Skip to content

Skip to table of contents

Sena Ndeelede Kukweleta Mali?

Sena Ndeelede Kukweleta Mali?

“Kukweleta kuli mbuli bwiinga, kujola cikwelete kuli mbuli kulila.”—Kaambyo kamuci Swahili.

KAAMBYO aaka kalizibidwe kapati abantu bakkala mu Africa nkoili Kujwe, alimwi cakutadooneka katondezya mbobalimvwa bantu banji muzisi zinji nyika yoonse. Sena oobo mbomulimvwa kuti mwakweleta mali kumulongwe wanu naa kumbi buyo? Nokuba kuti zimwi ziindi kukweleta kulagwasya, sena muzeezo mubotu kukweleta? Ino nintenda nzi ziboola akaambo kakukweleta?

Akamwi kaambyo kamuci Swahili kalapandulula penzi lipati likonzya kuboola akaambo kakukweleta. Kaamba kuti: “Kukweleta akukweletesya kunyonganya zilongwe.” Masimpe, zikwelete zilakonzya kubikka zilongwe muntenda. Nokuba kuti mujisi makanze mabotu alimwi amuzeezo mubotu wamupa kukweleta, zintu lyoonse tazikonzyi kweenda mbuli mbomwali kuziyeeyela. Mucikozyanyo, ikuti ciindi ncomwakapangana kupilusya cikwelete cainda kamutanapilusya, iwakamukweletesya ulakonzya kucimwa. Bukali bulakonzya kutalika alimwi cilongwe cili akati kasikukweletesya asikukweleta—kubikilizya azilongwe zili akati kamikwasyi yabo—zilakonzya kunyongana. Mbwaanga zikwelete zilakonzya kuleta mazwanga, ambweni inga cagwasya kukweleta lilikke kuti naa nzila zimwi zyakatazya, kwiinda kwiile kuyeeya kuti njenzila iitakatazyi yakumana penzi lyamali.

Kukweleta kulakonzya kunyonganya cilongwe ncajisi muntu a Jehova. Munzila nzi? Cakusaanguna, Ibbaibbele lyaamba kuti ngusizibi muntu uukaka acaali kupilusya zikwelete zyakwe. (Intembauzyo 37:21) Alimwi lilaamba cakusalazya kuti “sikukweleta muzike wayooyo uukweletesya.” (Tusimpi 22:7) Sikukweleta weelede kuyeeya kuti tanooli muntu waangulukide kuliyooyo wakamukweletesya kusikila akajole cikwelete. Eeci cileendelana akaambyo kambi kabana Africa kakuti: “Ikuti wakweleta maulu aamuntu, unakuunka kufwumbwa nkwaakwaambila.” Eeci caamba kuti muntu uuli mucikwelete cipati taangulukide kucita zintu nzyayanda.

Aboobo, kupilusya mali ngaakweleta muntu kweelede kubikkilwa maano kapati. Buyo-buyo mapenzi alalangilwa kutalika. Ikuti zikwelete zyavwula zilakonzya kuleta mapenzi, kuba acilabila, kubeleka mawoola manji, kuzwangana akati kamwaalumi amukaintu alimwi akwaandaana kwamukwasyi, kubikkilizya akutolwa kunkuta naa kwaangwa buya. Kuli busongo mumajwi aajanika mulugwalo lwa Baroma 13:8 ilwaamba kuti: “Mutabi acikwelete  nociba comwe kumuntu uuli woonse, ccita buyo cikwelete cakuyandana.”

SENA NCOBENI KUYANDIKA KUKWELETA?

Kujatikizya makani aaya aakukweleta mali, kuyandika kucenjela kapati. Cilayandika kulibuzya kuti: Sena ncobeni ndiyandika kukweleta? Sena ninzila buyo yakuyanda kugwasya mukwasyi wanu? Naa sena kuli bulyato mbomujisi bumupa kuyanda kupona buumi bwaatala? Kanji-kanji, inga cainda kubota kukkutila azintu zisyoonto nzyomujisi kwiinda kuti mane mukwelete buya.

Nokuba boobo, kuli zintu zimwi zikonzya kupa kuti mukwelete, mbuli ciindi nokwacitika cintu cimwi cacibukila mbuta alimwi kwalibonya kuti taakwe nzila imbi njomukonzya kubelesya. Nokuba boobo, ikuti naa muntu wasala kukweleta, weelede kulitondezya kuba muntu uusyomeka. Ino inga mwacita buti oobo?

