Skip to content

Skip to table of contents

Bwaami bwaLeza Buzooyendelezya Lili Aanyika?

Bwaami bwaLeza Buzooyendelezya Lili Aanyika?

Bamwi batobeli baJesu basyomeka bakali kuyanda kuziba kuti Bwaami bwaLeza bwakali kuyoosaanguna lili kweendelezya. Jesu taakabazwida aantanganana pe kuti bwakali kuyoosaanguna lili kweendelezya aanyika. (Milimo 1:6, 7) Pesi wakababuzya kuti mwaakubona zimwi zintu kazilikuchitika “amukazyibe kuti Bwami bwa Leza bulaafwaafwi.”—Luka 21:31.

JESU WAKALI KWAAMBA ZINTU ZILI?

Jesu wakati: “Cisi ciyoobukila cisinyina abwami buyoobukila bwaminyina. Kuyooba mizuzumo yanyika mipati, alimwi mumasena aaindene-indene kuyooba nzala azilwazi.” (Luka 21:10, 11) Kuchitika kwazintu eezi kutondeezya kuti “Bwami bwa Leza bulaafwaafwi.” Zintu eezi zilikuchitika na mazubaano? Atulange-lange bumwi bumboni.

1. NKONDO

Balanga-langa twaambo twachiindi, bakaamba kuti zintu eezi zyakasaanguna kuchitika mu1914 akaambo kankondo mpati yakusaanguna yakachitika. Nikwakali kulwanwa nkondo eeyi, kwakabelesegwa mabbomba aalosegwa aabantu bali mundeke, ntobolo, kufulida muuya uupa kuti bantu balebuke mumafuwa azimwi zilwanisyo zijaya. Nkondo eeyi yakapa kuti kuzoobe nkondo yanyika yabili alubo munkondo eeyi kwakali kubelesegwa mabbomba. Kuzwa mu1914 kusikila mumazubaano, nkondo zilikulwanwa zilikujaya mamiliyoni aabantu.

2. MIZUZUMO YANYIKA

Munyaka amunyaka kuchitika mizuzumo yanyika mipati iisika kuma100. Kweendelana azyakwaambwa aabbuku litegwa Britannica Academic lyakati, “mizuzumo eeyi nga yakukula zintu zyoonse.” Lipoti yaGeological Survey yakuUnited States itondeezya kuti “malekkodi aachiindi (kuzwa kuma1900), munyaka amunyaka kuchitika mizuzumo iisika ku16.” Basayensi bamwi baamba kuti namba yamizuzumo ilikuvula nkaambo bakajana nzila zyakuziba nikuzoochitika muzuzumo uumbi. Kufumbwa nzibaamba, mizuzumo yanyika iilikuchitika munyika ilikweeta mapenzi alubo ilikujaya bantu munzila iiwusisya.

3. KUBULIKA KWACHAKULYA

Nkondo, bufwabi bwanyika, kubulika kwandawu yakulima akutawa naakuti kuvulisya kwamvula zilikupa kuti kube nzala. Mulipoti yamu2018 yaWorld Food Programme kwakaambwa kuti: “Munyika yoonse, bantu basika ku821 miliyoni tabalikujana chakulya chikkwana pe alubo basika ku124 balikulala aanzala.” Kubulika kwachakulya kulikujaya bana basika kumamiliyoni aatatu ahafu munyaka amunyaka. Mumunyaka wa2011, kwakajanika kuti bana basika kumapesenti aali 45 munyika yoonse bakafwa anzala.

4. MALWAZI

Bbuku lyabaWorld Health Organization lyakaamba kuti: “Malwazi aayoosya akasaanguna mumwaanda wamunyaka wachi21. Malwazi aakazibinkene, kwakali kkolela, malaria, asima akazunda. Lino kwakaba malwazi aambi aali mbuli Ebola, kuzimba bula, kkensa akukataazikana mumizeezo (depression).” Nikuba kuti nzila zyabusilisi zilikusumpuka pesi malwazi taalikumana pe.

5. KUKAMBAWUKWA KWAMAKANI MABOTU

Jesu wakaamba chimwi chitondeezyo, wakati: “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse kuti bukabe bumboni kumasi oonse, mpoonya mamanino ayoosika.” (Matayo 24:14) Nikuba kuti munyika muzwide mapenzi pesi bantu bayinda ku8 miliyoni bazwa muzisi zyoonse balikukambawuka makani mabotu aali atala aBwaami bwaLeza munyika zili 240 alubo kwaambuulwa milaka yiinda ku1 000. Zintu zili boobo taakwe nizyakali zyachitika pe.

ZINTU ZILIKUCHITIKA ZITONDEEZYAANZI?

Zintu nzyakaamba Jesu zilikuchitika muchiindi nchitulikupona. Swebo tweelede kuchitaanzi lino? Tweelede kuyeeya majwi aaJesu aakuti: “Mwaakubona zintu eezyi kazicitika, amukazyibe kuti Bwami bwa Leza bulaafwaafwi.”—Luka 21:31.

Kwasyaala chiindi chifwiifwi loko kuti kuchitike kuyanda kwaLeza aansi aano.

Zitondeezyo nzyakaamba Jesu kweendelana ambuzilembedwe muBbayibbele kutupa kuti tube aachoonzyo chakuti Leza wakabikka Bwaami bwakwe bwakujulu mu1914. * Aachiindi eecho, Leza wakabikka Mwanaakwe, Jesu Kristu kuti abe Mwaami wabwaami oobo. (Intembauzyo 2:2, 4, 6-9) Lino-lino Bwaami bwaLeza buzoosaanguna kweendelezya alubo buzoogwisya maami woonse aaliwo akupa kuti nyika izoobe paradayizi mpawo bantu bazoopona kukabe kutamani.

Chaba aafwiifwi chiindi chakuti tubone kuzuzikizigwa kwamajwi aankombyo njaakatuyiisya Jesu aakuti: “Abuboole Bwami bwako. Akucitwe kuyanda kwako ansi aano mbubonya mbuli kujulu.” (Matayo 6:10) Bwaami bwaLeza bulikuchitaanzi kuzwa nibwakabikkwa mu1914? Alubo tulangilila kuyoojana zilongezyo zili kwaakweendelezya Bwaami oobo?

^ par 17 Kuti ujane zyiingi atala amunyaka wa1914, langa makani aakumamanino 22, peji 217-220 mubbuku litegwa IBbayibbele Nga Lilatuyiisyaanzi?, lyakapupululwa aBakamboni baJehova.