Skip to content

Skip to table of contents

 MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO | MFWULUMENDE IITACITI MAKULO

Bwami bwa Leza—Mfwulumende Iitaciti Makulo

Bwami bwa Leza—Mfwulumende Iitaciti Makulo

Naakali kwaamba kaambo mfwulumende ncozitakonzyi kwaagwisya makulo, mupati-pati wabasikulingaula bweende bwamali waku Nicaragua wakaamba kuti: “Ikaambo kapati ncokuli makulo nkakuti, babelesi bamfwulumende mbaasicisi, aboobo ikuti basicisi kabacita makulo, nkokuti abalo babelesi bamfwulumende balacita mbubwenya oobo.”

Sena tamuzumini kuti, ikuti banamaleya kabali basimakulo, nkokuti tacidoonekwi kuti kufumbwa mfwulumende iili akati kabo ayalo inoocita makulo? Ikuti kacili boobo, nkokuti mfwulumende iitaciti makulo yeelede kuzwa kubusena bumbi. Ibbaibbele lilaamba kujatikizya mfwulumende iili boobo—nkokuti Bwami bwa Leza, mfwulumende Jesu njaakayiisya basikumutobela kuti kabapailila.—Matayo 6:9, 10.

Bwami bwa Leza nimfwulumende iini-ini iilela kujulu. Iyoonjila mubusena bwamfwulumende zyabantu zyoonse. (Intembauzyo 2:8, 9; Ciyubunuzyo 16:14; 19:19-21) Akati kazilongezyo Bwami nzyobuyooletela bantu, buyoogwisya mfwulumende zicita makulo. Atulange-lange mbazu zili cisambomwe zisinizya kuti Bwami buyoocita oobo.

1. NGUZU

PENZI LILIKO: Mali aabelesyegwa mumfwulumende zyabantu azwa kubantu balelwa amfwulumende eezyo, kanji-kanji alajanika kwiinda mumitelo. Mali aaya apa kuti babelesi bamfwulumende bamwi basunkwe kubba, kakuli bamwi batambula cisinkamulomo kubantu ibayanda kuti mitelo yabo naa kubbadela kumwi ikweelede kucitwa kumfwulumende kucesyegwe. Eeci cilakonzya kuleta penzi lipati—mfwulumende ilakonzya kuyungizya mitelo kutegwa ijane mali aayelede, mukuya kwaciindi eeci cipa kuti makulo aindile. Mubukkale buli boobo, bantu basyomeka mbobapenga kapati.

MBOLIKONZYA KUMANA PENZI EELI: Nguzu nzyobujisi Bwami bwa Leza zizwa kuli Leza singuzuzyoonse,  Jehova. * (Ciyubunuzyo 11:15) Bwami oobu tabuyandiki kubwezelela mali aamitelo kutegwa bubeleke kabotu. Muciindi caboobo, nguzu zya Leza “zinji kapati alimwi zigambya” alimwi abwaabi bwakwe bwaluyando ziyoopa kuti Bwami bupe zintu zinji nzyobayandika balelwa bambubo.—Isaya 40:26; Intembauzyo 145:16.

2. MWEENDELEZI

PENZI LILIKO: Ba Susan Rose-Ackerman ibaambwa mucibalo cainda bakaamba kuti, ikutegwa makulo amane, aabo “ibali kumbele beelede kucileka kucita makulo.” Mfwulumende zilaalilwa kucita mulimo wanzizyo ciindi nozisola kugwisya makulo aali akati kabamapulisa alimwi ababelesi bamumabboda, kakuli balupati-pati bali akati kabo babalanga buyo. Nobaba beendelezi basyomeka kapati bakakona kutalondoka. Bbaibbele lyaamba kuti, “kunyina muntu mululami munyika uucita buyo zibotu lyoonse.”—Mukambausi 7:20.

