Skip to content

Skip to table of contents

AJUDA BA FAMÍLIA | MORIS KABEN NIAN

Oinsá atu sees husi liafuan neʼebé hakanek malu

Oinsá atu sees husi liafuan neʼebé hakanek malu

TANSÁ MAK SUSAR?

Kuandu istori malu, Ita ho Ita-nia kaben koʼalia liafuan neʼebé aat tebes ba malu hanesan ahi lakan. Ita ho Ita-nia kaben koʼalia hanesan neʼe beibeik no ida-neʼe sai hanesan baibain ona.

Se Ita-nia moris kaben nian hanesan neʼe, Ita bele duni hadiʼa. Maibé primeiru, Ita presiza hatene tanbasá mak kaben-naʼin sira koʼalia ba malu hanesan neʼe no mós tanbasá mak diʼak atu troka dalan neʼebé Ita koʼalia ho Ita-nia kaben.

TANSÁ MAK SUSAR NEʼE MOSU?

Moris família nian. Feen no laʼen barak boot iha família neʼebé sempre koʼalia liafuan neʼebé hakanek malu. Tan neʼe, karik feen ka laʼen halo tuir buat neʼebé sira-nia inan-aman halo.

Filme no televizaun. Kuandu ema halo filme no programa sira iha televizaun hatudu ema istori malu, ida-neʼe atu sai hanesan buat komik deʼit. Tan neʼe, ema barak hanoin katak la problema atu koʼalia aat ba malu, no sira sente katak ida-neʼe halimar deʼit.

Kultura. Iha rai balu, ema nia kostume hanorin katak mane presiza domina nia família atu hatudu katak nia mak ulun. No feto presiza siʼak atu hatudu katak nia laʼós fraku. Kuandu kaben-naʼin istori malu, feen no laʼen neʼebé iha hahalok hanesan neʼe haree sira-nia pár hanesan inimigu, laʼós nuʼudar belun. Sira koʼalia liafuan atu hakanek malu, laʼós atu hametin malu.

Kuandu kaben-naʼin sira koʼalia aat ba malu, ikusmai neʼe bele halo sira soe malu no mós bele hamosu problema ho saúde. Ema balu hatete katak liafuan aat neʼebé ema koʼalia bele hakanek iha dalan neʼebé boot liu fali duké ema baku ho liman. Porezemplu, feen ida neʼebé hasoru problema neʼe hatete: “Kuandu haʼu-nia laʼen koʼalia liafuan neʼebé hakanek haʼu, haʼu sente ida-neʼe susar liu duké nia baku haʼu.”

Se Ita-nia relasaun ho Ita-nia kaben la diʼak ona tan deʼit koʼalia liafuan neʼebé hakanek malu, Ita bele halo saida?

SAIDA MAK ITA BELE HALO?

Hanoin Ita-nia kaben nia sentimentu. Koko atu komprende oinsá Ita-nia liafuan bele kona Ita-nia kaben. Se bele, hanoin kona-ba situasaun ida neʼebé Ita-nia kaben sente laran-kanek tanba Ita-nia liafuan. Oinsá mak Ita-nia liafuan sira kona Ita-nia kaben nia sentimentu? Hanoin kona-ba oinsá Ita bele troka fali Ita-nia liafuan neʼebé Ita hatete ho liafuan diʼak. Bíblia hatete: “Resposta neʼebé mamar, hasees hirus, maibé liafuan neʼebé hakanek laran hamosu hirus.”—Provérbios [Amsal] 15:1.

Halo tuir ezemplu diʼak. Se Ita koʼalia aat ba Ita-nia kaben tanba Ita halo tuir ema seluk, koko fali atu buka ezemplu neʼebé diʼak. Koko atu halo tuir kaben-naʼin neʼebé hatudu ezemplu diʼak kona-ba koʼalia ba malu.—Matadalan husi Bíblia: Filipe 3:17.

Haburas sentimentu neʼebé uluk imi hatudu ba malu. Kuandu ema koʼalia aat ba malu, baibain neʼe hatudu katak sira-nia problema mak husi laran, laʼós husi liʼur. Tan neʼe, koko atu haburas hanoin no sentimentu neʼebé diʼak kona-ba Ita-nia kaben. Hanoin fila fali kona-ba atividade sira neʼebé uluk imi gosta atu halo hamutuk. Haree fali imi-nia foto uluk nian. Hanoin kona-ba saida mak halo imi hamnasa iha tempu neʼebá no hahalok saida mak halo imi laran monu ba malu.—Matadalan husi Bíblia: Lucas 6:45.

Diʼak liu uza liafuan “haʼu”. Duké koʼalia arbiru deʼit ba Ita-nia kaben, diʼak liu esplika oinsá mak Ita sente. Porezemplu, se Ita dehan, “Haʼu sente katak haʼu-nia hanoin la importante ba ó kuandu ó halo planu ruma hodi la koʼalia uluk ho haʼu,” neʼe diʼak liu duké dehan, “Ó sempre hanesan neʼe. Ó sempre halo planu hodi la koʼalia uluk ho haʼu.”—Matadalan husi Bíblia: Koloso 4:6.

Koʼalia iha tempu seluk. Se Ita ho Ita-nia kaben hirus malu no komesa atu koʼalia aat ba malu, karik diʼak liu atu koʼalia iha tempu seluk. Baibain, la problema atu sees an kuandu imi naʼin-rua istori malu, no koʼalia ba malu fali iha tempu seluk kuandu imi sente kalma uitoan.—Matadalan husi Bíblia: Provérbios 17:14.

Kuandu ema koʼalia aat ba malu, baibain neʼe hatudu katak sira-nia problema mak husi laran, laʼós husi liʼur