KUMBI nyengu zinyaki namwi mutuvwa nge mo Will pamwenga Rachel avwiya? Wosi ŵaŵi akhumbisiska kuti akambiskanengi asani pe suzgu kweni kanandi aguŵa. Chifukwa wuli?

Anthulumi ndi anthukazi akambiskana mwakupambanapambana ndipu ŵe ndi vakukhumba vakupambana. Kanandi anthukazi atanja kukonkhoska mwakufwatuka mo avwiya. Anthulumi anandi, atanja kusaniya nthowa zakumamalisiya masuzgu mwaliŵi, mwachimangu kweniso kukhwecha vinthu vo vingayambisa masuzgu. Kumbi mungamalana nangu wuli masuzgu ngenanga asani mukambiskana ndi mulumu pamwenga muwolu winu? Venivi vingachitika asani muchita vinthu vakulongo kuti mutumbika mulumu pamwenga muwolu winu.

Munthu yo watumbika anyaki watiŵawona mwakwenere ndipuso watesesa kuvwisa mo avwiya. Mutenere kuti mukwamba kusambira kutumbika ŵanthu wo ŵe ndi udindu wapachanya kwambiya mweche ŵana. Kweni munthengwa, vija vakusuzga kutumbika munthu yo muyanana vakuchita, ukongwa munthu yo mukutorana nayu. Linda yo waja munthengwa kwa vyaka 8, wangukamba kuti “Ndawonanga mo Phil wavwisiyanga mwakuzikira ndipuso kumuvwisisa munthu weyosi yo wangakambiskana nayu. Nani ndakhumbanga so kuti wachitengi nani viyo.” Mwakuyanana waka, tikayika cha kuti mutiŵavwisiya mwakuzikira anyinu pamwenga ŵanthu achilendu. Kweni kumbi muchita so viyo ndi munthu yo mukutorana nayu?

Kuleka kutumbikana kutambisa mphindanu kweniso kuchitiska kuti mubanja muleki kuja chimangu. Wakulamuliya munyaki wazeru wangukamba kuti: “Nkhwamampha kurya chiŵandi chakumira po pe chimangu kuluska kurya chakurya munyumba yakuzaza vakurya limoza ndi mphindanu.” (Nthanthi 17:1, Contemporary English Version) Bayibolu lichiska munthulumi kuti watumbikengi muwolu waki. (1 Peturo 3:7) “Munthukazi” nayu “wamutumbikengi ukongwa mulumu waki.”—Aefeso 5:33.

Kumbi mungalongo wuli kuti mutumbikana asani mukambiskana? Wonani fundu zinyaki za mu Bayibolu zo zingakuwovyani.

Suzgu yo Yiŵapu:

Ŵanthu anandi atanja kulongoro mumalu mwakuvwisiya. Kumbi ndivu namwi muchita? Bayibolu likamba kuti munthu muzereza “wamuka nkhani wechendayivwisi.” (Nthanthi 18:13) Mwaviyo, muvwisiyengi dankha mwechendalongoro. Chifukwa wuli? Kara yo waja munthengwa kwa vyaka 26, wangukamba kuti: “Ndikondwa asani mulumu wangu waleka kuthaŵiliya kumalisa suzgu. Iyu wazomereza waka cha pamwenga kuwona cho chayambisa suzgu. Ndikhumba kuti wandivwisiyengi kweniso waziŵengi mo ndivwiya.

Anthulumi ndi anthukazi anyaki akhumba cha kukonkhoska mo avwiya ndipuso afwatuka cha kukamba vo ve mumtima asani munthu yo akutorana nayu wachita kuŵachichizga kuti akonkhoski mo avwiya. Lorrie, yo wayirwa pambula kuswera yapa, wakuwamu kuti pato nyengu yitali kuti mulumu waki wakonkhoski mo wavwiya. Iyu wangukamba kuti: “Ndikhumbika kuzikira ndipuso kumulindizga kuti wakonkhoski mo wavwiya.”