Jesu wakakaka kwaatambula makulo aayinda kukomena

MBOLIKONZYA KUMANA PENZI EELI: Mukwiimpana abantu batalondekede, Jesu Kristo, ooyo Leza ngwaasala kuti abe Mweendelezi wa Bwami, takonzyi kusunkwa kucita cibi. Wakatondezya oobo ciindi naakakaka kutambula makulo aayinda kukomena—“mami oonse aamunyika abulemu bwangawo.” Jesu wakasyomezyegwa kupegwa zintu eezyi ikuti wamukomba asyoonto buyo mweendelezi wanyika, Diabolosi. (Mateyo 4:8-10; Johane 14:30) Noliba leelyo Jesu naakapenzyegwa calufwu, wakalikanzide kuzumanana kusyomeka cakuti wakakaka kunywa musamu iwakali kukonzya kupa kuti atamvwi kucisa alimwi iwakali kukonzya kupa kuti atayeeyi kabotu alimwi ambweni iwakali kukonzya kumupa kuziluka. (Matayo 27:34) Mbwaanga Leza wakamubusya kutegwa apiluke kujulu, Jesu watondezya cakumaninina kuti uleelela kulela mu Bwami.—Bafilipi 2:8-11.

3. KUSITIKILA

PENZI LILIKO: Muzisi zinji bantu balavwoota ciindi aciindi, eeci cipa kuti bantu bagwisye beendelezi batasyomeki abweendelezi. Pele bwini mbwakuti, makulo alacitwa ciindi camakkampeeni alimwi aciindi cakuvwoota nomuba muzisi zisumpukide. Kwiinda mukubelesya mali aamakkampeeni alimwi amicito imwi, bavwubi balakonzya kubeendelezya aabo ibali muzyuuno zyabweendelezi kubikkilizya abaabo bayoosalwa kumbele.

Mubetesi waku Nkuta Mpati yaku U.S, John Paul Stevens wakalemba kuti bweendelezi bwabavwubi buli boobo “buubya-ubya bweendelezi bwamfwulumende alimwi cipa kuti bantu baleke kubusyoma.” Nkakaambo kaako bantu banji nyika yoonse mbwiizulwa bayeeya kuti tukamu twamapolitikisi ntotwiindide kucita makulo.

MBOLIKONZYA KUMANA PENZI EELI: Akaambo kakuti Bwami bwa Leza buyookkalilila akuba mbobweendelezi bulikke, takukabi makkampeeni alimwi amakulo aacitwa ciindi camavwooti. (Daniele 7:13, 14) Mbwaanga Mweendelezi wambubo wakasalwa a Leza, Bwami oobu tabuvwootelwi buya abantu alimwi tabukonzyi kugwisyigwa pe. Ikuzyiba kuti Bwami oobu bulakkalilila, citugwasya  kusyoma kuti nzyobucita lyoonse zigwasya balelwa bambubo.

4. MILAWO

Bwami bwa Leza nimfwulumende iini-ini iilela kujulu

PENZI LILIKO: Cimwi ciindi inga mwayeeya kuti ikubikka milawo mipya inga kwagwasya kuti zintu zibe kabotu. Nokuba boobo, basyaazibwene bajana kuti kanji-kanji, ikuyungizya milawo kupa buyo kuti bantu baindile kucita makulo. Kuyungizya waawo, kubikka milawo kutegwa makulo aceye-ceye kanji-kanji kubelesyegwa mali manji kutegwa milawo eeyo itobelwe, nokuba boobo eeci acalo tacigwasyi kapati.

MBOLIKONZYA KUMANA PENZI EELI: Milawo ya Bwami bwa Leza ilisumpukide kapati kwiinda milawo yamfwulumende zyabantu. Mucikozyanyo, muciindi cakubikka mulongo wamilawo, Jesu wakapa ceeco ciitwa kuti Mulawo Wabukkale Bubotu. Wakati: “Zintu zyoonse nzyomuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo nzyomweelede kubacitila.” (Matayo 7:12) Milawo ya Bwami ibikkila kapati maanu kugwasya muntu mbwayeeya alimwi ambwacita zintu. Jesu wakaamba kuti: “Weelede kuyanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini.” (Matayo 22:39) Bwini mbwakuti, Leza ulakonzya kubona zili mumoyo, aboobo ulakonzya kupa kuti milawo eeyo itobelwe.—1 Samuele 16:7.

5. MIZEEZO

PENZI LILIKO: Bulyato akuliyanda ncecipa kuti bantu kabacita makulo. Balupati-pati Mumfwulumende alimwi abasicisi kanji-kanji balibujisi bube oobu butali kabotu. Kweelana acibalo cainda, cintoolo cipati icakakolomoka mudolopo lya Seoul, balupati-pati bamfwulumende bakacita makulo abasikuyaka balo ibakazyi kuti kuula makulo cakali cuuba-uba kwiinda kubelesya zibelesyo ziyandika alimwi anzila zizumizyidwe.

