Bai na kontenido

Bai na kontenido

E masoretanan a kopia e Skritura kuidadosamente

TÓPIKO PRINSIPAL | BEIBEL—HISTORIA DI SU SOBREBIBENSIA

Beibel A Sobrebibí e Intentonan pa Kambia Su Mensahe

Beibel A Sobrebibí e Intentonan pa Kambia Su Mensahe

E PELIGER: Ni e echo ku Beibel a ser skirbí riba material ku ta kaba na nada ni oposishon no por a kaba kuné. Ma algun kopista i traduktor a purba di kambia e mensahe di Beibel pa e por kuadra ku nan doktrinanan en bes di adaptá nan doktrinanan pa kuadra ku e siñansa di Beibel. At’akí algun ehèmpel.

  • Lugá di adorashon: Entre siglo kuater i siglo dos promé ku Kristu, e eskritornan di e Pentateuko Samaritano a hinka e palabranan “na Aargaareezem. I ei lo bo traha un altar” na final di Éksodo 20:17. Asina e samaritanonan kier a pone e Skritura apoyá e konstrukshon di nan tèmpel riba “Aargaareezem,” òf Seru Gerizim.

  • E doktrina di Trinidat: Ménos ku 300 aña despues ku Beibel a ser kompletá, un eskritor ku tabata kere den Trinidat a agregá na 1 Huan 5:7: “Den shelu, e Tata, e Palabra i e Spiritu Santu: i nan tres ta ún.” E palabranan ei no tabata parti di e teksto original. Bruce Metzger, un analista di Beibel, a bisa: “Desde siglo seis padilanti, e palabranan ei a aparesé ku mas frekuensia den manuskritonan di e Vershon Latin Antiguo i e Vulgata latin.”

  • E nòmber divino: A base di un superstishon hudiu, hopi traduktor di Beibel a disidí di kita e nòmber divino for di e Skritura. Nan a remplasá e nòmber ei ku títulonan manera “Dios” òf “Señor,” títulonan ku Beibel ta usa pa referí no solamente na e Kreador, sino tambe na hende, ophetonan di adorashon falsu i asta Diabel.—Huan 10:34, 35; 1 Korintionan 8:5, 6; 2 Korintionan 4:4. *

KON BEIBEL A SOBREBIBÍ: Di promé, maske algun kopista di Beibel tabata poko slòrdig òf asta desonesto, hopi otro kopista sí tabata masha ábil i kuidadoso den nan trabou. Entre siglo seis i siglo dies despues di Kristu, e masoretanan a kopia e Skritura Hebreo i a produsí loke awe nos konosé komo e teksto masorétiko. Segun un informe, nan tabata konta e palabra- i lèternan pa hasi sigur ku nan no a hasi niun fout. Kaminda nan a sospechá ku tabatin fout den e teksto ku nan tabata usa pa tradusí for di dje, nan a nota eseinan den e márgen. E masoretanan a nenga di tofer ku e teksto di Beibel. Profèser Moshe Goshen-Gottstein a bisa: “Pa nan, kambia e teksto intenshonalmente lo tabata un delitu di marka mayó.”

Di dos, e gran kantidat di manuskrito ku tin awe, de echo, por yuda ekspertonan riba tereno di Beibel saka fout. Por ehèmpel, pa hopi siglo lidernan religioso a siña hende ku nan vershonnan na latin a kontené e teksto original di Beibel. Pero na 1 Huan 5:7 nan a hinka e frase menshoná anteriormente ku no ta outéntiko. E fout ei a bai resultá asta den e vershon di King James, un tradukshon di Beibel na ingles masha konosí. Pero kiko otro manuskritonan ku a ser deskubrí a revelá? Bruce Metzger a skirbi: “E pasashi [na 1 Huan 5:7] no ta aparesé den ningun di e manuskritonan di e vershonnan antiguo (siriako, kóptiko, armenio, etiope, arabir, esklavonio), ku eksepshon di latin.” Komo resultado, e edishonnan revisá di King James i otro Beibel a kita e frase inkorekto ei.

Chester Beatty P46, un papiro di manuskrito di Beibel ku ta data for di aña 200 despues di Kristu

E manuskritonan mas bieu ta proba ku e mensahe di Beibel a ser preservá? Ora e Ròlnan di Laman Morto a ser deskubrí na 1947, por fin e ekspertonan riba tereno di Beibel por a kompará e teksto masorétiko hebreo ku loke a aparesé den e ròlnan di Beibel ku a ser skirbí mas ku mil aña mas promé. Un miembro di e tim di redakshon di e Ròlnan di Laman Morto a konkluí ku un ròl so kaba ta “duna prueba palpabel ku durante un periodo di mas ku mil aña, e kopistanan hudiu a transmití e teksto bíbliko na un manera hopi fiel i kuidadoso.”

E Biblioteka di Chester Beatty na Dublin, Irlanda, tin un kolekshon di papiro di kasi tur buki di e Skritura Griego Kristian, inkluso manuskritonan ku ta data for di siglo dos, apénas 100 aña despues ku Beibel a ser kompletá. The Anchor Bible Dictionary ta bisa: “Aunke e papironan ta duna hopi informashon nobo tokante detayenan di e teksto, nan ta demostrá tambe ku atraves di historia e teksto bíbliko a ser transmití konsistentemente.”

“Nos por bisa ku tur siguransa ku niun otro obra di antigwedat a ser transmití ku tantu eksaktitut”

E RESULTADO: Na lugá di trose e teksto di Beibel, e edat i e gran kantidat di manuskritonan di Beibel a mehor’é realmente. Sir Frederic Kenyon a skirbi di e Skritura Griego Kristian: “Di niun otro buki antiguo tin asina tantu testimonio i di asina tantu tempu di su teksto, i niun eksperto imparsial lo nenga ku e teksto ku a yega te den nos tempu ta sumamente konfiabel.” Anto e eksperto William Henry Green a bisa di e Skritura Hebreo: “Nos por bisa ku tur siguransa ku niun otro obra di antigwedat a ser transmití ku tantu eksaktitut.”

^ par. 6 Pa mas informashon, wak Yudansa pa Studia e Palabra di Dios, página 1-13. Bo por download e foyeto akí for di www.pr418.com.