USHAKÄTSITA TÏRAYANQAN. Makwayanqan y chikeqninkuna michäkïkäyaptimpis Bibliataqa manam ushakätsita puëdiyashqatsu. Jina copiaqkuna y juk idiömaman tikratseqkunapis Biblia yachatsikunqanmannö creyiyänampa rantinmi kikinkuna creyiyanqanmannö Bibliapa yachatsikïninta cambiëta tïrayashqa. Këkunata rikäri:

• Diosta adorayänan sitiu. 300 a 100 watakuna Jesus manaraq shamuptinmi Exodu 20:17 textupita witsëpa Pentateucu Samaritänu nishqan libruta qellqaqkuna kënö nishpa yapayarqan: “Ar-Garizimchömi. Juk altarta ruranëki”. Tsëta rurarmi, samaritänukunaqa “Ar-Garizimchö” o Monti Gerizimchö templunkuna rurayänampaq Biblia parlanqanta rikätsikïta munayarqan.

• Kima Dios jukllëllachö kanqan creencia. Bibliata qellqar ushariyanqampita 300 watakuna pasarinqanllachömi kima dios jukllëllachö kanqanta creeq nuna, 1 Juan 5:7 textuman këkunata yaparqan: “Ciëluchö: Teyta, Jesus y Santu Espïritu; kë kimankunaqa jukllëllam kayan”. Këqa manam Diospa Palabranta unë qellqayanqankunachö yurirqantsu. Y Bibliakunata estudiaq Bruce Metzger nunam kënö nin: “500 watapita witsëpam Version Latina Antigua y Vulgata latïna nishqan Bibliakunachö [kë palabrakuna] kutin kutikuna yurin”.

• Diospa jutin. Judïukuna creyiyanqanman creirninmi, Bibliata juk idiömaman tikratseqkunaqa Bibliapita Diospa jutinta jorqayänampaq patsätsiyarqan. Y rantinmi churayarqan Señor o Dios nishpa, peru Bibliachöqa manam Diosllapaqtsu tsë palabrakuna yurin, sinöqa nunakunapaq, imäginkunapaq y hasta Diablupaqmi (Juan 10:34, 35; 1 Corintius 8:5, 6; 2 Corintius 4:4). *

 ¿IMANÖPATAQ BIBLIAQA USHAKASHQATSU? Punta kaqta rikärishun. Bibliata wakin copiaqkuna lluta y munayanqannö capiashqa kayaptimpis, wakinkunaqa alli yachëllapam rurayarqan. Y 500 y 900 watakunachömi, masorëta nunakuna unë kaq testamentuta copiayarqan y tsëtam masorëticu nishpa reqiyan. Kë masorëtukunash palabrakunata y letrakunata yupayaq, tsënöpa pantayanqankuna mana yapakänampaq. Copiëkäyanqan ichik mana allinö paresiyäpuptinqa, lädunllachöshi tsëta qellqariyaq. Kë masorëtukunaqa manam ni ichikllapis Bibliapa yachatsikïnintaqa cambiëta munayarqantsu. Profesor Moshe Goshen-Gottstein ninqannöpis, masorëtukunapaqqa Bibliata punta qellqayanqankunapa yachatsikïninkunata ardëpa cambiëqa “pasëpa jutsash karqan”.

Ishkë kaqta rikärishun. Diospa Palabranta unë qellqayanqankuna kanan witsanyaq kanqanmi, Biblia estudiaqkunataqa yanapan imakuna cambiakashqa kanqanta mäkuyänampaq. Mëtsika watakunapam, pushakoq religiösukunaqa yachatsikuyarqan latinchö katsiyanqan Bibliaqa paqwë unë qellqayanqannölla kanqanta. Peru 1 Juan 5:7 cambiakashqa textutaqa yapashqanam kayarqan. Y tsëtaqa, Reina-Valera Bibliamampis churayarqanmi. Peru ¿imatataq tariyashqa Diospa Palabranta unë qellqayanqankunata tariyanqankunachöqa? Bibliata estudiaq Bruce Metzger nunam kënö qellqarqan: “[1 Juan 5:7 textuqa] manam kë Bibliakunachö yurintsu: siriäcuchö, coptuchö, armeniuchö, etiöpicuchö, ärabichö, eslävuchö, peru latinchöqa yurinmi”. Tsëta cuentata qokurmi revisashqa Reina-Valera Bibliapita y wakin Bibliakunapitapis tsë textuta jorqayashqa.

Papïruchö y perqamïnuchö tariyanqankunaqa, ¿rikätsikunku Bibliapa yachatsikïnin mana cambiakashqanta? 1947 watachömi Wanushqa qochachö tariyanqan waranqa watakunapa guardaräkushqa Röllukunata, tsëwanmi yachaq nunakunaqa masorëticukuna hebrëuchö qellqayanqankunatawan igualätsita puëdiyarqanna. Wanushqa qochachö tariyanqan juk Röllupaq parlarmi, juk nuna kënö nirqan: “Kë tariyanqä Rölluqa rikätsikun waranqa watapitapis masna qellqakashqa këkaptimpis copiaq judïukunaqa paqwë mana cambiashllapa y alli guardayanqantam”.

Irlandachö Chester Beatty de Dublin bibliotëcaqa, katsin papïruchö Mushoq Testamentuta cäsi llapantam, y wakin kaqqa Bibliata qellqar ushariyanqampita pachak wata pasarinqanllapitam kayan. The Anchor Bible Dictionary nishqan diccionarium kënö nin: “Papïruchö qellqayanqan mushoq entienditsikïkuna kaptimpis, unëpita patsë yachatsikïninkunaqa alli clärum këkan”.

MANA USHAKANQAN. Awmi, Bibliapa yachatsikïninta cambianampa rantinmi, kë llapan unë qellqakashqakunaqa mas väleq tikraratsin. Sir Frederic Kenyon nunam kënö qellqarqan: ‘Manam ni mëqan unë librukunapaqa kayäpuntsu tsëtsika y unë consëjunkuna Bibliapanöqa, y manam ni mëqan estudiösu nuna neguëta puëdintsu kanan witsankunayaq kë libru markäkïpaq kanqantaqa’. Y unë testamentupaq parlarmi, alläpa yachaq nuna William Henry Green kënö nirqan: “Unë librukunapitaqa manam ni mëqan librupapis, Bibliapa yachatsikïninnöqa pasëpa exactuqa kantsu”.