Aboobo kutegwa makulo amane, bantu beelede kuyiisyigwa mbobakonzya kugwisya kuyeeya kutaluzi mbuli bulyato alimwi akuliyanda. Pele cuusisya ncakuti, mfwulumende zyabantu tazijisi luyandisisyo alimwi abusongo bwakuyiisya bantu lwiiyo luli boobu.

MBOLIKONZYA KUMANA PENZI EELI: Bwami bwa Leza bulijisi nguzu zyakulizunda cakumaninina penzi lyamakulo  kwiinda mukuyiisya bantu mbobakonzya kwiitantamuka mizeezo mibi iibapa kucita makulo. * Lwiiyo oolu lubagwasya “kuzumanana kubukulusya mizeezo [iibeendelezya] lyoonse.” (Baefeso 4:23) Balaiya mbobakonzya kutantamuka bulyato alimwi akuliyanda kwiinda mukukkutila azintu nzyobajisi alimwi akubabikkila maano bamwi.—Bafilipi 2:4; 1 Timoteyo 6:6.

6. BALELWA

PENZI LILIKO: Bantu bamwi inga bazumanana kutasyomeka akucita makulo nokuba kuti bali mubukkale buli kabotu alimwi balayiisyigwa kulilemeka kabotu. Basyaazibwene balazumina kuti aaka nkakaambo mfwulumende zyabantu ncozitakonzyi kwaagwisya makulo. Mfwulumende zilombozya kucesya makulo alimwi akucesya mapenzi aaboola akaambo kangawo.

MBOLIKONZYA KUMANA PENZI EELI: Ba United Nations Convention Against Corruption baamba kuti, ikutegwa balimane penzi lyamakulo, mfwulumende zyeelede kukulwaizya bantu “kusyomeka alimwi akucita zintu kweelana amilawo yamumfwulumende zyabo.” Nokuba kuti muzeezo ooyu mubotu, Bwami bwa Leza bwalo tabukulwaizyi buyo bantu kuba abube buli boobu—muciindi caboobo, balelwa bambubo beelede kucita oobo. Bbaibbele lyaamba kuti “basyaacivwulemwangu” alimwi “ababeja” tabakeeleli kunjila mu Bwami bwa Leza.—1 Bakorinto 6:9-11; Ciyubunuzyo 21:8.

Bantu balakonzya kwiiya kutobela zyeelelo eezyi zyakulilemeka zisumpukide mbubwenya Banakristo bakusaanguna mbobakacita. Mucikozyanyo, ciindi sikwiiya wazina lya Simoni naakasola kuula muuya uusalala kubaapostolo, bakaakaka makulo akumwaambila kuti: “Koempwa kububi bwako oobu.” Ciindi Simoni naakabubona bubi bwakulombozya kwakwe, wakalomba baapostolo kuti bamupailile kutegwa alizunde penzi eeli.—Milimo 8:18-24.

MBOMUKONZYA KUBA BALELWA BA BWAMI

Tacikwe makani naa muzwa kucisi nzi, mulijisi coolwe cakuba mulelwa wa Bwami bwa Leza. (Milimo 10:34, 35) Bubambe bwalwiiyo lupegwa a Bwami oobu—bwalo ibujanika munyika yoonse—buyakumutondezya mbomukonzya kucita oobo. Bakamboni ba Jehova bayookkomana kumutondezya mbomukonzya kuba abubambe bwaciiyo ca Bbaibbele citabbadelelwi calo cikonzya kutola buyo maminiti aali 10 ansondo. Muyakwiiya zinji kujatikizya “makani mabotu aa Bwami bwa Leza,” kubikkilizya ambobuyoogwisya makulo aacitika mumfwulumende. (Luka 4:43) Twamulomba kuti mubandike a Bakamboni ba Jehova bakubusena nkomukkala naa kulanga a Webbusaiti yesu ya jw.org.

Sena mulayanda kuba aciiyo ca Bbaibbele citabbadelelwi?

^ par. 8 Jehova ndezina lya Leza kweelana ambolyaamba Bbaibbele.

^ par. 22 Mucikozyanyo, amubone cibalo cakuti “Is It Possible to Be Honest in a Corrupt World?” mu Ngazi Yamulindizi ya October 1, 2012, yamu Chingisi.