Yachachikuypa kasqanman rinapaq

Yachachikuyman rinapaq

¿Yacharqankichu?

¿Yacharqankichu?

Allquchakunamanta Jesus rimaspanqa ¿Grecia nacionniyuq warmitaqa pinqachichkarqachu?

Grecia utaq Roma nacionniyuq warmacham uña allquchanta hapichkan (kayqa kanmanpaschá karqa 100 J.t.ñ.-200 J.t.)

Siria lawpi Jesus kachkaptinmi Grecia nacionniyuq warmi asuykurqa Jesus yanapaykunanpaq. Hinaptinmi Jesusqa chay warmita nirqa mana judio kaqkunaqa ‘allquchakuna’ hina kasqankuta. Moisespa chaskisqan kamachikuypiqa allquchakunaqa chiqnisqam karqa (Levitico 11:27). Hinaptinqa, ¿Jesusqa manachum warmitaqa pinqachichkarqa allquchawan tupachispanqa?

Manam. Jesusqa qatiqninkunamanmi nirqaña puntataqa judio runakunataraq yanapananpaq hamusqanmanta. Chaymi chay warmitaqa Jesus nirqa: “Manam allinchu wawa-churikunamanta tantata qichuspa allquchakunaman wischuykuyqa”, nispa (Mateo 15:21-26; Marcos 7:26). Grecia hinaspa Roma nacionpiqa allquchakunatam kuyaspa uywaqku, hinaptinmi wawakunapas pukllaqku. Chaymi “allquchakuna” nispan Jesus niptinqa chay warmiqa mana pinqakurqachu, aswanmi imaynanpi chayna nisqanta entienderusqanrayku nirqa: “Arí, chaynam señor, ichaqa allquchakunapas dueñonkupa mesanmanta wichiqkunatam mikunku”, nispa. Hinaptinmi Jesusqa warmita alabaykuspan wawanta sanoyaykachirqa (Mateo 15:27, 28).

¿Imanasqataq Pabloqa illasqankupi qiparinankupaq nirqa?

Jesuspa tiemponpi cargakuna apaq buque

Italia lawman Pablota apaq buquem wayra-para tiempopi illarqa, chaymi huk llaqtachaman chayaruptinku apostol Pabloqa nirqa qiparinankupaq (Hechos 27:9-12).

Ñawpaq tiempopiqa llumpay sasam karqa para tiempopi Mediterraneo lamar quchanta buquewan illayqa. Noviembre killamanta marzo killakamaqa manam anchachu buquepiqa illaqku. Pabloqa septiembre utaq octubre killapim illachkarqa. Roma nacionniyuq Flavio Vegecio runam nirqa wakin killakunapi lamar quchapi illayqa allin, wakinpiqa sasaniraq, wakinpiñataq mana illanapaq kasqanmanta. Arí, payqa nirqam 27 mayo killamanta 14 septiembre killakama illayqa allin kasqanta, hinaspa 15 septiembre killamanta 11 noviembre killakama mana allin kasqanta. Chaynallataq 11 marzo killamanta 26 mayo killakamapas mana allin kasqanmanta. Pabloqa achka kutipi buquepi illasqanraykum yacharqaña illasqanku killaqa mana allin tiempo kasqanta. Buqueta manejaqwan buquepa dueñonpas yacharqakum illanapaq mana allin kasqantaqa, ichaqa Pablota mana kasuspankum illarqaku, chaymi buqueja wayrawan pakipakururqa (Hechos 27:13-44).