Ir al contenido

¿Imataj Biblia?

¿Imataj Biblia?

Bibliaj kutichisqan

 Bibliaqa 66 librosniyoj, chaykunataj 1.600 wataspi jina qhelqasqa karqanku. Bibliapi Diospa nisqan kasqanrayku, Bibliataqa ‘Diospa palabran’ nispa sutichakun (1 Tesalonicenses 2:13).

Kay yachaqanapeqa kay imasmanta yachakusun:

 ¿Imaynataj Biblia?

  •   ¿Pitaj Bibliata qhelqarqa? Bibliataqa 40 runaswan jina Dios qhelqacherqa. Chay runasmanta wakenqa karqanku Moisés, rey David, Mateo, Marcos, Lucas, Juan ima. a Dios paykunaman yuyaycharqa imatachus pay munasqanta qhelqanankupaj (2 Timoteo 3:16).

     Kaypi tʼukurina: Uj patrón secretarionta ninman sutinpi uj cartata escribinanta. Imatachus escribinanta mana tukuy imitatapunichu nejtinpis, ¿pejpatataj chay carta? Patronpata, ¿icharí? Ajinallataj Bibliawanpis. Bibliata runaswan Dios qhelqachejtinpis, Bibliaqa Diospa Palabran.

  •   ¿Ima niytá munan Biblia palabra? Biblia palabraqa griegopi biblía palabramanta jamun, chaytaj niyta munan “libritos”. Tiempowantaj chay palabrata oqharerqanku Bibliapi kaj tukuynin libritosmanta parlanankupaj.

  •   ¿Maykʼajtaj Biblia qhelqakorqa? Bibliataqa 1513 watapi Jesús niraj jamushajtin qhelqayta qallarikorqa, 98 wata chaytataj qhelqayta tukukorqa Jesús jamusqanmantaña. Tukuyninpi 1.600 watas kurajpi qhelqakorqa.

  •   Bibliata qhelqajkunapuni escriberqanku chay qhelqasqas, ¿maypitaj kashan? Yachakusqanman jinaqa, manaña ni ujpis kanñachu. Bibliata qhelqajkunaqa imaschus chay tiemponkupi escribinapaj kaj chaypi qhelqarqanku: papiropi, pergaminopi ima. Chaykunataj rato maukʼakapun, mana unaypajchu. Jinapis may chhika watasta sumajta copiayta yachaj runas, kutin kutita chay qhelqasqasta sumajsituta copiarqanku. Ajinamanta Bibliaqa kunankama tiyan.

  •   ¿Imataj Ñaupa Testamento, Mosoj Testamento ima? Ñaupa Testamento nispa nikun astawan hebreopi qhelqakorqa chay parteta. b Chayta nikullantaj Hebreo Qhelqasqas nispa. Mosoj Testamento nispataj nikun ima partechus griegopi qhelqakorqa chay parteta. Chaytaqa Griego Qhelqasqas nispapis nikullantaj. Chay iskaynin partestaj uj librolla kanku: Diosmanta Qhelqasqa. c

  •   ¿Imastaj Bibliapi tiyan? Bibliapeqa tiyan historia, leyes, profecías, poesía, proverbios, takiykuna, cartas ima. “ Bibliaj librosninmanta lista” nisqata qhawariy.

 ¿Imamantá Biblia parlan?

 Ñaupaj libronpeqa willawanchej tukuy atiyniyoj Diosninchej imaynatachus cielota, kay jallpʼatawan ruwasqanta. Chantapis Diosqa Bibliapi willawanchej sutin Jehová kasqanta, payta rejsinanchejtataj munasqanta (Salmo 83:18).

 Bibliaqa niwanchej Diosmanta may chhika llullasta parlasqankuta, imaynatachus sutinta llimphuchanantapis.

 Bibliaqa parlallantaj imatachus Diosninchej kay jallpʼapaj, runaspajpis munasqanmanta. Willawanchejtaj imatachus Diosninchej qhepaman ruwananta sufrichiwanchej chay imasta tukuyninta chinkachinanpaj.

 Bibliapeqa kallantaj sumaj yuyaychaykuna sapa día kausayninchejpi yanapanawanchejpaj. Kaykuna wakin yuyaychaykuna kanku:

  •   ¿Imatá ruwasunman wajkunawan allinta apanakunapaj? “Imatachus munankichej runas ruwapusunaykichejta, chayllatataj paykunapajpis ruwapuychej” (Mateo 7:12).

     ¿Ima niytá munan? Wajkuna imaynachus noqanchejwan kanankuta munanchej, ajinallataj noqanchejpis paykunawan kananchej tiyan.

  •   ¿Imatá ruwasunman mana sinchʼita llakikunapaj? “Ama jaykʼajpis phutikuychejchu imachus qʼaya kananmanta, qʼaya pʼunchaypa llakiynenqa kallanqa” (Mateo 6:34).

     ¿Ima niytá munan? Imachus qʼaya kananmantaqa ama llakikunachu, ima problemaschus sapa día kapuwanchej chayllapi yuyana.

  •   ¿Imatá ruwananchej tiyan qhariwarmi kausaypi kusisqa kausakunanchejpaj? “Sapa ujniykichej warmiykichejta munakunaykichej tiyan, qankuna kikiykichejta jina. Warmitajrí qosanta sonqomantapacha respetanan tiyan” (Efesios 5:33).

