Skip to content

Skip to table of contents

Nineve wakali munzi wakajisi mayake aayebeka alimwi azibumbwa

Sena Mulizyi?

Sena Mulizyi?

Ncinzi cakacitika ku Nineve naakainda mazuba aa Jona?

WEBBUSAITI yaba British Museum yakaamba kuti, “myaka yakuma 670 B.C.E., Asuri mbobwami bwakali kwiinda kukomena munyika yoonse, bwakali kutalikila ku Kupro kumbo kusikila ku Iran kujwe. Mane buya aciindi cimwi bwakali kusika ku Egepita.” Nineve, dolopo lipati lya Asuri, ndelyakali dolopo lipati munyika yoonse. Mubwami oobu kwakali magaadeni aayebeka, maanda aabwami mapati alimwi amalaibbulali mapati. Mabala aakali kubulambo bwa Nineve yakaindi akali kutondezya kuti Mwami Ashurbanipal, mbuli bami babana Asuri bamwi, wakali kulyaamba kuti “mwami wanyika.” Aciindi eeco, Asuri alimwi a Nineve wakali kulibonya kuti inga taazundwa pe.

Bwami bwa Asuri ibwakali Kweendelezya Nyika Yoonse mbobwami bwakali kwiinda kukomena aciindi eeco

Nokuba boobo, ciindi bana Asuri nobakabukkede, musinsimi wa Jehova Zefaniya wakasinsima kuti: ‘Jehova uyoonyonyoona cisi ca Asuri, eelyo uyoopa kuti munzi wa Nineve ube matongo, akuyuma mbuli cimpayuma.’ Kuyungizya waawo, musinsimi wa Jehova Nahumu wakasinsima kuti: “Amusaale nsiliva, amusaale ngolida! . . . Munzi taujisi cintu cili coonse, waba matongo alimwi wanyonyoonwa! . . . Boonse ibakubona bayootija alimwi banakwaamba kuti, ‘Nineve wanyonyoonwa!’” (Zef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Nobakamvwa businsimi oobu, bantu bakatalika kulibuzya kuti: ‘Mwati eeci inga cacitika? Mwati Asuri uulaanguzu inga wazundwa?’ Eeci cakali kulibonya kuti tacikonzyeki.

Nineve wakaba buyo matongo!

Nokuba boobo, cintu catakali kuyeeyelwa cakacitika. Mukaindi kaniini buyo kautanasika mwaka wa 600 B.C.E., Asuri wakalizundidwe kale abana Babuloni alimwi abana Mediya. Mpoonya bantu bakacileka kukkala mu Nineve akuulubila limwi buya. Kweelana abbuku litegwa The Metropolitan Museum of Art, munzi wa Nineve kumbele tiiwakacili kulibonya cakuti wakali kuyeeyegwa buyo wabalwa mu Bbaibbele.” Kuyungizya waawo, bbuku lyaaintaneti lyakuti Biblical Archaeology Society, lyakaamba kuti kumatalikilo aamyaka yakuma 1800, “kunyina wakazyi naa dolopo lipati lyamu Asuri lyakaliko ncobeni.” Pele mu 1845, syaazibwene muzintu zyakuvwukkula wazina lya Austen Henry Layard wakatalika kuvwukkula matongo aa Nineve. Zintu zyakavwukkulwa zilasinizya kuti Nineve kaindi wakali ampuwo ncobeni.

Kusyomeka kwabusinsimi bwa Nineve kuyumya lusyomo lwesu lwakuti businsimi bwamu Bbaibbele bujatikizya mamanino aamfwulumende ziliko mazuba aano, abwalo buyoozuzikizyigwa ncobeni.—Dan. 2:44; Ciy. 19:15, 19-21.