Ésaïe 60:1 atene: “Wali, londo mo za lumière, ndali ti so mo wara lumière awe. Gloire ti Jéhovah asu na ndö ti mo.” Atënë so angoro versê so afa so “wali” ni ayeke lani Sion wala Jérusalem so ayeke li-kodro ti Juda na ngoi ni kâ (És. 60:14; 62:​1, 2). a Gbata ni aye ti sara tënë ti mara ti Israël kue. Atënë ti Ésaïe so asara si ahunda use alondo: Kozo ni, lawa la Jérusalem ‘alondo’ nga tongana nyen la lo za lumière na lege ti fä? Use ni, eskê atënë ti Ésaïe so ayeke ga tâ tënë na mbeni lege so ayeke kota mingi na ngoi ti e?

Lawa la Jérusalem ‘alondo’ nga tongana nyen la lo za lumière na lege ti fä? Jérusalem na temple ti lo abuba lani na ngoi so a gue na aJuif na ngbâa na Babylone teti ngu 70. Me na peko ti so azo ti Médie na ti Perse amû Babylone, azo ti Israël kue so ayeke na yâ ti Kodro-togbia ti Babylone apeut ti kiri na kodro ti ala nga ti kiri na tâ vorongo Nzapa na place ni (Esdras 1:​1-4). A komanse na ngu 537 kozo na ngoi ti e, mbeni kete wungo ti azo so ayeke be-ta-zo ti yâ ti amara 12 ni kue asara tongaso (És. 60:4). Ala komanse ti mû asandaga na Jéhovah, ti sara amatanga nga ti leke peko ti temple ni (Esdras 3:​1-4, 7-11; 6:​16-22). Ge encore, gloire ti Jéhovah akomanse ti su na ndö ti Jérusalem, so ti tene na ndö ti azo ti lo. Ala nga ala ga azo so amû lumière na amara so ahinga Jéhovah ape.

Ye oko, aprophétie ti Ésaïe na ndö ti kiringo na aye na place ni aga lani tâ tënë kue na ndö ti Jérusalem ti ândö ape. Mingi ti azo ti Israël angbâ lani ti mä yanga ti Nzapa ape (Néh. 13:27; Mal. 1:​6-8; 2:​13, 14; Mat. 15:​7-9). Na pekoni, ala ke même Jésus Christ so ayeke Messie (Mat. 27:​1, 2). Na ngu 70, a kiri a futi Jérusalem na temple ti lo.

Jéhovah atene kozo awe so ye so ayeke si (Dan. 9:​24-27). A yeke polele, lo leke lani na bê ti lo ape ti tene aprophétie ti kiringo na aye na place ni so ayeke na Ésaïe chapitre 60 aga tâ tënë kue na ndö ti Jérusalem ti ândö.

Eskê atënë ti Ésaïe so ayeke ga tâ tënë na mbeni lege so ayeke kota mingi na ngoi ti e? En, me a yeke ga tâ tënë na ndö ti mbeni wali nde na lege ti fä: “Jérusalem ti nduzu.” Bazengele Paul atene: “Lo yeke mama ti e.” (aGal. 4:26). Jérusalem ti nduzu ayeke mbage ti bungbi ti Jéhovah so ayeke na yayu so acréature ti yingo so ayeke be-ta-zo ayeke na yâ ni. Amolenge ti lo ayeke Jésus na azo 144000 so a soro ala ti gue na yayu, so legeoko tongana Paul ayeke na beku ti gue na yayu. A-Chrétien so a soro ala ti gue na yayu aga “mbeni mara so ayeke nzoni-kue”: “Israël ti Nzapa.”—1 Pi. 2:9; aGal. 6:16.

Tongana nyen la Jérusalem ti nduzu ‘alondo’ nga ‘aza lumière’? Lo sara ni na lege ti amolenge ti lo so a soro ala ti gue na yayu so ayeke na sese. Haka ye so asi na ala na ye so prophétie so ayeke na Ésaïe chapitre 60 asara tënë ni.

A-Chrétien so a soro ala ti gue na yayu adoit lani ti “londo” ndali ti so ala yeke lani na yâ ti bingo na lege ti fä na ngoi so a-apostat amû ndo na peko ti kuâ ti abazengele (Mat. 13:​37-43). Na ngoi ni so, ala ga lani angbâa na Babylone, Ngangu gbata so ayeke abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue. Ala ngbâ lani na ngbâa juska na “ngoi so aye ti ngoi so ayeke gue ti hunzi” so ayeke mbeni ngoi so akomanse na ngu 1914 (Mat. 13:​39, 40). Kete na pekoni, na ngu 1919, a zi ala  na hio ala komanse ti za lumière na lege so ala bi terê ti ala kue na yâ ti kua ti fango tënë. b Tongana angu ayeke hon, lumière so aza na ndö ti azo ti amara kue so na popo ni a yeke wara tanga ti azo ti Israël ti Nzapa: “agbia” so Ésaïe 60:3 asara tënë ti ala.—Apoc. 5:​9, 10.

Na yâ ti angoi so ayeke ga, aChrétien so a soro ala ti gue na yayu ayeke za lumière ti Nzapa na mbeni lege so ayeke même kota mingi. Ala yeke sara ni tongana nyen? Na ngoi so ala hunzi loro ti ala na sese, ala yeke ga mbage ti “Fini Jérusalem” wala wali ti Christ so ayeke amba ti lo agbia nga na aprêtre so wungo ti ala ayeke 144000.—Apoc. 14:1; 21:​1, 2, 24; 22:​3-5.

Fini Jérusalem ayeke na kota kua ti sara ti tene Ésaïe 60:1 aga tâ tënë. (Haka atënë ti Ésaïe 60:​1, 3, 5, 11, 19, 20 na atënë ti Apocalypse 21:​2, 9-11, 22-26.) Tongana ti so Jérusalem ayeke lani ndo so agbia ayeke komande dä na Israël ti ândö, Fini Jérusalem legeoko na Christ ayeke ga gouvernement ti aye ti ngoi so ayeke ga. Na lege wa la Fini Jérusalem “alondo na mbage ti Nzapa na yayu si ayeke descend”? Na lege so a yeke sara mbeni kua so abâ sese. Azo ti amara kue so akpe mbeto ti Nzapa “ayeke tambela ande na lege ti lumière ti gbata ni”. A yeke zi même ala na gbe ti siokpari na kuâ (Apoc. 21:​3, 4, 24). Ye ti peko ni ayeke duti ande “kiringo na aye kue na place ni” tongana ti so Ésaïe na ambeni prophète afa ândö (Kus. 3:21). Kota kiringo na aye na place ni so akomanse na ngoi so Christ aga lani Gbia nga ayeke hunzi ande na hunzingo ti Komandema ti ngu saki oko ti lo.