Skip to content

Makani aamuBbayibbele Akachinchwa-chinchwa Na?

Makani aamuBbayibbele Akachinchwa-chinchwa Na?

 Peepe. Nikwakali kulangwa-langwa malembe aachiindi aasiyene-siyene kwakajanwa kuti makani aamuBbayibbele taakachincha pe nikuba kuti basikukkopa bakabweza minyaka miingi kabali kwaakkopa akuti bakaakkopela aazintu zyakali kufwambaana kubola.

Eezi zyaamba kuti taakwe mpubakapambanisya na chiindi nibakali kukkopa?

 Kwakajanwa malembe aamuBbayibbele aachiindi miingi. Amwi malembe alisiyene mbichaani, eezi zitondeezya kuti kuli mpubakapambanisya chiindi nibakali kukkopa. Musiyano ooyo teemupati pe alubo tuchinchi makani aamuBbayibbele. Pesi kuli zintu ziche biyo zyakajanwa mumalembe aayo zitondeezya musiyano mupati wakachitwa aachaali alubo wakachitwa aabantu bakali kuyanda kuchincha makani aamuBbayibbele. Bona zikozyano zibili:

  1.   Amwi maBbayibbele aachiindi akasandulula majwi ali muli 1 Johane 5:7 kuti: “kujulu, Taata, Jwi, aMuuya Uusalala: alubo zintu eezi zitatu nchintu chimwi.” Basikuyanduulisisya bakajana kuti majwi aaya taakaliwo pe mumalembe aamuBbayibbele aakusaanguna. Majwi aaya akazooyungizigwa biya. a Nkinkaako, muli aamwi maBbayibbele taajaniki pe majwi aaya.

  2.   Zina lyaLeza lijanika kwaziindi zyiingi loko mumalembe aamuBbayibbele. Pesi muli aamwi maBbayibbele bakaligwisya mpawo babikka mazina aakulemeka aakuti “Mwaami” naakuti “Leza.”

Tuzizi biyeni kuti takuzoojaniki zimwi zintu nzibakapambanisya basikukkopa Bbayibbele?

 Mazubaano, kwakaba kuuba kubona mpubakapambanisya basikukkopa kwiinda chiindi nkaambo kwakajanika malembe aamuBbayibbele aachiindi miingi loko. b Nzibakajana basikulanga-langa mumalembe aaya zitugwasya biyeni kubona kuti Bbayibbele teelyakachinchwa pe?

  •   Kali kwaambuula atala aMagwalo aachiHebbrayo (aajayide kwaambwa kuti “Old Testament”), umwi syabusongo uutegwa William H. Green wakati: “Tulakonzya kwaamba kuti taakwe limwi bbuku lyachiindi lyakakkopwa munzila yakusyomeka mbuli Bbayibbele.”

  •   Kali kwaambuula atala aMagwalo aachiKristu aachiGrikki, umwi sikulanga-langa makani aamuBbayibbele uutegwa F. F. Bruce wakalemba kuti: “Bumboni bwakuti New Testament njachoonzyo mbupati loko kwiinda bumboni bwamabbuku miingi aakalembwa aabantu pesi bantu balaasyoma mabbuku aaya akalembwa aabantu nikuba kuti nga taakwe bumboni pe butondeezya kuti ngachoonzyo.”

  •   Kali kwaambuula atala akusyomeka kwaBbayibbele, Sir Frederic Kenyon wakati muntu “ulakonzya kujata Bbayibbele mpawo aambe kuti ujisi Jwi lyaLeza lyakasimpe, litakwe makani aakachinchwa nikuba kuti lyakaliwo kuzwa chiindi.”

Niinzi chitugwasya kuti tube aachoonzyo chakuti basikukkopa teebakaachincha pe makani aamuBbayibbele?

  •   MaJuda amaKristu bakakkopa malembe aamuBbayibbele teebakaasisa pe makani aali atala akubisya kwakachitwa abakombi baLeza. c (Myeelwe 20:12; 2 Samuele 11:2-4; Bagalatiya 2:11-14) Alubo bakalemba makani aali atala akutaswiilila kwachisi chamaJuda amakani aali atala anjiisyo zyakubeja. (Hosea 4:2; Malaki 2:8, 9; Matayo 23:8, 9; 1 Johane 5:21) Basikukkopa bakatondeezya kuti balasyomeka akuti balalilemeka Jwi lyaLeza lisalala kwiinda mukulemba makani aaya mbuli mbabede.

  •   Zilaantanganana kuti Leza tayinokachilwa pe kupa kuti Bbayibbele likkopwe munzila yakusyomeka nkaambo nguwe wakapa kuti lilembwe. d (Isaya 40:8; 1 Petro 1:24, 25) Alubo wakali kuyanda kuti Bbayibbele ligwasye bakombi bakwe bachiindi kuswaanizya andiswe. (1 Bakorinto 10:11) Lugwalo lwa Baroma 15:4 lwaamba kuti: “Zintu zyoonse izyakalembwa kaindi zyakalembelwa kutuyiisya, kutegwa kwiinda mukuliyumya kwesu alimwi akwiinda muluumbulizyo lwamu Magwalo tube abulangizi.”

  •   Jesu abatobeli bakwe teebakali kuyoowa pe kwaamba majwi aajanika muMagwalo aachiHebbrayo kabayeeya kuti amwi akachinchwa.—Luka 4:16-21; Milimo 17:1-3.

a Majwi aaya taajaniki pe muCodex Sinaiticus, muCodex Alexandrinus, muVatican Manuscript 1209, muLatin Vulgate yakusaanguna, muPhiloxenian-Harclean Syriac Version, aamuSyriac Peshitta.

b Muchikozyano, kwakajanwa malembe aachiGrikki ayinda ku5 000 aaMagwalo aachiKristu aachiGrikki (aajayide kwaambwa kuti New Testament).

c Bbayibbele litondeezya kuti bakombi baLeza ambabo balabisya nkaambo litii: “Taakwe muntu uutabisyi.”—1 Bami 8:46.

d Nikuba kuti Leza taakali kubabuzya mulomo mpande basikulemba Bbayibbele zintu nzyaakali kuyanda kuti balembe pesi wakeendelezya mizeezo yabo.—2 Timoteyo 3:16, 17; 2 Petro 1:21.