Mo Mungamalisiya Suzgu Yo:

Asani mukhumba kukambiskana suzgu yinyaki ndi munthu yo mukutorana nayu, mukambiskanengi asani mosi mitima yinu ye mumalu. Wuli asani yo mukutorana nayu wakhumba cha kulongoloro? Ziŵani kuti “maŵanaŵanu nga mumtima wa munthu nge nge maji ngandimba kweni munthu wakuwamu ndiyu wanganeŵengi.” (Nthanthi 20:5, Today’s English Version) Asani mungatuzamu mwabundi kandowu kakuneŵe maji muchisimi, mbwenu maji nganandi ngadikengi. Mwakuyanana waka, asani munthu yo mukutorana nayu mungamuchichizga kuti walongoro, wangaguŵa ndipu mungaziŵa cha maŵanaŵanu ngaki. Mumalu mwaki, mumufumbengi mafumbu mwakuzikira kweniso mwaulemu ndipu muzikirengi asani munthu yo mukutorana nayu wakonkhoska mwaliŵi cha vo wakhumbanga kukamba.

Mukhumbika kuja “mpusu kuvwa, wakusweriyapu kulongoro, ndipuso wambula kukwiya liŵi” asani mulumu pamwenga muwolu winu walongoro. (Yakobe 1:19) Wakuvwisiya wamampha wavwisiya ndi makutu ngaki kweniso wakwaskika mumtima. Asani yo mukutorana nayu walongoro, mumuvwisengi mo iyu wavwiya. Iyu wangaziŵa asani mutimutumbika pamwenga cha.

Yesu wakutisambiza mo tingalongolore. Mwakuyeruzgiyapu, po munthu munyaki yo watamanga wanguza kwaku iyu, Yesu wanguthaŵiriya cha kumalisa masuzgu ngaki. Chakwamba, wanguvwisiya vo munthu yo wakambanga. Pavuli paki, wanguŵanaŵaniyapu pa vo wanguvwa. Pakumaliya paki, wangumuchizga munthu yo. (Mariko 1:40-42) Asani mulumu pamwenga muwolu winu walongoro, namwi muchitengi so viyo. Mukumbukengi kuti iyu wakhumba kuti mumuvwisiyengi mwachanju mumalu mwakuthaŵiriya kumalisa suzgu. Mwaviyo mumuvwisiyengi dankha munyinu ndipu mukwaskikengi. Pavuli paki, mumuwovyi. Asani muchitengi viyo, mulungongi kuti mutimutumbika.

Suzgu yo Yiŵapu:

Linda yo tamuzumbuwapu pakwamba wangukamba kuti: “Maseŵeru nga pa TV ngachitiska munthu kuwona kuti palivi suzgu kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi munthu yo ukutorana nayu, kumunyoza kweniso kumuchitiska soni. Ŵanthu anyaki akukuliya mubanja lo ŵanthu atumbikana cha pakulongoro. Ŵanthu aviyo vitiŵasuzga ukongwa kuti aleki jalidu lenili asani ayirwa pamwenga kuto. Ivy yo waja ku Canada, wangukamba kuti: “Ndikukuliya mubanja lo ŵanthu waki atanja kunyozana, kupwakasana ndipuso kudanana mazina ngavipongu.”

Mo Mungamalisiya Suzgu Yo:

Asani mulongoro ndi ŵanthu anyaki vakukwaskana ndi munthu yo mukutorana nayu, mukambengi mazu “ngamampha, kuti muzengengi nge mo kukhumbikiya, kuti ngawovyi wo atingavwa.” (Aefeso 4:29) Mulongorongi vinthu vo vingachitiska kuti ŵanthu wo mulongoro nawu amutumbikengi munthukazi pamwenga mulumu winu.

