Yani kulokufunako

LOKUNGASITA UMNDENI | KUKHULISA BANTFWANA

Bantfwana Netinhlelo Tekuchumana—Incenye 1: Kufanele Yini Kutsi Umntfwana wami Atisebentise Tinhlelo Tekuchumana?

Bantfwana Netinhlelo Tekuchumana—Incenye 1: Kufanele Yini Kutsi Umntfwana wami Atisebentise Tinhlelo Tekuchumana?

 Kulolunye luhlolo, kutfolakele kutsi emaphesenti langu-97 ebantfwana labaseminyakeni yekutfomba bayatisebentisa tinhlelo tekuchumana. Umntfwana wakho uyakulangatelela yini kusebentisa tinhlelo tekuchumana? Nangabe kunjalo, kunetintfo letimbalwa lokufanele ucabange ngato.

Kulesihloko

 Indlela umntfwana wakho lasebentisa ngayo sikhatsi

 I-website letsi HelpGuide itsi “Tinhlelo tekuchumana tentelwe kudla sikhatsi sakho futsi tikwente uhlale usebentisa tona.”

 “Ngikutfola kumatima kutfola sikhatsi sekwenta tintfo letakhako ngobe ngihlale ngibukela tinhlelo tekuchumana. Ngihlale ngifuna kubona kutsi yini lensha labayifakile lekhona.”​—Lynne, loneminyaka lengu-20.

 Tibute: Umntfwana wami utawukhona yini kulandzela imincele lengitambekela yona nakasebentisa tekuchumana? Umntfwana wami ukhule ngalokwanele yini kutsi angakhona kulandzela imincele latibekele yona yekusebentisa tekuchumana?

 Simiso SeliBhayibheli: “Caphelisisani kutsi indlela lenihamba ngayo . . . ifana neyebantfu labahlakaniphile, nisisebentise kahle sikhatsi senu.”​—Kubase-Efesu 5:15, 16.

Kuvumela umntfwana wakho kutsi asebentise tinhlelo tekuchumana ungakambekeli imincele kufana nekumvumela kutsi agibele lihhashi angakacecesheki kahle

 Indlela umntfwana wakho lativa ngayo ngekwakha bangani

 Emagama latsi “tinhlelo tekuchumana” anemcondvo wekutsi labo labatisebentisako banebangani, nobe bachumana nebantfu lababatiko. Nobe kunjalo, esikhatsini lesinyenti lokuchumana akusibo bungani sibili.

 “Lengikunakile kutsi bantfu labasha labanyenti bacabanga kutsi nababa nebalandzeli labanyenti kutekuchumana, loko kusho kutsi banyenti bantfu labanendzaba nabo, ngisho nobe labo bantfu bangabati.”​—Patricia, loneminyaka lengu-17.

 Tibute: Umntfwana wami ukhule ngalokwenele yini kutsi angeke acabange kutsi bantfu labatawuba balandzeli bakhe kuletinhlelo tekuchumana bamtsandza sibili? Angakhona yini kwakha bangani ngaphandle kwetinhlelo tekuchumana?

 Simiso seliBhayibheli: “Umngani sibili ukutsandza ngaso sonkhe sikhatsifutsi ungumnakenu longetsembela kuye ngesikhatsi sekuhlupheka.”​—Taga 17:17.

 Indlela tekuchumana letitawenta umntfwana wakho ative ngayo

 Bacwaningi batfole kutsi kusebentisa kakhulu tekuchumana kuhlobene nekuba nesitunge, kukhatsateka kanye nekucindzeteleka.

 “Kubona titfombe taloko bangani bakho lebebakwenta banalabanye bangani bakho, wena ungekho, akukujabulisi.”​—Serena, loneminyaka lengu-19.

 Tibute: Umntfwana wami ukhule ngalokwanele yini kutsi angakhona kubalekela kutinaka yena, kuncintisana nobe kunaka kakhulu loko labona labanye bakwenta kuletinhlelo tekuchumana?

 Simiso seliBhayibheli: “Asingatigabatisi, singakukhutsati kuncintisana, futsi singadlelani umona.”​—KubaseGalathiya 5:26.

 Loko umntfwana wakho latakwenta etinhlelweni tekuchumana

 Tinhlelo tekuchumana tingenta kube melula kutsi umuntfu ahlukumeteke kuto (cyberbullying), atfole imilayeto lekhuluma ngetemacasi, aphindze abukele titfombe letikhombisa kungcola. Ngisho nobe lomntfwana wakho angatenti letintfo, kodvwa usengatibona.

 “Ngibonile kutsi kumelula kubona tintfo lokungakafaneli utibone kutekuchumana. Kukhulunywa lulwimi lolungakahlanteki, futsi nemculo awusiwo lokahle.”​—Linda, loneminyaka lengu-23.

 Tibute: Umntfwana wami uvutfwe ngalokwanele yini kutsi angatisebentisa kahle tinhlelo tekuchumana? Utawukhona yini kutibamba kuze angatibukeli tintfo lokungakafaneli atibukele?

 Simiso seliBhayibheli: “Bugwadla nayo yonkhe inhlobo yekungcola kanye nebukhali akungaphatfwa ngisho nekuphatfwa emkhatsini wenu, . . . kanjalo nekutiphatsa lokulihlazo, inkhulumo lengenangcondvo, nekuhhalatisa lokwenyanyekako.”​—Kubase-Efesu 5:3, 4.

 Tibalulekile yini vele tinhlelo tekuchumana?

 Tinhlelo tekuchumana atikabaluleki ekuphileni, futsi atimenti umuntfu aphile imphilo lencono nalejabulisako. Bantfu labasha labanyenti bayenetiseka ngekuphila ngaphandle kwetinhlelo tekuchumana, lokufaka ekhatsi nalabanye lebebake batisebentisa kodvwa labangasatisebentisi nyalo.

 “Ngemuva kwekubona indlela tinhlelo tekuchumana letamtsintsa ngayo sisi wami, ngancuma kuyekela kutisebentisa. Kusukela ngayekela, ngijabula kakhulu, futsi tinyenti tintfo lengitifundzile ekuphileni.”​—Nathan, loneminyaka lengu-17.

 Lokubalulekile: Ngaphambi kwekutsi umntfwana wakho asebentise tinhlelo tekuchumana, ciniseka kutsi uvutfwe ngalokwanele kutsi utayihlonipha imincele yekutisebentisa, akhe bangani labangekho kuletinhlelo tekuchumana futsi angabukeli tintfo lokungakafaneli atibukele.

 Simiso seliBhayibheli: Umuntfu “lohlakaniphile uyacabangisisa ngako konkhe lakwentako.”​—Taga 14:15.