     ¿Ima niytá munan? Casados kusisqa kausakunankupajqa munanakunanku, respetanakunanku ima tiyan.

 ¿Biblia ñaupajta jinallapunichu?

 Arí. Yachayniyoj runasqa kay tiempopi kaj Bibliasta, ñaupa qhelqasqaswan kikinchaspa repararqanku Bibliaqa kikin imasllamantapuni parlasqanta, nitaj cambiasqanta. Chaytaj mana tʼukunapajchu. Diosqa munan Palabranta leenanchejta, chaypi imatachus niwasqanchejtataj entiendenanchejta, chayrayku tukuy imata ruwarqa Palabran kikillanpuni kananpaj (Isaías 40:8). d

 ¿Imaraykutaj ashkha Biblias tiyan?

 Ñaupa tiempopi ima parlaykunapichus Biblia qhelqakorqa chay parlaykunataqa, pisi runasllaña entiendenku. Bibliapitajrí ‘sumaj willaykuna tiyan tukuy nacionespaj, tukuy aylluspaj, tukuy laya parlayniyojkunapajpis’ (Apocalipsis 14:6). Chayrayku runasqa entiendesqanku parlaypi uj Bibliata necesitanku. Ajinamanta Diospa Palabranta leenankupaj, sumajtataj entiendenankupaj.

 Bibliataqa kinsanejmanta traducikuyta atin:

  •   Palabramanta palabrita. Tukuynin palabrastapuni traducinku, ni ujta faltachispa.

  •   Imamantachus parlashasqanta. Waj parlaypi kikillantaj entiendekunanpaj jina traducinku, mana kikin palabrastapunichu oqharispapis.

  •   Entiendesqankuman jina yapaykuspa chayri pisiyachispa. Ajinata traducinku aswan kʼachitu uyarikunanpaj. Jinapis ajinata traducispaqa, imatachus uj versículo nisqanta wakin kutis cambiarpanku.

 Biblia sumaj traducisqa kananpajtaj, maychus kajsituta traducikunan tiyan, runas parlasqankuman jina, facilta entiendenapaj jinataj. Ajinamanta imatapunichus Dios niyta munawasqanchej sutʼi entiendekunanpaj. e

 ¿Pitaj nerqa imachus Bibliapi qhelqakunanta?

 Diosninchej Bibliata qhelqachisqanrayku, pay nerqa imachus chaypi qhelqakunanta. Ñaupajtaqa ñaupa Israel nacionman “Diospa palabran qosqa karqa”, nisunman israelitasman paykuna Hebreo Qhelqasqasta jarkʼanankupaj (Romanos 3:2).

 ¿Bibliaman wakin libros faltanchu?

 Mana. Bibliaqa tukuysitun kakushan, mana uj librollapis faltanchu. Wakin runasqa ninku, may chhika watasta pakasqa karqa chay libros Bibliaj librosninmanta kanan kasqanta. f Jinapis Dios yuyaychasqanman jinapuni qhelqasqa karqanku chay librosqa, Bibliaj nisqanman jina kananku tiyan (2 Timoteo 1:13). Chayrayku Bibliaj librosnenqa mana churanakunkuchu. Chaywanpis mana ajinachu waj ñaupa libroswanqa, wakin runas chay libros Bibliallamantataj kasqanta nejtinkupis. g

 ¿Imaynatá Bibliaj ujnin versiculonta tarisunman?

  Bibliaj librosninmanta lista

a Bibliaj librosninmanta uj listata, pikunachus qhelqasqankuta, maykʼajchus qhelqasqankutapis yachayta munanki chayqa, “Bibliaj librosnin” nisqata qhawariy.

b Bibliamanta wakin partecitostaqa arameo parlaypi escribikorqa. Chay parlaytaj hebreoman rijchʼasqa.

c Bibliata ashkha leejkunamanqa mana gustanchu Ñaupa Testamento, Mosoj Testamento nispa niy. Astawanpis ninku Hebreo Qhelqasqas, Griego Qhelqasqas nispa. Ajinamanta mana entiendechinkuchu Ñaupa Testamentoqa ñaupa tiempo runasllapaj kasqanta, Mosoj Testamentotaj chaypa cuentanmanta rikhurisqanta.

dBibliapi qhelqakusqan, ¿kikillanpunichu?” nisqa yachaqanata leeriy.

e Ashkha runasman gustan Diospa Palabran Bibliata leey maychus kajsitu traducisqa kasqanrayku, aswan faciltaj entiendenapaj kasqanrayku. “¿Es exacta la Traducción del Nuevo Mundo?” nisqa yachaqanata leeriy.

f Chay librostaqa apócrifos nispa sutichanku. Encyclopædia Britannica nisqanman jina, apócrifo palabrataqa oqharikun “mana Bibliamantachu kaj librosmanta parlanapaj”. Chay librosqa mana Bibliaj librosninmanta kanankupaj jinachu kanku.

g Chaymanta astawan yachayta munanki chayqa, “Kay tiempopi tarisqanku evangelios: ¿Diosmantachu jamun?” nisqa yachaqanata leeriy.