Skip to content

Skip to table of contents

Bbayibbele Lituyiisyaanzi?

Bbayibbele Lituyiisyaanzi?

“Aaya ngamakani aamba zyajulu anyika ciindi nozyakalengwa.” (Matalikilo 2:4) Majwi aaya apandulula mubufwiifwi kuti zintu zili kujulu azili aanyika zyakazwa kuli. Pesi nzilyaamba Bbayibbele zileendelana na azyaambwa aasayensi? Atubone zikozyano zitobela.

Kumatalikilo: Leza wakalenga julu anyika

Zintu zili kujulu aanyika kuli mpuzyakatalikila na?

Lugwalo lwa Matalikilo 1:1 lwaamba kuti: “Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.”

Kayitanasika minyaka yakuma1950, bazyasayensi biingi bakali kusyoma kuti zintu zili kujulu azili aanyika tazikwe matalikilo pe. Pesi kweendelana akuyanduulisisya kwakachitwa muminyaka miche yayinda, bazyasayensi biingi bakazumina kuti zintu zili kujulu azili aanyika zili aamatalikilo.

Nyika yakali biyeni kumasaangunino?

Lugwalo lwa Matalikilo 1:2, 9 lwaamba kuti nyika niyakalengwa “yakanyina cintu cili coonse alimwi yakalipilingene” alubo yakavumbidwe amaanzi.

Bazyasayensi balazumina kuti bupanduluzi oobu mbwachoonzyo. Umwi wazyasayensi uutegwa Patrick Shih wakaamba kuti nyika niyakabawo “teekwakalikwe moya ngutuyoya . . . alubo teekwakalikwe chintu pe.” Magazini iitegwa Astronomy yakaamba kuti: “Kuyanduulisisya kwakachitwa kwakatondeezya kuti nyika niyakabawo, yakavumbidwe aamaanzi alubo kweelede kuti teekwakalikwe nyika njumu.”

Mulenga-lenga wakachincha biyeni mukuya kwachiindi?

Matalikilo 1:3-5 itondeezya kuti mumuni wakasaanguna kuboneka mbichaani mumulenga-lenga pesi teewakali kuboneka pe kuti uzwa kuli. Mukuya kwachiindi, zuba amweezi zyakaboneka aanyika.​—Matalikilo 1:14-18.

Bbayibbele taakwe mpulyaamba kuti Leza wakalenga zintu zili aanyika mumazuba aali 6 ngitujayide

Bamwi basikuyanduulisisya bakuSmithsonian Environmental Research Center bakaamba kuti, kumasaangunino mumuni teewakali kukonzya pe kusika aanyika akaambo kambuwakabede mulenga-lenga. Alubo bakayungizya kuti: “Kwakali chintu chili mbuli busi chitegwa methane chakali kupa kuti kutaboneki pe aanyika.” Mukuya kwachiindi, “chintu eecho chakamana mpawo kwakaba mumuni ndawu yoonse.”

Nziizili zintu Leza nzyakasaanguna kulenga aanyika alubo niinzi zyakatobela?

Matalikilo 1:20-27 yaamba kuti wakasaanguna kulenga baswi, bayuni, banyama baanyika mpawo kumamanino wakazoolenga bantu. Bazyasayensi ambabo basyoma kuti baswi mbabo bakasaanguna kubawo mpawo mukuya kwachiindi kwakazootobela banyama mpawo kwakazooza bantu.

Bbayibbele taakwe mpulyaamba pe kuti zintu zipona tazikonzyi pe kuchincha misyobo yazyo mukuya kwachiindi

Makani Aatalingawo Ngibaamba Bantu Atala Anzilyaamba Bbayibbele

Bamwi bantu baamba kuti nzilyaamba Bbayibbele zilisiyene anzibakajana bazyasayensi. Balakonzya kuba aamuzeezo uuli boobo akaambo kakuti ngatabazimvwisisisyi kabotu pe nzilyaamba Bbayibbele.

Bbayibbele taakwe mpulyaamba kuti julu anyika zili aaminyaka iili 6 000. Pesi lyaamba kuti “kumatalikilo” Leza wakalenga julu anyika. (Matalikilo 1:1) Bbayibbele talitubuzyi pe kuti ndiilili loko-loko Leza naakalenga julu anyika.

Bbayibbele taakwe mpulyaamba kuti Leza wakalenga zintu zili aanyika mumazuba aali 6 ngitujayide. Pesi libesya bbala lyakuti ‘buzuba’ kalyaamba ziindi zisiyene-siyene. Muchikozyano, zintu zili kujulu azili aanyika kuswaanizya azyakalengwa mumazuba aali 6 aakulenga aambidwe muli Matalikilo 1, zyaambwa kuti zyakalengwa mubuzuba bumwi nkaambo Bbayibbele lyaamba kuti “mubuzuba oobo Jehova * Leza naakalenga julu anyika.” (Matalikilo 2:4) Nkinkaako, buzuba bumwi abumwi bwamazuba aali 6 aakulenga bulakonzya kwiiminina chiindi chilamfu loko.

Bbayibbele taakwe mpulyaamba pe kuti zintu zipona tazikonzyi pe kuchincha misyobo yazyo mukuya kwachiindi. Bbuku lyaMatalikilo lyaamba kuti banyama bakalengwa “kweelana amisyobo yabo.” (Matalikilo 1:24, 25) Bbala lyakuti ‘musyobo’ kweendelana ambulibelesedwe muBbayibbele lyaamba kusiyana-siyana kuliwo aakati kamisyobo yabanyama naakuti kusiyana kuliwo aakati kabanyama bamusyobo uumwi. Nkinkaako, mumusyobo uumwi wabanyama mulakonzya kuzwa misyobo iimbi iisiyene-siyene njituzi mazubaano. Kweendelana ambulibelesedwe bbala eeli, zitondeezya kuti zintu zipona ‘zyamusyobo’ uumwi zilakonzya kuchincha akuba misyobo iisiyene-siyene mukuya kwachiindi.

Uyeeyaanzi?

Mbuli mbukwaambwa aajulu, Bbayibbele lipandulula munzila nguba alubo lili aamakani aachoonzyo atala ambuzyakabawo zintu zili kujulu azili aanyika, mbuyakabede nyika chiindi niyakalengwa ambuzyakaba zintu zipona. Pesi mubuzyo uusyaala ngwakuti, Bbayibbele lilaamba na kuti ngwani wakalenga zintu eezi? Bbuku litegwa Encyclopædia Britannica lyakaamba kuti: “Muzeezo wakuti zintu zipona zyakabawo akaambo kawumwi muntu uuli aanguzu zyiinda zyabantu uleendelana anzibakajana bazyasayensi mazubaano.” *

^ par 17 Jehova ndizina lyaLeza mbuli mbukwaambidwe muBbayibbele.

^ par 20 Bbuku litegwa Encyclopædia Britannica taliyiisyi kuti zintu zipona zyakalengwa biya.