Chinanga mphanyengu yo mulipu mwaŵaŵi mukhumbika cha kukambiskana mazu ngavipongu pamwenga kudanana mazina ngakunyoza. Munyengu ya Ayisirayeli, Mikala wangumukwiyiya ukongwa mulumu waki, Fumu Davidi. Iyu wangunyoza Davidi ndipu wangumunena kuti wachita vinthu “nge munthu wambula zeru.” Vo wangukamba vingumukwiyisa Davidi ndipu Chiuta nayu wangukondwa navu cha. (2 Samuyeli 6:20-23) Kumbi tisambiranjipu? Asani tilongoro ndi munthu yo tikutorana nayu tikhumbika kusankha mazu ngamampha. (Akolose 4:6) Phil, yo waja munthengwa kwa vyaka 8 wanguzomereza kuti iyu ndi muwolu apambana mbwenu maŵanaŵanu mpaka sonu. Iyu wanguziŵa kuti nyengu zinyaki vo walongoro ndivu vichitiska kuti vinthu vinangikengi ukongwa. Iyu wangukamba kuti: “Ndaziŵa kuti nkhwamampha cha kuja ndi mtima wakuti ini ndini ndiwini mphindanu. Kukambiskana umampha ndiku kutovya kuti tikoliyanengi.”

Munyengu yakali munthukazi munyaki wakukota yo wenga choko wangukambiya akumwana ŵaki ŵaŵi kuti “weyosi waku yimwi wakavikiliriki munyumba ya mulumu waki.” (Ruti 1:9) Asani munthulumi ndi munthukazi atumbikana achitiska kuti nyumba yawu yije malu ‘ngakuvikilirika.’

Suzgu yo Yiŵapu:

Ŵanthu anyaki wo atorana sonu atiyivwisa cha fundu ya mu Bayibolu yakuti wanthu akutorana aja “liŵavu limoza.” Yiwu aŵanaŵana kuti asani ŵanthu atorana ndikuti ajengi ndi maŵanaŵanu ngamoza pamwenga umunthu wakuyanana. (Mateyu 19:5) Chinanga kuti veviyo, yiwu aswera cha kuwamu kuti maŵanaŵanu ngenanga ngambula kwenere. Asani asere munthengwa pe, maŵanaŵanu ngakupambana ngo aja nangu ndingu ngatambisa mphindanu. Linda wangukamba kuti: “Chinthu chimoza cho tipambana ndi Phil ntchakuti iyu waja ndi maŵanaŵanu ukongwa cha nge ini. Nyengu zinyaki ini ndija ndi maŵanaŵanu kweni iyu wawoneka walikondwa. Venivi vitindikwasa ukongwa chifukwa viwoneka kuti iyu vitimukwaska cha nge po ndichitiya ini.”

Mo Mungamalisiya Suzgu Yo:

Muzomerezengi kweniso kutumbika vo munyinu wangasankha. Yeruzgiyani kuti: Masu ngagwira ntchitu mwakupamba ndi makutu; kweni ngakukoliyana ndipu ngangakuwovyani kuti mujumphi umampha pamsewu. Adrienne yo waja munthengwa pafufupi vyaka 30 vo vajumpha, wangukamba kuti: “Asani vo ini ndi mulumu wangu tasankha vileka kususkana ndi Mazu ngaku Chiuta, tiwona kuti palivi suzgu chinanga kuti tingapambana vakusankha. Chinanga kuti tikutorana kweniso tichitiya limoza vinthu kweni ndi vosi cha vo tiyanana. Nyengu zinyaki tisankha vinthu mwakupambana.”

Asani mulumu pamwenga muwolu winu we ndi maŵanaŵanu ngakupambana ndi nginu pamwenga wachita vinthu mwakupambana ndi yimwi, mungaŵanaŵaniyanga vakukhumba vinu pe cha. Muŵanaŵaniyengi so vakukhumba va munthu yo mukutorana nayu. (Afilipi 2:4) Mulumu waku Adrienne zina laki, Kyle, wangukamba kuti: “Ndi nyengu zosi cha po ndivwisa pamwenga kukoliyana ndi maŵanaŵanu nga muwolu wangu. Kweni nditijikumbuska kuti nditimwanja ukongwa kuphara maŵanaŵanu ngangu. Asani wakondwa, naniso ndikondwa.”

Kutumbikana ndi nthowa yimoza yo yitovya kuti banja likondwengi ndipuso lije lakukho. Linda wangukamba kuti: “Kutumbikana kutovya kuti banja lije lakuvikilirika ndipuso kuchitiska kuti ŵanthu akondwengi mubanja. Kutumbikana kutovya ukongwa.”