Kichay leenaykipaq

¿Imataq almari?

¿Imataq almari?

¿Imaninmi Biblia?

 Bibliapi alma simiqa hebreo rimaypin néfesch nispa nikun, griego rimaypitaq psykjé nispa nikun. Hebreo rimaypi néfesch nisqaqa lliu “kausaqkuna samayniyoq” kasqankumantan rimashan, griego rimaypi psykjé nisqataq “kausaq” kaqkunamanta, “runakunamanta”. a Chhaynaqa alma nispaqa lliu kausayniyoqkunamantan rimashan, jinallataq runakunamanta. Chhaynaqa almaqa manan sapaqchu noqanchis ukhupi kashan, nitaq wañupuqtinchispas kausahallanchu. Chaymanta willaq wakin textokunata Bibliapi t’aqwirisunchis.

Adanqa manan juj almatachu chaskirqan, aswanpas pay kikinmi “alma kapurqan”

  •   Jehová Dios Adanta kamasqanmanta willaspan Biblia nin: “Runaqa kausaq alma kapurqan”, nispa (Génesis 2:7, willakuy). Chhaynaqa Adanqa manan juj almatachu chaskirqan, aswanpas pay kikinmi alma kapurqan otaq kausaq runa.

  •   Bibliaq nisqanman jinaqa juj almaqa atinmi juj aya llamiykuyta (Levítico 5:2, Jünemann), mijuyta (Levítico 7:20, Katznelson), llank’ayta (Levítico 23:30, Huerin), ima jinallaña aycha mijuyta munapayan (Deuteronomio 12:20, Nácar-Colunga, 1974), kamachikuykuna kasukuytapas (Romanos 13:1, Reina-Valera, 1909). Tukuy chaykunataqa kausaq runallan ruwanman ¿riki?

¿Mana wañuqchu alma kanman?

 Manan, almaqa wañuqmi. Chaymantan Bibliapi askha textokuna rimashan.

  •   Biblian nin: “Juchallikuq almaqa wañunqan”, nispa (Ezequiel 18: 4, 20, La Biblia de las Américas).

  •   ¿Imatan ruwananku karqan Israel runakuna pipas jatun juchaman urmaqtin? Diosmi paykunata kamachirqan “juchallikuq almata wañuchinankupaq” (Éxodo 12:15, 19; 31:14, Reina-Valera, 1909; Levítico 7:20, 21, 27, Biblia de Ferrara). Chaymantapas, Levítico 19:8 textopin juchallikuq ima castigota chaskinanmanta La Biblia de las familias católicas nin: “Chay almaqa wañunqan”, nispa.

  •   Wakin textokunapipas juj runaq ayanmanta rimaspan nillantaq “wañusqa alma” nispa (Levítico 21:11,Traducción del Nuevo Mundo; Números 6:6, willakuy). Chaymantapas wakin Bibliakunapin chay textokunaqa nishan: “wañusqa cuerpo” otaq “wañusqa runa” nispa. Chay simikunan hebreo rimaypiqa néfesch nishan, chayqa “alma” ninantan nin.

“Alma” nisqaqa kausayninmantan rimashallantaq

 Bibliapi alma nisqaqa vidamanta otaq kausaymantan rimashallantaq. Chaytan rikunchis Job 33:22 textopi, hebreo rimaypi “alma” (néfesch) nispaqa “kausaymantan” rimashan. Chaymi wakin runakuna wañupunanku patapi tarikusqankumanta rimaspa Bibliaqa nishan chay runaq “alman” otaq vidan peligropi tarikusqanmanta (Éxodo 4: 19; Santiago 5:20, willakuy).

 Chayta yachaywanmi yanapawasun Bibliapi wakin textokunata allinta entiendenanchispaq. Chaypaq qhawarisunchis Génesis 35:18 textota, chaypin juj warmi imaynapi tarikusqanmanta nin: “Wañunan patapi kashaspataq”, nispa. Chay partepin castellano simipi Torres Amat nisqa Biblia nin: “Alman lloqsirapushaqtintaq”, nispa. Chaywanqa nisharqan chay warmiq vidan otaq kausaynin tukukapushasqanmantan. Chaychá wakin Bibliakunapas chay warmimanta willaspa ninku: “Samayninmi tukukapusharqan” nispa (La Biblia Latinoamérica, 2011).

¿Imaynapin paqarirqan “almaqa manan wañunchu” nisqa yachachikuy?

 Griego runakunan ñaupa tiempopiraq yachachirqanku “almaqa manan wañunchu” nispa. Chay yachachikuyqa manan Bibliapiqa kanchu. Diccionario enciclopédico del Cristianismo nisqa qelqan nin: “Almamanta yachachikuyqa ñaupa tiempopi griego runakunamantan jamun. Paykunan niqku: Almaqa (psychḗ) sapaqmi kashan cuerpomantaqa (sōma) nispa. Ichaqa Bibliaqa manan chay jinatachu yachachin, aswanpas almaqa runan”, nispa.

 Almaqa manan wañunchu” nisqa yachachikuytaqa runakunan rijurichirqanku, chaytataq Bibliapi yachachikuywan chaqrurqanku; chaytaqa manan allinpaqchu Diosqa qhawarin. Chaymi palabranpi sut’ita niwanchis: “Allinta cuidakuychis, paqtataq pipas runaq piensayninman jina yachaykunawan yanqa engañokunawan presota jina apasunkichisman”, nispa (Colosenses 2:8).

a Nueva Concordancia Strong Exhaustiva, de James Strong, Editorial Caribe, sección “Diccionario de palabras hebreas y arameas”, página 89, entrada número 5315, y Diccionario del griego bíblico, de Amador Ángel García Santos, Editorial Verbo Divino, página 926. Askha Bibliakunapin néfesch, psykjé nisqa palabrakunata sapanka partepi imamantachus rimakushan chayman jina t’ijranku: “alma”, “vida”, “kausay”, “runa” , “cuerpo”, nispa.