Skip to content

Ino Ndilili Leza Naakatalika Kulenga Bubumbo?

Ino Ndilili Leza Naakatalika Kulenga Bubumbo?

Bwiinguzi bwamu Bbaibbele

 Bbaibbele talyaambi ciindi Leza naakatalika kulenga bubumbo nobuba bulamfwu bwaciindi ncaakatola mukulenga. Lyaamba buyo kuti: “Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.” (Matalikilo 1:1) Bbaibbele talyaambi ciindi cigaminide ‘matalikilo’ naakaba. Nokuba boobo, mbozyakali kutobelana kucitika zintu zilembedwe mubbuku lya Matalikilo, kutondezya kuti cakali ciindi kaatanasika mazuba aali cisambomwe aakulenga.

 Sena mazuba aali cisambomwe aakulenga mazuba aajisi mawoola aali 24 buyo?

 Peepe. Mu Bbaibbele, bbala lyakuti “buzuba” lilakonzya kwaamba bulamfwu bwaciindi bwiindene-indene, kweelana acaambwa mucibalo eeco. Mucikozyanyo, kapango kamwi mucibalo kaamba bulamfwu bwaciindi coonse cakulenga kuti mbuzuba bomwe.—Matalikilo 2:4.

 Ncinzi cakacitika mumazuba aali cisambomwe aakulenga?

 Leza wakasandula nyika “yakanyina cintu cili coonse alimwi yakapilingene” ikuba busena bubotu bwakukkala. (Matalikilo 1:2) Mpoonya wakalenga zilenge zipona anyika. Bbaibbele lilapandulula zintu izyakacitika mumazuba aali cisambomwe aakulenga:

  •  Buzuba bwakusaanguna: Leza wakapa kuti kube mumuni anyika, walo uupa kuti katubona mumuni amudima naa kuti syikati amasiku.—Matalikilo 1:3-5.

  •  Buzuba bwabili: Leza wakapanga mulengalenga, alimwi akwaandaanya maanzi aakali kunsi aamulengalenga kuli yaayo aakali atala aamulengalenga.—Matalikilo 1:6-8.

  •  Buzuba bwatatu: Leza wakapa kuti nyika njumu ilibonye. Alimwi wakameneka zisyango abwizu anyika.—Matalikilo 1:9-13.

  •  Buzuba bwane: Leza wakapa kuti zuba, mwezi, alimwi anyenyeezi zilibonye kazili mimuni kunyika.—Matalikilo 1:14-19.

  •  Buzuba bwasanu: Leza wakalenga zilenge zyuumi zyamumaanzi azilenge zyuuluka.—Matalikilo 1:20-23.

  •  Buzuba bwacisambomwe: Leza wakalenga banyama baanyika alimwi abantu.—Matalikilo 1:24-31.

 Naakamanizya mubuzuba bwacisambomwe, Leza wakalyookezya kumulimo ooyu, naa kuti wakacileka kulenga.—Matalikilo 2:1, 2.

 Sena makani aambwa mubbuku lya Matalikilo aleendelana asayaansi?

 Bbaibbele nolyaamba makani aajatikizya kulengwa, talyaambi mbuli kuti ndibbuku lyasayaansi likatazya kumvwa. Muciindi caboobo, lipandulula makani aakulenga munzila yakuti nobaba basikulibala bakaindi bakali kukonzya kumvwisya mbozyakali kutobelana kulengwa zintu. Makani aakulenga taakazyanyi asayaansi yamasimpe. Syaazibwene wazyina lya Robert Jastrow wakalemba kuti: “Basayaansi mbobakalemba makani aajatikizya mbobwakatalika buumi alimwi ambolyaamba Bbaibbele kuliindene, pele kuli kaambo komwe nkozikozyenye: mulongo-longo wazintu zyakasololela kukubako kwamuntu zyakaile kucitika alimwi zyakacitika aciindi cigaminide.”

 Ino ndilili zuba, mwezi alimwi anyenyeezi nozyakalengwa?

 Izuba, mwezi alimwi anyenyeezi zyakali kale cibeela ‘cajulu’ lyakalengwa “kumatalikilo.” (Matalikilo 1:1) Pele kweelede kuti mumuni wazyo tiiwakali kusika anyika akaambo kamulengalenga iwakali mulemu. (Matalikilo 1:2) Aboobo nokuba kuti mumuni wakatalika kulibonya mubuzuba bwakusaanguna, pele nkowakali kuzwa tiikwakalinazyibwa pe. Mubuzuba bwane, mulengalenga wakalibonya. Bbaibbele lyaamba kuti zuba, mwezi alimwi anyenyeezi lino zyakatalika ‘kumunikila nyika,’ kwaamba mbwaakali kukonzya kuzibona muntu anyika.—Matalikilo 1:17.

 Kweelana a Bbaibbele, ino nyika yaliko kwaciindi cilamfwu buti?

 Bbaibbeile talyaambi bulamfwu bwaciindi nyika nciyaliko. Lugwalo lwa Matalikilo 1:1 lwaamba buyo kuti bubumbo, kubikkilizya anyika yesu, zyakalijisi matalikilo. Makani aaya taakazyanyi abusongo bwasayaansi alimwi anzyobaamba kujatikizya bulamfwu bwaciindi nyika nciyaliko.