati. (Malakiya 2:16; Matewu 19:9) Hlaya xihloko lexi nge “Langutelo Ra Bibele”—Hi Kwihi Ku Dlaya Vukati Loku Xikwembu Xi Ku Vengaka?” eka nkandziyiso wa Xalamuka! ya February 8, 1994, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha.
TIVUTISE . . .
Xana hakunene ndzi tinyike nkarhi wo rila loko ndzi dlaya vukati?
Xana ndzi nga swi tshikisa ku yini ku hambeta ndzi hlundzukela khale ka munghana wa mina wa vukati?