Cakusaanguna, tamweelede kukweleta akaambo buyo kakuti umwi ujisi mali manji naa ujisi zintu zinji kwiinda bamwi. Tatweelede kuyeeya kuti ikuti muntu kalibonya kuba amali manji, nkokuti weelede kutugwasya kwiinda mukutupa mali. Alimwi tatweelede kulimvwa kuti tatuyandiki kufwambaana kupilusya cikwelete kumuntu uuli boobo. Tamweelede kunyonekela bantu balibonya kuti bajisi mali manji.—Tusimpi 28:22.

Amube masimpe kuti mwaapilusya mali ngomwakakweleta, alimwi amucite oobo cakufwambaana. Ikuti sikukweletesya tanaamba buzuba nomweelede kwaapilusya mali, nkokuti nywebo mweelede kwaamba akucita kweelana ambomwaamba. Cilayandika kuti makani aaya mwaalemba apepa kutegwa mweelebe kutamvwana. (Jeremiya 32:9, 10) Ikuti naa cakonzyeka, ciindi nomupilusya cikwelete, amuunke lwanu kumugama kutegwa mukamulumbe sikumukweletesya. Kubikkila maano kupilusya cikwelete, cipa kuti muzumanane kuba acilongwe cibotu. Mboobu Jesu mbwaakaamba mumulumbe wakwe waacilundu: “Pele kwaamba kwanu kuti ‘Inzya’ akube inzya, akuti ‘Peepe’ akube peepe.” (Matayo 5:37) Kuyungizya waawo, lyoonse kamuyeeya Mulawo Wabukkale Bubotu wakuti: “Aboobo, zintu zyoonse nzyomuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo nzyomweelede kubacitila.”—Matayo 7:12.

MALAILILE AAMU BBAIBBELE AAGWASYA

Bbaibbele lilapa lugwasyo luyandika kujatikizya kukweleta mali. Lyaamba kuti: “Ncobeni, kuli mpindu mpati mukubelekela Leza cakulyaaba alimwi akukkutila azintu nzyotujisi.” (1 Timoteyo 6:6) Munzila imwi, kukkutila azintu muntu nzyajisi nenzila mbotu kapati yakweeleba buyumuyumu buboola akaambo kakukweleta. Nokuba boobo, tacili cuuba-uba kukkutila mubukkale bwamazuba aano oomo bantu mobayandisya kulikkomanisya. Aawa “kubelekela Leza cakulyaaba” mpokuyandika kutondezyegwa. Munzila nzi?

Mucikozyanyo, atulange-lange banabukwetene Banakristo baku Asia. Nobakacili bapya mucikwati, bakali kunyomenena baabo bakajisi maanda aabageme. Aboobo bakasala kuula ŋanda kwiinda mukubelesya mali aabo alimwi akukweleta kubbanki akubasazinyina. Tiilyakalampa, bakatalika kuba amukuli wakubbadela mali manji mwezi amwezi. Bakatalika kubeleka milimo minji, kubelesya ciindi cinji, calo cakapa kuti babule ciindi cakwiizya abana babo. Mulumi wakaamba kuti: “Kukatala mumizeezo, amacise alimwi akuba acilabila, zyakali kumvwika mbuli kuti ndinyamwide bbwe pati amutwe. Ndakali fwundilide.”

“Cilagwasya kuzilanga mbuli mbwazilanga Leza zintu zyakumubili”

Mukuya kwaciindi, bakayeeya majwi aajanika mulugwalo lwa 1 Timoteyo 6:6, eelyo bakabona kuti nzila iikonzya kubagwasya, nkwiisambala ŋanda. Cakabatolela myaka yobilo kutegwa balimane penzi eeli. Ino ncinzi ncobakaiya banabukwetene aaba kuliceeci cakabacitikila? Bakamanizya kwiinda mukwaamba kuti: “Cilagwasya kuzilanga mbuli mbwazilanga Leza zintu zyakumubili.”

Kaambyo kamuci Swahili ikaambwa kumatalikilo kalizyibidwe abantu banji. Pele tiikapa kuti bantu bacileke kukweleta. Kweelana ambokwatondezyegwa munjiisyo zyamu Bbaibbele atala aawa, inga caba cabusongo kuyeeyesya kujatikizya mubuzyo wakuti, Sena ndeelede kukweleta mali?