Kumbi mwayamba kutama matenda ngakulu ukongwa mwamabuchibuchi? Asani ndi viyo, ndikuti muziŵa kuti kutama kungachitiska kuti musuzgikengi ukongwa maŵanaŵanu, mufipengi mtima kweniso kuti mungakhumbika ndalama zinandi kuti musaniyi chovyu chakuchipatala. Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti mukunthiyepu? Kumbi mungamuwovya wuli munthu wa mu banja linu pamwenga mubwezi winu yo watama? Chinanga kuti Bayibolu ndi buku la va chipatala cha, kweni le ndi fundu zakovya zo zingakuwovyani kuti mukunthiyepu suzgu yo mwakumana nayu mo mungafiskiya.

•   Saniyani chovyu cha kuchipatala

   Vo Bayibolu likamba: “Ŵanthu ambula kutama akhumba dokotala cha, kweni wo atama ndiwu.”—Mateyu 9:12.

   Mo lingakuwovyani: Saniyani chovyu kutuliya ku madokotala asani mphakwenere.

   Yesani ivi: Saniyani chovyu chakwenere cha kuchipatala. Nyengu zinyaki vingaŵa umampha kuwonana ndi madokotala ngaŵi pamwenga kujumpha. (Nthanthi 14:15) Muŵakonkhoskiyengi mwakuvwika umampha adokotala ndi chilatu chakuti muvwisi vo akamba kweniso kuti aje ndi chithuzi chosi cha suzgu yo mwakonkhoska. (Nthanthi 15:22) Ziŵani nthenda yo mutama, kusazgapu chovyu chechosi cha kuchipatala cho mwapaskika. Asani mwaziŵa vo vingachitika pavuli paki, vingakuwovyani kuziŵa vo mungachita kuti mukunthiyepu asani mufipa mtima ndi suzgu yinu kweniso kuti musankhi umampha chovyu cho mungalonde.

•   Muchitengi vinthu vo vitovya kuti liŵavu lije lanthazi

   Vo Bayibolu likamba: “Masaza ngakovya ku liŵavu linu.”—1 Timote 4:8, Contemporary English Version.

   Mo lingakuwovyani: Muyanduwa asani muchita vinthu vo vitovya kuti muje ndi liŵavu lanthazi, nge kuchita ma ekisasayizi kaŵikaŵi.

   Yesani ivi: Muchitengi ma ekisasayizi kaŵikaŵi, muryengi chakurya chakupaska nthazi kweniso mugonengi mwakukwana. Chinanga kuti mungakhumbika kuchita vinthu mwakukoliyana ndi nthenda yo mwayamba kutama, kweni akaswiri anyaki akoliyana ndi fundu yakuti asani ufwiyapu kuchita vinthu vo vitovya kuti uje ndi liŵavu lanthazi, vitovya ukongwa. Kweni mutenere kuwonesesa kuti chechosi cho mwasankha ntchakovya mwakukoliyana ndi nthenda yo mutama ndipu vichitiskengi cha kuti nthenda yo yikuwi ukongwa.

•   Mupemphengi anyinu kuti akuwovyeni

   Vo Bayibolu likamba: “Bwezi chayilu litanja nyengu zosi ndipu ilu ndi mubali yo wakubalika kuti wakuwovyi pa nyengu ya suzgu.”—Nthanthi 17:17.

   Mo lingakuwovyani: Mabwezi nginu ngangakuwovyani kuti mukunthiyepu pa nyengu yakusuzga.

   Yesani ivi: Kambiskanani ndi mubwezi winu wakuthembeka yo mungafwatuka kumukambiya mo muvwiya. Kuchita viyo kungakuwovyani kuti muleki kusuzgika ukongwa maŵanaŵanu chifukwa cha nthenda yo mutama ndipu mungayamba kukondwa. Mabwezi nginu kweniso ŵanthu a mu banja linu angakhumba kukuwovyani munthowa zinyaki, kweni panyaki angaziŵa cha vo atenere kuchita. Mwaviyo, muŵakonkhoskiyengi mwakuvwika umampha vo muwona kuti vingakuwovyani ukongwa. Mujengi ndi maŵanaŵanu ngakwenere pa vo mulindizga, ndipu nyengu zosi muwongengi chovyu cho akupaskani. Kweni pa nyengu yeniyi pe mukumbukengi kuti chinanga kuti mabwezi nginu ngakhumba kukuwovyani, kweni nyengu zinyaki angachita vinthu vo vingakuguŵiskani. Mwaviyo, mungakhumbika kujiŵikiya mphaka nge, utali wa nyengu yo mungacheze nawu kweniso kuti azengi kalinga.

•   Lutirizgani kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere

   Vo Bayibolu likamba: “Mtima walikondwa ndi munkhwala wamampha, kweni mzimu wakutekenyeka utumwa nthazi za munthu.”—Nthanthi 17:22.

   Mo lingakuwovyani: Maŵanaŵanu ngakwenere kweniso kulindizga, vingakuwovyani kuti mulekengi kusuzgika ukongwa maŵanaŵanu kweniso kuti mukunthiyengepu nthenda yo mutama.

   Yesani ivi: Po mutesesa kuti muziŵiliyi mo vinthu vasinthiya chifukwa cha nthenda yo mutama, muŵanaŵaniyengi ukongwa vo mungafiska kuchita, vo mungatondeka cha. Mungajiyeruzgiyanga ndi ŵanthu anyaki cha pamwenga mo mwe nge mwechendayambi kutama. (Agalatiya 6:4) Mujengi ndi vilatu vo mungafiska kuchita. Venivi vingakuwovyani kuti mulutirizgi kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere. (Nthanthi 24:10) Muŵachitiyengi vinthu vinyaki anyinu asani mungafiska. Likondwa lo lituzga chifukwa cha kupaska lingakuwovyani kuti mulekengi kuŵanaŵaniya ukongwa suzgu yinu.—Machitidu 20:35.

 Bayibolu lilongo kuti Yehova Chiuta a wangamuwovya munthu yo watama kuti wakunthiyengepu. Chinanga kuti Iyu wangatichizga mwakuziziswa cha, kweni ŵanthu wo asopa Chiuta wangaŵawovya kuziya mu nthowa izi:

 Chimangu. Yehova wangapereka ‘chimangu chaki cho chiluska kuziŵa vinthu kosi.’ (Afilipi 4:6, 7) Chimangu chenichi chingamuwovya munthu kuti walekengi kufipa ukongwa mtima. Chiuta wapereka chimangu chenichi ku ŵanthu wo apemphera kwaku iyu kweniso wo atimukonkhoske vinthu vo vitiŵafipiska mtima.—1 Peturo 5:7.

 Zeru. Yehova wangatipaska zeru ndi chilatu chakuti tisankhengi vinthu mwazeru. (Yakobe 1:5) Munthu wasaniya zeru zenizi asani wasambira kweniso kugwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu zo zisintha cha.

 Chilindizga chakuchiska cha vinthu vo vichitikengi kunthazi. Yehova walayizga kuti yituza nyengu yo “palivi wakuja mucharu cho yo wazamukamba kuti: “Ndatama.’” (Yesaya 33:24) Chilindizga ichi chitovya ŵanthu anandi kuti alutirizgi kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere chinanga angatama matenda ngakulu.—Yeremiya 29:11, 12.